Du Tử Lê là nhà thơ được công chúng yêu văn chương trong nước biết đến với nhiều tác phẩm đã được phổ nhạc, trong đó phải kể tới các nhạc phẩm đi vào lòng người như Trên ngọn tình sầu (Từ Công Phụng), Khúc Thụy Du (Anh Bằng), Chỉ nhớ người thôi đủ hết đời (Trần Duy Đức), Kiếp sau xin giữ lại đời cho nhau (Phạm Duy)...Năm 1975, Du Tử Lê di cư sang Mỹ, ông có thơ đăng trên tờ Los Angeles Times (1983) và New York Times (1996). Thơ của ông được dịch trong tuyển tập Understanding Vietnam (liên Đại học Berkeley, UCLA, London ấn hành là sách giáo khoa về văn học Việt Nam cho nhiều đại học tại châu Âu).
Nhà thơ Du Tử Lê
Theo nhà thơ Thanh Thảo, Du Tử Lê là một nhà thơ giàu cảm xúc, một nhà thơ đa cảm. Nhưng vượt lên, ông còn là nhà thơ Việt hiếm hoi viết cả một trường ca về mẹ mình. Điều này được chứng minh khi nhà thơ Du Tử Lê đã cho ra đời trường ca Mẹ về biển Đông đã được xuất bản tại Mỹ. Một số văn nghệ sĩ gặp ông tại nhà riêng ở Mỹ từng cho biết, Du Tử Lê còn là một họa sĩ tài hoa, với các tác phẩm được nhiều nhà sưu tập săn lùng. Không chỉ trẻ trung trong thi ca, nhà thơ Du Tử Lê dường như là một họa sĩ không có tuổi trong hội họa. Những tác phẩm mà ông vẽ để tặng vợ mình – bà Hạnh Tuyền – nói lên điều ấy. Đó là những bức tranh mê hoặc của tình yêu, được vẽ lên cùng với những câu thơ ghi nắn nót ở góc tranh: “nhan sắc nàng duy nhất một ngôi thôi!”,“tươi tốt nào hơn em khỏa thân”…
Ca sĩ Quang Dũng thể hiện bài hát Khúc Thụy Du (lời thơ Du Tử Lê, phổ nhạc Anh Bằng) tại chương trình Tình khúc vượt thời gian
Được biết, nhà thơ Du Tử Lê đã xuất bản hơn 70 tác phẩm đủ thể loại, trong đó có thể kể đến những tác phẩm ở Việt Nam như: Chung cuộc (cùng viết với Mai Thảo, 1969), Ngửa mặt (tiểu thuyết, 1969), Vốn liếng một đời (1969), Mùa thu hoa cúc (sách thiếu nhi, 1971), Sân trường mắt biếc (sách thiếu nhi, 1971), Giỏ hoa thời mới lớn (2014), Chỉ nhớ người thôi, đủ hết đời; trường khúc Mẹ về biển Đông (2017), tuyển thơ Khúc Thụy Du, tuyển thơ Trên ngọn tình sầu, truyện dài Với nhau một ngày nào, tuyển tập tuỳ bút Giữ đời cho nhau (2018)....Tại nước ngoài, Du Tử Lê cũng đã có nhiều sáng tác được in thành sách, xuất bản rộng rãi như: Em và, mẹ và tôi là một nhé (bán hồi ký), Tôi - Ấu thơ và Mẹ (hồi ký), Trường khúc Mẹ và Biển Đông (1989, 2002), Trên ngọn tình sầu (tập tùy bút, 2011)...
Nhà thơ Du Tử Lê tên thật là Lê Cự Phách, sinh năm 1942 tại huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam. Ông bắt đầu làm thơ khi còn đang học tiểu học ở Hàng Vôi, Hà Nội. Sau này, ông sáng tác nhiều tác phẩm với các bút danh khác nhau. Du Tử Lê chính là một trong 6 nhà thơ Việt Nam thế kỷ 20 có thơ dịch trong tuyển tập World Poetry - An Anthology of Verse from Antiquity to Our Time (tạm dịch “Thi ca thế giới từ xưa đến nay”, 1998).
Được biết, trước khi qua đời, thi sĩ Du Tử Lê từng bị ung thư tá tràng, phổi.
Khi tôi chết hãy đem tôi ra biển
đời lưu vong không cả một ngôi mồ
vùi đất lạ thịt xương e khó rã
hồn không đi sao trở lại quê nhà
Khi tôi chết hãy đem tôi ra biển
nước ngược dòng sẽ đẩy xác trôi đi
bên kia biển là quê hương tôi đó
rặng tre xưa muôn tuổi vẫn xanh rì
Khi tôi chết hãy đem tôi ra biển
và nhớ đừng vội vuốt mắt cho tôi
cho tôi hướng vọng quê tôi lần cuối
biết đâu chừng xác tôi chẳng đến nơi
Khi tôi chết hãy đem tôi ra biển
đừng ngập ngừng vì ái ngại cho tôi
những năm trước bao người ngon miệng cá
thì sá gì thêm một xác cong queo
Khi tôi chết hãy đem tôi ra biển
cho tôi về gặp lại các con tôi
cho tôi về nhìn thấy lệ chúng rơi
từ những mắt đã buồn hơn bóng tối
Khi tôi chết hãy đem tôi ra biển
và trên đường hãy nhớ hát quốc ca
ôi lâu quá không còn ai hát nữa
(bài hát giờ cũng như một hồn ma)
Khi tôi chết nỗi buồn kia cũng hết
đời lưu vong tận tuyệt với linh hồn.
DU TỬ LÊ
