Sa sút trí tuệ xuất phát từ tổn thương hoặc mất các tế bào thần kinh và các kết nối thần kinh trong não. Tùy vào khu vực não bị ảnh hưởng, mức độ và biểu hiện có thể khác nhau ở mỗi người.
Những nguyên nhân và yếu tố nguy cơ
Các yếu tố nguy cơ gây sa sút trí tuệ có thể bao gồm:
- Béo phì và tăng huyết áp ở tuổi trung niên
- Huyết áp thấp ở người cao tuổi
- Đái tháo đường
- Nhồi máu não đa ổ
- Tăng mỡ máu
- Thói quen uống rượu hoặc sử dụng chất kích thích
- Tiền sử gia đình có người mắc bệnh sa sút trí tuệ
- Trầm cảm
Sa sút trí tuệ đang trở thành nỗi lo ngày càng lớn trong xã hội hiện đại.
Các giai đoạn của bệnh sa sút trí tuệ
Sa sút trí tuệ ảnh hưởng đến mỗi người theo cách khác nhau, tùy thuộc vào mức độ tổn thương não và đặc điểm tính cách của người bệnh trước khi phát bệnh. Các triệu chứng thường được chia thành ba giai đoạn chính:
1. Giai đoạn đầu
Các triệu chứng thường gặp gồm: hay quên, không nhớ rõ ngày tháng, dễ bị lạc ngay cả ở những nơi quen thuộc.
Ở giai đoạn này biểu hiện còn nhẹ nên dễ bị nhầm lẫn với tình trạng "đãng trí" thông thường, chẳng hạn như phụ nữ sau sinh hay quên do thiếu sắt hoặc người cao tuổi suy giảm trí nhớ sinh lý. Tuy nhiên, sự chủ quan và nhầm lẫn trong chẩn đoán sớm có thể khiến người bệnh mất đi cơ hội điều trị và phục hồi kịp thời.
2. Giai đoạn giữa
Các triệu chứng trở nên rõ ràng hơn, bao gồm: không nhớ được các sự kiện gần đây, quên tên người thân, lạc đường ngay trong nhà, khó khăn trong giao tiếp, cần được hỗ trợ trong sinh hoạt cá nhân, hay đi lang thang hoặc lặp đi lặp lại một câu hỏi.
3. Giai đoạn muộn
Ở giai đoạn cuối người bệnh gần như phụ thuộc hoàn toàn vào người thân.
Triệu chứng bao gồm: Rối loạn trí nhớ nghiêm trọng, mất định hướng về thời gian và không gian, không nhận ra người thân hoặc bạn bè, gặp khó khan trong việc đi lại, thường xuyên kích động hoặc có hành vi gây hấn.
Các biến chứng của bệnh sa sút trí tuệ
Nếu không được điều trị và kiểm soát tốt, sa sút trí tuệ có thể gây ra nhiều biến nghiêm trọng:
Dinh dưỡng kém: Người bệnh thường lười ăn hoặc bỏ bữa do mất phản xạ nhai, nuốt. Điều này dẫn đến suy dinh dưỡng, khiến trạng thái bệnh nặng thêm và rút ngắn tuổi thọ.
Viêm phổi: Khó nuốt làm tăng nguy cơ sặc, hít phải thức ăn vào phổi, dẫn đến tắc nghẽn đường thở hoặc viêm phổi.
Không thể tự chăm sóc bản thân: Khi bệnh tiến triển, người bệnh không còn khả năng tự tắm rửa, mặc quần áo, vệ sinh cá nhân hay uống thuốc mà không có sự hỗ trợ.
Mất an toàn: Các hoạt động hàng ngày như lái xe, nấu ăn hay đi bộ một mình có thể trở nên nguy hiểm.
Tử vong: Ở giai đoạn cuối, người bệnh có thể bị nhiễm trùng, dẫn đến hôn mê và tử vong.
Tóm lại: Sa sút trí tuệ là bệnh không thể chữa khỏi và không thể đảo ngược tiến trình bệnh. Tuy nhiên, nếu phát hiện sớm, việc chẩn đoán chính xác nguyên nhân và điều trị phù hợp có thể giúp làm chậm tiến triển, đồng thời hỗ trợ gia đình người bệnh chủ động hơn trong việc chăm sóc, trông coi và sẻ chia với người thân mắc bệnh.
