Đặc biệt, sau vụ việc, cán bộ Công ty cổ phần Tập đoàn Yên Khánh bị khởi tố vì dùng phần mềm giấu doanh thu thu phí trên cao tốc TP.HCM - Trung Lương, câu chuyện minh bạch thu phí tiếp tục được đặt ra. Hay như gần đây nhất, tranh cãi số thu phí thực tế mỗi ngày tại cao tốc Long Thành - Dầu Giây sau vụ cướp 2,2 tỷ đồng ở trạm thu phí vẫn chưa dừng lại ngay cả khi doanh nghiệp dự án lên tiếng giải thích. Sự việc lại dấy lên những lo ngại về việc khai gian lận thu phí BOT và việc nhà đầu tư BOT “ngại” thu phí tự động không dừng là do lo sợ minh bạch?
Thu phí đường bộ tự động không dừng có thể giúp minh bạch doanh thu các trạm thu phí, rút ngắn thời gian xe dừng trả phí và sẽ không xảy ra tình trạng tài xế dùng tiền lẻ trả phí... Nhiều lợi ích, nhưng hiện tại, tiến độ triển khai chậm do gặp nhiều vướng mắc, một số nhà đầu tư BOT “ngại” minh bạch, không hợp tác.
Chính phủ đặt lộ trình hết năm 2018, tất cả trạm thu phí sử dụng đường bộ trên quốc lộ 1 và đường Hồ Chí Minh sẽ thu phí không dừng; hết năm 2019, áp dụng cho tất cả các trạm thu phí còn lại. Tuy nhiên, thực tế triển khai không đạt được một nửa mục tiêu.
Người dân và lái xe cho rằng, hiện nay, đi trên mỗi tuyến đường, mỗi chủ đầu tư khác nhau có trạm có thu phí không dừng, có trạm không. Cho nên có dán thẻ hay không thì vẫn cứ phải dừng. “Muốn sử dụng thẻ thu phí tự động phải chuyển tiền vào tài khoản giao thông chỉ phục vụ trả phí, như vậy vừa lằng nhằng, vừa thiệt thòi cho chủ xe. Tiền đóng vào đó không được tính lãi, có khi vài tháng không dùng tới, liệu có hay không đơn vị thu phí chiếm dụng tiền nhàn rỗi của mình?”, người dân băn khoăn.
Tổng cục Đường bộ Việt Nam cho rằng, việc triển khai thực hiện thu phí tự động không dừng trên các trạm BOT chậm trễ so với yêu cầu có 2 lý do chính: Thứ nhất là do năng lực của nhà cung cấp dịch vụ thu phí tự động không dừng chưa đáp ứng được yêu cầu. Thứ hai là do một số nhà đầu tư dự án BOT ngại sự minh bạch nên lần lữa thực hiện.
Sự phối hợp của nhà đầu tư BOT đường bộ trong triển khai thu phí không dừng chưa tốt. Có nhiều nhà đầu tư BOT bằng nhiều cách, gián tiếp cản trở triển khai thu phí không dừng. Điều này do một số nhà đầu tư BOT ngại minh bạch, một số lại lo không kiểm soát được nhà cung cấp dịch vụ thu phí tự động, giấu doanh thu... Có một số nhà đầu tư BOT ngại sự minh bạch vì đơn vị thu phí tự động chỉ thu hộ nhà đầu tư BOT, thêm đơn vị tham gia sẽ phải lộ thông tin thu phí. Một số nhà đầu tư BOT lại lo không kiểm soát được số thu phí của nhà cung cấp dịch vụ thu phí khi thu hộ cho họ. Có nhà đầu tư BOT yêu cầu phải để một hệ thống khác song song với hệ thống thu phí tự động để giám sát. Tuy nhiên, việc đặt thêm hệ thống khác sẽ tác động dòng điện từ lên hệ thống thu phí không dừng, làm ảnh hưởng tới chất lượng thu phí. Có thể nhà đầu tư BOT chưa hiểu sâu sắc về thu phí tự động không dừng nên e ngại.
Từ 2 vụ việc: cán bộ Công ty cổ phần Tập đoàn Yên Khánh bị khởi tố vì dùng phần mềm giấu doanh thu thu phí trên cao tốc TP.HCM - Trung Lương và sau vụ cướp 2,2 tỷ đồng ở trạm thu phí cao tốc Long Thành - Dầu Giây, dư luận nghi ngại có chuyện gian lận trong việc kê khai thu nhiều, thu ít phí của các dự án BOT. Khả năng rất cao là doanh nghiệp thu nhiều nhưng khai nộp ít, nếu đúng như vậy sẽ là chiếm đoạt tài sản nhà nước, của dân, chứ không còn là hành vi gian lận. Bởi lẽ với số tiền hơn 2,2 tỷ bị cướp tại trạm thu phí đã lộ ra nhiều vấn đề. Chẳng có doanh nghiệp nào để cả đống tiền hàng tỷ đồng như vậy ở trạm thu phí. Trạm thu phí là chỗ rất phập phù, an ninh không đảm bảo. Trạm nằm ngoài đường cao tốc, xe cộ qua lại nườm nượp, không dại gì mà để tiền nhiều ở đó. Chưa nói, nếu bài bản thì doanh nghiệp phải hợp tác với ngân hàng để chuyển tiền về gửi cho an toàn. Việc các nhà đầu tư BOT viện lý do chưa triển khai thu phí tự động, bản chất vẫn là câu chuyện lợi ích nhóm, càng trì hoãn càng tốt cho họ.
Khi dư luận vẫn có nhiều luồng ý kiến quanh chuyện phí và thu phí BOT, rất mong các đơn vị liên quan sớm triển khai thu phí tự động không dừng tại các trạm BOT để mọi chuyện được minh bạch và không thất thu tiền của Nhà nước.
