Tuy nhiên, nôn trớ đôi khi lại là biểu hiện của bệnh lý, thậm chí là các biểu hiện của bệnh lý cấp tính nguy hiểm mà nhiều bố mẹ chưa biết đến.
Nôn trớ là hiện tượng đẩy ngược các chất trong dạ dày qua miệng do các động tác gắng sức của cơ thể. Đây biểu hiện bất thường ở trẻ khi bú, hậu quả là thức ăn trào ngược từ dạ dày qua miệng.
Nhiều nguyên nhân
Có nhiều lý do khiến trẻ nôn. Nếu bé vẫn khỏe mạnh và chỉ nôn một lượng nhỏ thức ăn thì nguyên nhân có thể là do bé đã ăn hoặc uống quá nhiều và nôn phần thức ăn thừa ra. Trẻ có thể bị nôn do nhiều nguyên nhân như: viêm dạ dày, ruột do virút (phổ biến nhất); ngộ độc thức ăn (thức ăn bị nhiễm khuẩn do bảo quản không tốt); viêm dạ dày ruột do vi khuẩn (thường không quá nặng); ho, cảm, nhiễm trùng đường hô hấp (trẻ thường nôn sau cơn ho nặng); viêm tai, viêm ruột thừa; nhiễm trùng tiết niệu (nhiễm trùng bàng quang); tắc ruột; lồng ruột; hẹp môn vị… Trẻ quá căng thẳng ở trường học hay tại nhà đôi khi cũng có thể nôn.
Đặc biệt với trẻ bị nôn, cha mẹ không được tự ý cho trẻ uống bất kỳ loại thuốc gì. Nếu trẻ nôn quá nhiều, cần đưa ngay đến bệnh viện hoặc cơ sở y tế gần nhất.
Ảnh minh họa
Dấu hiệu nhận biết một số bệnh gây nôn trớ ở trẻ
Tắc ruột: bệnh lý này xuất hiện khi ruột bị xoắn, tuy hiếm gặp nhưng bệnh rất nguy hiểm và cần được xử lý cấp cứu. Triệu chứng then chốt là đau bụng dữ dội. Nếu trẻ chỉ đau vừa hoặc không đau thì không nghĩ nhiều tới tắc ruột. Các triệu chứng thường gặp bao gồm: đau bụng đột ngột; nôn ra mật xanh vàng; thường là nôn vọt (không bắt buộc); đau bụng dữ dội liên tục hoặc từng cơn; không đại tiện; trẻ nhợt nhạt, vã mồi hôi; tình trạng bệnh ngày càng tồi đi…Vì vậy, khi gặp trẻ trong trường hợp này cần đưa trẻ đi đến bệnh viện.
Lồng ruột: triệu chứng nôn trớ ở trẻ dưới 4 tuổi có thể là biểu hiện của lồng ruột và cần được điều trị cấp cứu. Khi trẻ nôn thường co chân về phía bụng, người nhợt nhạt cũng có thể có máu trong phân, phân lỏng.
Viêm dạ dày ruột và ngộ độc thức ăn: rất khó phân biệt các bệnh viêm dạ dày ruột do virút/vi khuẩn với ngộ độc thức ăn vì khởi phát bệnh khá giống nhau, ví dụ như trẻ có thể nôn ồ ạt 5 - 30 phút/lần trong 1 - 12 giờ đầu. Tuy nhiên, cũng có một số dấu hiệu để phân biệt 2 loại bệnh này: nếu bị nhiễm virút, bệnh khởi phát đột ngột, trẻ nôn, sốt cao và đau bụng. Tình trạng nôn có thể kéo dài 12 - 72 giờ (3 ngày). Tiêu chảy thường xuất hiện trong ngày đầu hoặc ngày thứ hai.
Nếu bị ngộ độc thức ăn, bệnh khởi phát 2 - 12 giờ sau khi ăn phải thực phẩm kém chất lượng. Trẻ thường không sốt. Nôn xuất hiện vài giờ sau khi ăn tại nhà hàng hay khi đi dã ngoại và thường không kéo dài quá 12 giờ. Có thể có hoặc không có tiêu chảy.Nếu trẻ sốt cao hoặc nôn kéo dài hơn 12 giờ thì ít khả năng là ngộ độc thực phẩm.
Nhiễm trùng tiết niệu: nếu trẻ sốt cao trong vài ngày và thỉnh thoảng có kèm theo nôn, đi tiểu thấy đau rát hoặc nước tiểu có mùi khó chịu thì cần cân nhắc nguyên nhân này.
Hẹp phì đại môn vị: trong một số ít trường hợp, nếu bé 3 - 5 tuần tuổi đột nhiên bắt đầu nôn dữ dội nhiều lần thì cần cảnh giác với bệnh hẹp phì đại môn vị (môn vị là phần cuối của dạ dày, nơi nối với tá tràng). Những trẻ này lặp đi lặp lại chu kỳ bú - nôn - đói. Cần đưa bé đi khám bác sĩ ngay. Hẹp phì đại môn vị cần được phẫu thuật điều trị, trẻ có thể phục hồi hoàn toàn.
Phải làm gì khi trẻ bị nôn?
Khi trẻ nôn, trẻ sẽ mất một lượng nước khá lớn. Do đó, quan trọng là phải bổ sung lượng nước đã mất để cơ thể bé không mất chất điện giải. Cha mẹ có thể dùng dung dịch Oresol, nước đun sôi để nguội hay nước trái cây loãng.
Khi bé nôn nhiều, đừng cố gắng cho bé tiếp tục uống mà cần thực hiện các biện pháp sau: để bé nằm nghiêng hoặc đỡ bé ngồi dậy, đề phòng khi bé nôn, chất nôn sẽ tràn vào khí quản, gây sặc rất nguy hiểm đến tính mạng trẻ.
Khi trẻ bớt nôn hãy cho trẻ uống thìa nhỏ hoặc từng ngụm một nước sôi để nguội hoặc dung dịch Oresol. Khi trẻ nôn nhiều tức là bộ phận tiêu hóa đang có vấn đề nên cho trẻ uống nước để không bị mất nước, đừng nên cố gắng ép ăn. Khi trẻ không nôn nữa nên cho trẻ ăn các thức lỏng, dễ tiêu hóa, ăn từng ít một.
Trường hợp trẻ nôn trớ kéo dài hoặc nôn do bệnh lý mà trẻ có biểu hiện các triệu chứng như: sốt, đau bụng, lơ mơ, co giật, hay nôn ói liên tục, có dấu hiệu mất nước như: miệng khô, ít nước mắt, tiểu ít... thì cần đưa trẻ đến ngay cơ sở y tế để được chữa trị kịp thời.
