Theo Từ điển bách khoa điện tử, nhạc sĩ Hoàng Vân tên thật là Lê Văn Ngọ, sinh ngày 24/7/1930 trong một gia đình trí thức tại Hà Nội. Ông gia nhập Đội thiếu niên cứu quốc Mai Hắc Đế từ năm 16 tuổi, là liên lạc viên tự vệ khu Đông Kinh Nghĩa Thục (Liên khu I), Hà Nội, rồi làm phụ trách Thiếu sinh quân Trung đoàn 165, Sư đoàn 312. Sau đó ông tham gia Đội Tuyên truyền võ trang Lao Hà, làm báo chí và công tác địch vận của trung đoàn, sư đoàn, và sau đó phụ trách văn nghệ ở Sư đoàn 312.
Nhạc sĩ Hoàng Vân (1930 - 2018)
Sau khi hòa bình lập lại (1954), nhạc sĩ Hoàng Vân được gửi đi tu nghiệp tại Nhạc viện Bắc Kinh, Trung Quốc. Khi về nước, ông chỉ huy dàn nhạc đoàn ca nhạc Đài Tiếng nói Việt Nam kiêm chỉ đạo nghệ thuật, đồng thời tham gia giảng dạy môn sáng tác và phối khí tại Nhạc viện Hà Nội cho đến năm 1989. Đến năm 1975, ông đi thực tập một thời gian tại Nhạc viện Sofia, Bulgaria.Trong sự nghiệp âm nhạc, Hoàng Vân đã có nhiều ca khúc nhạc đỏ nổi tiếng, gắn liền với nhân dân Việt Nam, trong đó phải kể đến các nhạc phẩm: Hò kéo pháo, Bài ca xây dựng, Quảng Bình quê ta ơi, Tôi là người thợ lò, Bài ca người giáo viên, Mùa hoa phượng đỏ, Em yêu trường em, Chào anh giải phóng quân, Hát về cây lúa hôm nay, Chào anh giải phóng quân - chào mùa xuân đại thắng... Ngoài sáng tác ca khúc, ông còn viết nhiều tác phẩm hợp xướng và khí nhạc.
Nhạc sĩ Hoàng Vân và vợ cùng con trai - nhạc trưởng Lê Phi Phi trong dịp Tết 2016
Một số hợp xướng viết với dàn nhạc giao hưởng của nhạc sĩ Hoàng Vân được đông đảo công chúng yêu mến như: Hồi tưởng, Việt Nam muôn năm, Vượt núi, Tuổi lên mười, Hát dưới cờ búa liềm, Thành phố chúng ta nhà máy chúng ta...Trong lĩnh vực khí nhạc, ông có các tác phẩm như: Fugue cho piano, Tổ khúc cho hautboy và piano, Rhapsodie cho violon, độc tấu kèn basson, Hành khúc con voi, độc tấu flute Vui được mùa, Hoa thơm bướm lượn, âm nhạc cho vũ kịch Chị Sứ, Concerto cho piano và dàn nhạc, thơ giao hưởng số 1 Thành đồng Tổ quốc, concerto TS và tình yêu, Đại hợp xướng Điện Biên Phủ... Đồng thời, ông đã xuất bản các sách nhạc: Hai chị em, 6 ca khúc Hoàng Vân, Ca khúc Hoàng Vân, Tuyển chọn ca khúc Hoàng Vân. Ông có ấn phẩm xuất bản tại nước ngoài như: Tổng phổ giao hưởng Thành đồng Tổ quốc (in tại Cộng hoà Dân chủ Đức và Bulgaria), Hành khúc con voi (NXB Âm nhạc Moskva, Liên Xô).
Với những đóng góp cho nền âm nhạc nước nhà, nhạc sĩ Hoàng Vân được trao Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật vào năm 2000. Sau đó 12 năm ông được nhận danh hiệu Công dân Thủ đô ưu tú.
Được biết, những năm cuối đời, nhạc sĩ Hoàng Vân bị viêm phổi cộng với một số bệnh tuổi già, nhiều lần phải nhập viện điều trị. Đến 4h sáng 4/2/2018, nhạc sĩ Hoàng Vân trút hơi thở cuối cùng trong niềm tiếc thương vô hạn của gia đình cũng như giới nhạc sĩ, người yêu nhạc nước nhà.
