Hình thành đội ngũ doanh nghiệp có khả năng làm chủ công nghệ lõi
Sáng ngày 31/10, Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) đã tổ chức Họp báo thường kỳ tháng 10 dưới sự chủ trì của Thứ trưởng Bùi Hoàng Phương.
Trong tháng 10/2025, ngành khoa học và công nghệ (KH&CN) tiếp tục khẳng định vai trò là một trong những động lực then chốt của tăng trưởng kinh tế, góp phần quan trọng vào quá trình chuyển đổi số quốc gia và phát triển bền vững.
Hoàn thiện thể chế, tạo hành lang pháp lý cho đổi mới sáng tạo, Bộ KH&CN đã trình Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ ban hành 1 Nghị quyết, 7 Nghị định và 7 Quyết định quan trọng, bao quát hầu hết các lĩnh vực trọng tâm của ngành.
Toàn cảnh họp báo sáng ngày 31/10.
Tại buổi họp báo, đại diện Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết, việc triển khai các hoạt động khoa học – công nghệ và đổi mới sáng tạo trong giai đoạn tới đang được hoàn thiện hành lang pháp lý, phân cấp, phân quyền rõ ràng hơn giữa Trung ương và địa phương.
Thứ nhất, về thẩm quyền của các tổ chức khoa học và công nghệ nước ngoài hoạt động tại Việt Nam, theo quy định hiện hành, các tổ chức này phải được Chủ tịch UBND tỉnh cho phép khi triển khai hoạt động trên địa bàn. Quy định này giúp đảm bảo quản lý thống nhất, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi hơn cho việc hợp tác quốc tế trong lĩnh vực khoa học và công nghệ.
Thứ hai, về công tác đánh giá, thẩm định công nghệ, Bộ đã ban hành các quy định mới cụ thể hóa trách nhiệm của các cơ quan, đơn vị trong việc đánh giá chiến lược, chính sách, kế hoạch phát triển khoa học – công nghệ. Việc phân cấp, ủy quyền giúp rút ngắn quy trình, nâng cao hiệu quả triển khai tại địa phương và khuyến khích sáng kiến, sáng tạo trong các tổ chức KH&CN.
Thứ trưởng Bộ KH&CN Bùi Hoàng Phương phát biểu tại họp báo.
Cùng với đó, Bộ đang thúc đẩy phát triển các doanh nghiệp công nghệ chiến lược trong nước, tập trung vào các lĩnh vực an ninh mạng, an toàn thông tin, chuyển giao và thương mại hóa công nghệ. Mục tiêu là hình thành đội ngũ doanh nghiệp Việt Nam có khả năng làm chủ công nghệ lõi, tham gia vào các chuỗi giá trị toàn cầu.
Bên cạnh chính sách về tổ chức và quản lý, Bộ cũng nhấn mạnh việc ban hành hệ thống chính sách tài chính mới nhằm thu hút chuyên gia, nhà khoa học trong và ngoài nước. Nghị định số 263/2025 đã mở rộng thẩm quyền tuyển dụng và ký hợp đồng lao động cho các tổ chức KH&CN, cho phép họ tự chủ trong việc sử dụng nhân tài, trả lương theo thỏa thuận, bố trí vị trí lãnh đạo theo năng lực thay vì chỉ theo thâm niên hay tiêu chuẩn hành chính.
Ngoài ra, các chính sách về tiền thưởng, đào tạo, môi trường làm việc, an sinh xã hội, bảo hiểm và y tế cho đội ngũ chuyên gia cũng được quy định rõ ràng hơn, hướng tới việc tạo môi trường hấp dẫn để thu hút trí thức trẻ, nhà khoa học Việt kiều và chuyên gia quốc tế.
Một điểm đáng chú ý khác là Nghị định 264 về đầu tư tài chính và quỹ đầu tư mạo hiểm. Cơ chế mới này cho phép huy động nguồn vốn tư nhân vào các dự án nghiên cứu – phát triển có rủi ro cao nhưng tiềm năng lớn, thay vì chỉ dựa vào ngân sách Nhà nước như trước đây. Đây được xem là bước đột phá để thúc đẩy đổi mới sáng tạo theo mô hình đối tác công – tư, khuyến khích doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư vào công nghệ mới.
Thứ trưởng Bộ KH&CN Bùi Hoàng Phương cho biết, chủ trương hiện nay là giao cho doanh nghiệp trong nước triển khai các "bài toán lớn" của Nhà nước, qua đó vừa giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực tự chủ, vừa tạo đầu ra cho các sản phẩm, dịch vụ công nghệ "Make in Vietnam".
Trong thời gian tới, Bộ KH&CN sẽ tiếp tục hoàn thiện các hướng dẫn chi tiết, đặc biệt là cơ chế "sandbox" – thử nghiệm có kiểm soát trong lĩnh vực công nghiệp và công nghệ số. Khi hành lang pháp lý này được ban hành, doanh nghiệp sẽ có điều kiện thuận lợi hơn để thử nghiệm, ứng dụng và nhân rộng các mô hình công nghệ mới.
Tổng thể, những chính sách mới được ban hành trong năm 2024–2025 được kỳ vọng sẽ tạo bước đột phá trong quản lý, thu hút nhân tài và phát triển doanh nghiệp công nghệ Việt Nam, qua đó góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia trong kỷ nguyên chuyển đổi số.
Cơ chế mới thu hút nhân tài, nhà khoa học
Về chính sách nhân lực, đại diện Bộ KH&CN cho biết, Chính phủ đã ban hành loạt nghị định quan trọng: Nghị định 192/2024 quy định chính sách thu hút chuyên gia, nhà khoa học và nhân tài trong lĩnh vực đổi mới sáng tạo. Nghị định 249/2024 và Nghị định 263/2025: mở rộng cơ chế đãi ngộ, tiền lương, môi trường làm việc, đào tạo và tôn vinh các nhà khoa học.
Điểm đột phá là cho phép các tổ chức khoa học công nghệ được tự chủ trong việc tuyển dụng, ký hợp đồng lao động với chuyên gia trong và ngoài nước. Nhà khoa học được hưởng mức lương thỏa thuận, được ưu tiên bố trí vị trí lãnh đạo nếu có năng lực mà không cần đáp ứng toàn bộ tiêu chuẩn cứng như trước.
Ngoài ra, còn có các chính sách về thưởng, an sinh, y tế và đào tạo nhằm tạo môi trường làm việc hấp dẫn, khuyến khích nhân tài đóng góp lâu dài cho đất nước.
Một điểm nhấn khác được nhắc đến tại buổi họp báo là Nghị định 264/2025 về đầu tư tài chính cho đổi mới sáng tạo. Nghị định này mở đường cho việc hình thành quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia và địa phương, tạo cơ chế linh hoạt để huy động nguồn vốn xã hội, đặc biệt là từ khu vực tư nhân, vào các dự án R&D có rủi ro cao nhưng tiềm năng lớn.
Theo đại diện Bộ KH&CN, đây là bước chuyển quan trọng, thể hiện triết lý "đầu tư công dẫn dắt đầu tư tư nhân". Một số địa phương như Hà Nội đã bắt đầu ban hành hướng dẫn chi tiết để triển khai, mở ra cơ hội hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo bền vững.
Bộ KH&CN cũng cho biết, Chính phủ đang xem xét cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (sandbox) trong lĩnh vực công nghiệp và công nghệ số. Đây là bước đi cần thiết để các doanh nghiệp có thể thử nghiệm, ứng dụng các công nghệ mới trong phạm vi kiểm soát, qua đó hoàn thiện sản phẩm, dịch vụ trước khi triển khai rộng rãi.
Khi cơ chế này được ban hành, Việt Nam sẽ có hành lang pháp lý đầy đủ, đồng bộ cho đổi mới sáng tạo — một yếu tố được cộng đồng doanh nghiệp mong đợi từ lâu.
Nghị định 262/2025/NĐ-CP đánh dấu bước chuyển mạnh mẽ trong quản lý khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, chuyển từ tư duy quản lý sang kiến tạo. Một trong những điểm đột phá là cho phép tổ chức khoa học và công nghệ (KH&CN) được cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, giúp hợp pháp hóa hoạt động thương mại hóa kết quả nghiên cứu, tăng tính tự chủ và khả năng tái đầu tư.
Ngoài ra, nghị định quy định rõ yêu cầu về cơ sở vật chất, tài sản trí tuệ, siết chặt đạo đức nghiên cứu, và bổ sung cơ chế chuyển đổi số, đánh giá định kỳ để nâng cao hiệu quả hoạt động và trách nhiệm giải trình trong hệ thống KH&CN.
Chính phủ vừa ban hành Nghị định số 264/2025/NĐ-CP, đánh dấu bước ngoặt trong việc thể chế hóa hoạt động đầu tư mạo hiểm tại Việt Nam. Nghị định tạo khung pháp lý cho Quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia và địa phương, xác định rõ quy mô vốn, tỷ lệ góp vốn ngân sách và cơ chế chấp nhận rủi ro, nhằm thu hút dòng vốn tư nhân vào khởi nghiệp sáng tạo.
Theo quy định, Quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia có quy mô tối thiểu 2.000 tỉ đồng trong 5 năm đầu, hình thành từ vốn ngân sách và vốn huy động xã hội. Nhà nước chỉ góp tối đa 30% vốn điều lệ, phần còn lại do khu vực tư nhân đảm nhận, thể hiện tư duy "vốn mồi – thị trường hóa". Với Quỹ đầu tư mạo hiểm địa phương, ngân sách cấp tỉnh có thể góp tối đa 49% vốn điều lệ, tạo sự linh hoạt và quyền chủ động cho địa phương trong phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp.
Đáng chú ý, Nghị định 264 lần đầu tiên luật hóa nguyên tắc "chấp nhận rủi ro có kiểm soát", cho phép Quỹ đầu tư vào các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo trong lĩnh vực công nghệ cao, chuyển đổi số, kinh tế xanh. Các khoản đầu tư gồm góp vốn thành lập doanh nghiệp, mua cổ phần hoặc tham gia các quỹ đầu tư khởi nghiệp khác.
