Truyền thông Cuba vừa thông báo tin nhà lãnh đạo huyền thoại Fidel Castro của nước này đã qua đời ở tuổi 90.
Fidel Castro là nhà lãnh đạo đã dẫn dắt phong trào cách mạng của nước này lật đổ chế độ độc tài Batista vào năm 1959. Theo Guardian, Chủ tịch Raul Castro thông báo trên truyền hình quốc gia rằng ông Fidel qua đời vào lúc 22h29 ngày 25/11 (giờ địa phương).
Ông FIdel và các đồng đội ăn mừng chiến thắng sau khi lật đổ chính quyền độc tài Batista vào tháng 1/1959. Ảnh: CNN.
Vượt qua 9 đời tổng thống Mỹ
Thành lập nhà nước Cuba kể từ năm 1959, ông trở thành thủ tướng Cuba kể từ năm 1959 tới 1976. Kể từ năm 1976 tới 2008, ông là Chủ tịch Hội đồng Nhà nước Cuba.
Từ năm 1961 tới 2011, ông Castro đồng thời là Bí thư thứ nhất đảng Cộng sản Cuba. Năm 2008, khi sức khoẻ yếu, ông đã trao quyền lãnh đạo đất nước lại cho người em trai Raul Castro của mình.
Fidel đã xây dựng một đất nước xã hội chủ nghĩa ngay sát bờ nước Mỹ, nước chống kịch liệt phe xã hội trong những năm Chiến tranh Lạnh kể từ những năm 1950 cho tới đầu 1990.
Suốt 5 thập kỷ, ông đã nhiều lần vượt qua các âm mưu tấn công, ám sát do nhiều đời tổng thống Mỹ tiến hành - ông Fidel đã vượt qua 9 đời tổng thống Mỹ khác nhau. Năm 1961, ông đánh bại âm mưu tấn công Cuba của CIA trong sự kiện Vịnh Con Lợn.
Nhà cách mạng huyền thoại của các nước Latin
Những người ủng hộ Fidel đều ca ngợi ông là người đã mang lại độc lập, chủ quyền cho nhân dân. Cùng với Che Guevara, Fidel là nhà lãnh đạo huyền thoại của phong trào cách mạng các nước Latin và đã truyền cảm hứng cho nhiều phong trào giải phóng dân tộc các nước.
Với hầu hết người dân Cuba, Fidel được biết đến như là "El Comandante" (Tư lệnh) hay đơn giản là “Fidel”.
Sinh ngày 13/8/1926 ở Biran, miền Đông của Cuba, Fidel là con một chủ trang trại giàu có gốc Tây Ban Nha. Giận dữ trước chính quyền độc tại Fulgencio Batista, ông Fidel, người vốn học luật, bắt đầu cuộc cách mạng vào tháng 7/1953 bằng cuộc tấn công vào trại lính Moncada ở Santiago cùng với 100 người khác nhưng bất thành.
Ông Fidel hút xì gà bên cạnh người anh hùng cách mạng nổi tiếng khác là Che Guevara trong những ngày chiến đấu du kích Sierra Maestra, Cuba. Ảnh: CNN.
“Lịch sử sẽ chứng minh tôi vô tội,” Fidel tuyên bố tại phiên toà xét xử vụ tấn công này. Ông bị tuyên án 15 năm tù nhưng sau đó được ân xá vào năm 1955.
Ra tù, Fidel tiếp tục dẫn dắt phong trào chống đối chính quyền Batista. Ông xây dựng một lực lượng du kích tên là Phong trào 26/7, phát huy những lý tưởng cách mạng ở Cuba bấy giờ.
Năm 1959, cách mạng Cuba thắng lợi, chính phủ của Tổng thống Batista sụp đổ. Ông Fidel Castro lên nắm quyền và đưa Cuba vào một kỷ nguyên độc lập, tự do mới, tiến lên xã hội chủ nghĩa. Thắng lợi của cách mạng Cuba đã cổ vũ các cuộc cách mạng đấu tranh giành độc lập khác trên thế giới.
Ngày 18/2/2008, sau gần 50 năm điều hành đất nước, ông Fidel từ chức Chủ tịch Hội đồng Nhà nước và Tổng tư lệnh quân đội nhân dân Cuba.
Thường xuyên mặc bộ đồ quân phục rằn ri, Fidel nổi tiếng với những bài diễn văn dài hàng tiếng hùng tráng.
Fidel Castro phát biểu trên truyền hình giữa cuộc khủng hoảng tên lửa Cuba năm 1962. Ảnh: Getty.
Nhân vật lịch sử vượt tầm đất nước
Ông biến Cuba từ một nước sân sau, nơi những người Mỹ giàu có tới nghỉ mát, giải trí, trở thành tiền đồn cách mạng của các nước Mỹ Latin.
Fidel cũng vượt qua cuộc khủng hoảng tên lửa Cuba năm 1962, khi Liên Xô định đưa tên lửa hạt nhân tới quốc đảo này. Cuộc khủng hoảng 13 ngày đã đẩy căng thẳng Xô-Mỹ lên tới đỉnh điểm và chiến tranh hạt nhân có thể xảy ra bất cứ lúc nào.
Dù hoàn cảnh kinh tế khó khăn, ông giúp Cuba xây dựng hệ thống trường học và bệnh viện phát triển. Cuba có tỉ lệ biết chữ thuộc hàng cao nhất trên thế giới.
Hệ thống bệnh viện của nước này cũng rất phát triển và có nhiều nghiên cứu vượt trội so với các nước phương Tây.
Trong những năm cuối đời, Fidel Castro không còn giữ các vị trí lãnh đạo ở đất nước Caribe này. Nhưng ông thường xuyên viết các bài bình luận về các vấn đề của thế giới và thỉnh thoảng gặp các nhà lãnh đạo nước ngoài khi họ tới thăm.
Ông Fidel và em trai Raul Castro tại Quốc hội Cuba năm 2004. Ảnh: AP.
Trên CNN, học giả người Cuba Louis A. Perez Jr. bình luận “Fidel là một nhân vật lịch sử mà tầm ảnh hưởng của ông vượt xa quy mô đất nước do ông lãnh đạo”.
Còn Wayne Smith, nhà ngoại giao Mỹ từng làm việc ở Cuba nhiệm kỳ 1979 - 1982, nhận định rằng “Cuba chưa từng được chú ý về chính trị và lịch sử mãi cho đến thời ông Fidel Castro”.
Trước khi qua đời, ông Fidel đã chứng kiến một trong những sự kiện lịch sử với Cuba là khi quan hệ Cuba - Mỹ được nối lại sau nhiều thập kỷ.
Tháng 12/2015, Tổng thống Obama đã tuyên bố khôi phục lại quan hệ ngoại giao đầy đủ giữa 2 nước, nhưng việc dỡ bỏ lệnh trừng phạt kinh tế hoàn toàn đối với quốc đảo Caribe vẫn còn chờ quyết định từ quốc hội Mỹ.
Theo AFP, thi hài ông Fidel sẽ được hoả táng vào ngày 26/11. Một số nhà quan sát nhận định việc ông Fidel qua đời sẽ để lại niềm tiếc thương lớn với nhân dân Cuba, nhưng không gây ra một cuộc khủng hoảng chính trị lớn do ông Raul Castro đã nắm vững quyền điều hành.
“Sự kiện lớn đối với Cuba là thế hệ kháng chiến sẽ chuyển giao cho thế hệ mới như thế nào, sau khi ông Raul từ chức (vào năm 2018)”, chuyên gia về Cuba Phil Peters tại Viện Lexington (bang Virginia, Mỹ), nói với Reuters.
