Nguyên nhân viêm cơ tim và các triệu chứng báo hiệu cần biết

Bệnh viêm cơ tim là tình trạng viêm toàn bộ hoặc một phần của cơ tim. Theo WHO trong những năm gần đây, số người tử vong do viêm cơ tim gây nên gia tăng nhanh trên toàn cầu. Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng gặp nhiều hơn ở người trẻ tuổi (20-40), nam mắc nhiều hơn nữ.

Viêm cơ tim sẽ ảnh hưởng đến cơ tim và các hoạt động của tim, làm giảm khả năng bơm máu và là nguyên nhân gây ra nhịp tim nhanh hoặc rối loạn nhịp tim. 

Viêm cơ tim nặng có thể làm tổn thương cơ tim vĩnh viễn, gây ra suy tim làm cho không bơm đủ máu đến các phần còn lại của cơ thể. Các cục máu đông có thể hình thành trong tim, dẫn đến đột quỵ hoặc đột tử.

1. Viêm cơ tim do nguyên nhân nào?

Những năm trước đây, thấp khớp cấp là nguyên nhân thường gặp của viêm cơ tim. Nhưng thực tế hiện nay cho thấy viêm cơ tim có thể xảy ra thứ phát sau một nhiễm trùng do:

- Viêm cơ tim do vi khuẩn: Đó là các chủng vi trùng Staphylococcus aureus. Cầu trùng này còn có thể gây viêm các van tim và nội tâm mạc. Vi khuẩn Borrelia burgdorferi do ve (tick) truyền là tác nhân gây bệnh Lyme. viêm cơ tim còn xảy ra ở trên 1/4 bệnh nhân bạch hầu do vi khuẩn Corynebacterium diphtheriae.

- Viêm cơ tim do virus: Virus thường gây viêm cơ tim là virus coxsackie B. Nhưng các virus khác như adenovirus, parvovirus chủng B19, echovirus, virus cúm, virus Epstein-Barr, virus Dengue và virus Rubella đều có thể gây viêm cơ tim. Virus HIV/AIDS, có khả năng xâm nhập cơ tim trực tiếp.

Tuy nhiên, hầu hết những trường hợp nhiễm virus là lành tính, diễn biến tự khỏi trong vài ngày; chỉ một tỷ lệ vô cùng nhỏ gây viêm cơ tim nên những trường hợp nhiễm virus viêm cơ tim hoàn toàn ngẫu nhiên.

- Viêm cơ tim do ký sinh trùng: Là những ký sinh trùng như Trypanosoma cruzi và Toxoplasma, và ký sinh trùng gây bệnh Chagas, thường gặp ở Trung và Nam Mỹ. Bệnh Chagas là nguyên nhân toàn cầu quan trọng nhất gây suy tim sung huyết.

- Viêm cơ tim do nấm: Candida, aspergillus và histoplasma là những nguyên nhân gây viêm cơ tim hiếm gặp.

Ngoài ra viêm cơ tim còn xảy ra khi bệnh nhân tiếp xúc với một số hóa chất: Như arsenic và hydrocarbons… hoặc các loại thuốc có khả năng gây dị ứng hoặc nhiễm độc… Người ta còn ghi nhận thấy các bệnh hệ thống: lupus; các bệnh khác của mô liên kết; viêm mạch máu (vasculitis), và một số tình trạng viêm hiếm gặp như bệnh Wegener's granulomatosis cũng gây viêm cơ tim.

2. Triệu chứng báo hiệu viêm cơ tim

Phần lớn các trường hợp, bệnh viêm cơ tim không có triệu chứng đặc hiệu. Hầu như tất cả bệnh nhân đều có cảm giác mệt mỏi, khó thở ít... rất dễ nhầm với các bệnh khác.

Bệnh nhân có thể xuất hiện các triệu chứng kín đáo, suy tim tối cấp rầm rộ hoặc rối loạn nhịp nguy kịch. Các triệu chứng phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh, cũng như mức độ nghiêm trọng của thương tổn nhưng có thể chia ra làm 3 nhóm:

- Nhóm không triệu chứng: Những biểu hiện ở nhóm này là không rõ ràng, nên bệnh diễn biến một cách âm thầm đến khi có triệu chứng rõ rệt thì đã ở giai đoạn muộn.

- Nhóm có triệu chứng điển hình: Người bệnh có biểu hiện của bệnh cúm như sốt cao, đau nhức đầu, mỏi cơ, tiêu chảy, chảy nước mắt, mũi, đau tức ngực, đánh trống ngực.

- Nhóm có triệu chứng nghiêm trọng: Sốc tim, mạch đập nhỏ, yếu, hạ huyết áp… Lúc này việc đáp ứng điều trị thấp và có nguy cơ tử vong rất cao.

Trong thực tế có rất nhiều người tử vong do chủ quan vì đều nghĩ rằng mình không bị bệnh gì cả, đặc biệt là ở những người trung niên. Chính vì vậy, việc đo điện tim thường quy cho bệnh nhân khi đến khám bệnh là một việc làm rất hữu ích, không những giúp thầy thuốc phát hiện ra bệnh viêm cơ tim mà còn phát hiện ra những bệnh gây rối loạn nhịp tim khác như: cơn nhịp nhanh kịch phát, ngoại tâm thu, hội chứng Wolpakingson White…

3. Lời khuyên của thầy thuốc

Viêm cơ tim do có rất nhiều nguyên nhân nên việc phòng ngừa chỉ mang biện pháp giảm thiểu nguy cơ. Cụ thể, tránh tiếp xúc với những người đang bị nhiễm siêu vi hoặc hội chứng giống cảm cúm cho đến khi bình phục hoàn toàn. Nếu đang có những triệu chứng giống nhiễm siêu vi, nên tránh tiếp xúc gây phơi nhiễm cho người khác. Cần vệ sinh cá nhân tốt rửa tay thường xuyên là một biện pháp rất tốt để phòng tránh bệnh lan rộng.

Để ngăn chặn nguy cơ viêm cơ tim do nhiễm HIV, cần thực hiện tình dục an toàn, tuyệt đối không tiêm chích ma tuý. Cần tránh côn trùng, muỗi đốt nên mặc quần áo dài che chắn vùng da càng nhiều càng tốt…

Ngoài ra, nên đi khám bệnh định kỳ trong đó có khám tim mạch ở tuổi 40 khoảng 6 tháng/lần để được đo điện tim, siêu âm tim xét nghiệm về men tim và khám lâm sàng để phát hiện những trường hợp viêm cơ tim khi bệnh mới bắt đầu; hoặc khi có biểu hiện nghi ngờ như thấy mệt mỏi, đau ngực nhẹ và cảm thấy khó thở dù chỉ là chút ít.

Mời độc giả xem thêm video: