Một trong những dấu hiệu của mất cân bằng hormon là tăng cân không thể giảm ngay cả khi áp dụng một chế độ ăn uống và tập luyện tốt. Dưới đây là những nguyên nhân gây tăng cân có liên quan tới mất cân bằng hormon:
1. Suy giáp
Nếu không đủ hormon tuyến giáp, mỗi hệ thống trong cơ thể sẽ hoạt động chậm lại. Những người bị suy giáp thường cảm thấy mệt mỏi, có xu hướng ngủ nhiều, bị táo bón và đặc biệt là tăng cân. Da rất khô, rụng tóc, tóc dễ gãy, móng tay chẻ, ít đổ mồ hôi khi tập luyện, vô sinh, trí nhớ kém, trầm cảm, giảm ham muốn, cảm giác lạnh hoặc không thể giảm cân cũng là những triệu chứng dễ nhận thấy.
Nếu bạn nghi ngờ mình có bệnh tuyến giáp, ngoài xét nghiệm máu, hãy để bác sĩ đánh giá đầy đủ các triệu chứng của bạn. Ngay cả hàm lượng TSH (một chỉ báo về chức năng tuyến giáp) trong giới hạn bình thường cũng được chứng minh là làm tăng cân và cản trở tốc độ chuyển hóa bình thường ở cả nam và nữ.
2. Dư thừa insulin
Insulin là một chất thiết yếu có chức năng chính là xử lý lượng đường trong máu và chuyển chúng tới các tế bào được sử dụng như nguồn nhiên liệu hoặc được tích trữ dưới dạng mỡ. Có một số nguyên nhân gây dư thừa insulin nhưng nguyên nhân chính là do căng thẳng, sử dụng quá nhiều carbonhydrat kém dinh dưỡng (được tìm thấy trong các thực phẩm chế biến sẵn, đồ uống có đường, sô-đa, thực phẩm đóng gói ít béo, chất làm ngọt nhân tạo), hấp thu không đủ protein, và thiếu chất xơ.
Tim đập nhanh, vã mồ hôi, kém tập trung, suy nhược, lo âu, mệt mỏi, dễ bị kích thích, tư duy chậm là những tác dụng phụ ngắn hạn phổ biến của tình trạng dư thừa insulin. Thật không may, khi xuất hiện những cảm giác khó chịu này, chúng ta thường nghĩ mình bị đói, do vậy lại nạp nhiều hơn những thực phẩm và đồ uống có đường. Cuối cùng, chúng ta rơi vào vòng luẩn quẩn mất cân bằng hormon, một tình trạng được gọi là kháng insulin hoặc hội chứng chuyển hóa gây tăng cân và tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường, bệnh tim.
3. Mất cân bằng serotonin
Serotonin gây ảnh hưởng mạnh mẽ tới tâm trạng, cảm xúc, trí nhớ, cảm giác thèm ăn (đặc biệt là carbonhydrate), lòng tự trọng, khả năng chịu đau, thói quen ngủ, cảm giác ngon miệng, tiêu hóa và điều hòa thân nhiệt. Khi cảm thấy mệt mỏi hoặc trầm cảm, chúng ta thường có cảm giác thèm đường và đồ ăn chứa tinh bột để kích thích sản sinh serotonin.
Để sản xuất đủ serotonin, nên tiếp xúc nhiều với ánh nắng mặt trời, có chế độ ăn lành mạnh giàu protein, khoáng chất và vitamin, tập luyện thường xuyên và ngủ tốt.
Khi so sánh lối sống hiện tại với tất cả các yếu tố cần thiết để sản sinh serotonin tự nhiên cho cơ thể, có thể thấy tình trạng thiếu serotonin phổ biến như hiện nay không có gì đáng ngạc nhiên. Thêm vào đó là tình trạng căng thẳng kéo dài và mất kiểm soát công việc – hai nguyên nhân chính gây thiếu hụt serotonin và không có gì lạ khi nhiều người trong chúng ta bị “cạn kiệt” serotonin.
4. Quá nhiều cortisol
Với tình trạng căng thẳng kéo dài, dù là căng thẳng về thể chất, tình cảm, tinh thần, môi trường, thực sự hay tưởng tượng, cơ thể chúng ta cũng giải phóng nhiều hormon cortisol. Nếu bạn bị một rối loạn tâm thần như lo âu, trầm cảm, rối loạn căng thẳng sau chấn thương, hoặc kiệt sức hoặc nếu bạn có vấn đề về tiêu hóa như hội chứng ruột kích thích, cơ thể bạn có thể sản sinh nhiều cortisol.
Thông qua mạng lưới các tương tác hormon phức tạp, căng thẳng kéo dài gây giảm cảm giác ngon miệng, giảm chuyển hóa, mỡ bụng, mô cơ kích hoạt chuyển hóa. Nói cách khác, căng thẳng mạn tính khiến chúng ta yếu đuối, ủy mị và già hơn so với tuổi.
5. Mất cân bằng do viêm
Các rối loạn tiêu hóa, dị ứng, bệnh tự miễn, viêm khớp, hen, eczema, mụn trứng cá, mỡ bụng, đau đầu, trầm cảm, và các bệnh xoang đều liên quan tới tình trạng viêm mạn tính, gần đây được ghi nhận là nguyên nhân gốc rễ của béo phì và lão hóa sớm.
Điều thú vị là thực phẩm là căn nguyên và cũng là thuốc chữa cho các bệnh viêm nhiễm.
6. Dư thừa estrogen
Các nhà nghiên cứu hiện đã xác định được rằng thừa estrogen là một yếu tố nguy cơ của béo phì ở cả 2 giới – do thói quen ăn uống kém và thiếu luyện tập. Estrogen được tích lũy dư thừa trong cơ thể theo 2 cách: do chính cơ thể sản sinh quá nhiều hoặc thu được từ môi trường hay chế độ ăn. Chúng ta tiếp xúc thường xuyên với những hợp chất giống estrogen trong thực phẩm có chứa thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ và hormone tăng trưởng.
Phụ nữ tiền mãn kinh bị thừa estrogen có thể gây hội chứng tiền mãn kinh, nhiều mỡ bụng và khó giảm cân. Phụ nữ mãn kinh và cả nam giới cũng có thể bị giảm ham muốn tình dục, giảm trí nhớ, động lực kém, trầm cảm, giảm khối cơ và tăng mỡ bụng.
7. Mất cân bằng hormone thời kỳ mãn kinh
Trái ngược với niềm tin cho rằng mãn kinh, có thể bắt đầu ở độ tuổi 40, không chỉ là sự suy giảm estrogen. Việc bổ sung những hormon khác như progesteron, testosteron và dehydroepiandrosteron (DHEA), cũng có xu hướng ảnh hưởng tới da, tóc, mắt và ham muốn tình dục.
Nhiều phụ nữ thất vọng với những thay đổi không mong muốn của cơ thể trong giai đoạn này, đặc biệt là tình trạng phát phì của vòng eo. Các triệu chứng mãn kinh phổ biến khác gồm: cơn bốc hỏa, khó ngủ, đau đầu, tim đập nhanh, trí nhớ và khả năng tập trung kém, tiểu gấp hoặc tiểu tiện không tự chủ, khô âm đạo, những thay đổi trên da và tóc, những thay đổi cảm xúc như trầm cảm, lo âu, dễ cáu giận.
8. Giảm testosteron
Testosteron giúp tăng cường ham muốn tình dục, mật độ xương, khối cơ, sức bền, trí nhớ, đốt cháy mỡ và sắc thái da ở cả nam và nữ. Khi lượng testosteron bị giảm, tình trạng tăng lượng mỡ cơ thể, giảm khối cơ có thể xảy ra ngay cả khi bạn tập luyện hay áp dụng chế độ ăn lành mạnh. Lượng testosteron có xu hướng giảm dần theo độ tuổi, tình trạng béo phì, căng thẳng, nhưng ngày nay, nam giới bị giảm testosteron sớm hơn.
Điều này là đáng báo động vì testosteron thấp có liên quan tới trầm cảm, béo phì, loãng xương, bệnh tim và thậm chí tử vong.
TS Mitchell Harman, một nhà nội tiết học tại trường Y, ĐH Arizona, cho rằng sự gia tăng các hợp chất giống estrogen ức chế nội tiết được sử dụng trong thuốc trừ sâu và các hóa chất nông nghiệp khác làm giảm lượng testosteron ở nam giới. Phthalates, thường được tìm thấy trong mỹ phẩm, xà phòng và hầu hết đồ nhựa, là nguyên nhân khác gây ức chế testosteron.
Bs. Tuyết Mai
(Theo MSN/Univadis)
