Yếu tố địa hình khiến đỉnh Bạch Mã có lượng mưa rất lớn
Theo ông Mai Văn Khiêm, Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, Cục Khí tượng Thủy văn, cho biết, thống kê dữ liệu quan trắc từ mạng lưới quan trắc khí tượng thủy văn quốc gia cho thấy có 5 trị số lượng mưa 1 ngày lớn nhất ở Huế như sau: Trạm khí tượng Huế (Huế) là 997,6mm (ngày 3/11/1999); trạm khí tượng Nam Đông (Huế) là 927,3mm (ngày 11/11/2007); trạm khí tượng Huế là 863,7mm (ngày 2/11/1999); trạm khí tượng Trà My (Đà Nẵng) là 782,4mm (ngày 5/11/2017) và trạm khí tượng A Lưới (Huế) là 758,1mm (ngày 2/11/1999).
TP Huế hứng mưa lũ lịch sử gây thiệt hại nghiêm trọng.
Ông Khiêm cho biết, theo quy định chung về chế độ quan trắc và phát báo khí tượng thủy văn, lượng mưa ngày được tính trong khoảng thời gian từ 19h ngày hôm trước đến 19h hôm sau. Đây là quy ước thống nhất trong hệ thống quan trắc nhằm đảm bảo tính liên tục và đồng bộ của dữ liệu phục vụ dự báo, cảnh báo thiên tai.
Theo đại diện cơ quan khí tượng, trong đợt mưa vừa qua, các trạm khí tượng nói trên ghi nhận lượng mưa như sau:
Trạm khí tượng Huế là 206mm (ngày 24/10); trạm khí tượng Nam Đông là 968,1mm (ngày 27.10), vượt giá trị lịch sử trước đây; trạm khí tượng A Lưới 390,2mm (ngày 27/10); trạm khí tượng Trà My là 430,6mm (ngày 27/10).
Ông Khiêm đặc biệt nhấn mạnh, tại trạm đo tự động ở đỉnh Bạch Mã (Huế), lượng mưa 1 ngày lớn nhất quan trắc được là 1.740mm (ngày 27/10). Trạm tự động này mới được đưa vào hoạt động quan trắc vài năm gần đây.
Báo cáo nhanh của Trực ban phòng chống thiên tai, Cục Quản lý đê điều và phòng chống thiên tai trong 3 ngày qua (tính từ 19h ngày 24/10 đến 7h ngày 28/10), Huế và Đà Nẵng có mưa phổ biến từ 500-700mm, có nơi mưa trên 1.000mm. Một số trạm có tổng lượng mưa lớn như: Đỉnh Bạch Mã (Huế) 2.785mm, Khe Tre (Huế) 1.484mm, Hương Sơn (Huế) 1.270mm, Trà Thanh (Quảng Ngãi) 999mm, Phước Thành (Đà Nẵng) 903mm, Phước Chánh (Đà Nẵng) 879mm, La Tó (Quảng Trị) 758mm.
Ông Khiêm cho hay, không chỉ trong đợt mưa lớn này mà trong những năm gần đây, ở Bạch Mã luôn có mưa đột biến - là một trong những vùng tâm mưa của thành phố Huế cũng như cả nước.
Cũng theo chuyên gia này, lượng mưa của Bạch Mã rất nhiều lần cao gấp tới 4 - 5 lần so với các khu vực lân cận. Lượng mưa ở Bạch Mã luôn đạt cực trị cao hơn các điểm đo mưa ở Huế hay Đà Nẵng.
"Nguyên nhân chính là do yếu tố địa hình, đỉnh Bạch Mã nằm ở dãy Trường Sơn, ngay rìa giáp Biển Đông, độ cao trên 1.400 m. Khi khối không khí ẩm từ biển thổi vào (đặc biệt là khi có tổ hợp thời tiết gồm không khí lạnh tầng thấp, dải hội nhiệt đới và đới gió đông ẩm ở trên cao hoạt động mạnh), tạo ra vùng hội tụ ẩm sau đó có hoạt động "nâng cưỡng bức địa hình", tức là ẩm hội tụ và bốc lên cao làm hơi ẩm ngưng tụ mạnh, tạo ra mưa rất lớn tại chỗ" - ông Khiêm phân tích.
Cao điểm mưa bão ở miền Trung
TS Trương Bá Kiên, Phó giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Khí tượng Khí hậu, giải thích, ngoài yếu tố tương tác phức tạp giữa nhiều hình thái thời tiết, địa hình cũng là yếu tố quan trọng tác động khiến Huế, Đà Nẵng mưa lớn gây ngập lụt.
Cụ thể, theo TS Kiên, dãy Trường Sơn và các sườn núi hướng đông đóng vai trò như bức tường chặn gió, khiến không khí ẩm từ biển bị đẩy lên cao và ngưng tụ, làm gia tăng lượng mưa ở ven biển và trung du. Đợt mưa lớn này tại miền Trung kéo dài từ khi bão số 12 đổ bộ đến nay và dự báo còn tiếp tục kéo dài sang cả tháng 11.
Các dự báo khí tượng cho thấy, tháng 10 - 11 là cao điểm mùa mưa bão ở miền Trung. Thường mỗi đợt không khí lạnh kết hợp hơi ẩm từ biển vào sẽ gây mưa ở khu vực này. Năm nay, áp cao lạnh lục địa hoạt động mạnh khiến các đợt lạnh tràn về liên tục gây mưa kéo dài. Các mô hình dự báo trung hạn cho thấy, khả năng trong khoảng 10 ngày đầu tháng 11 có thể xuất hiện áp thấp nhiệt đới và bão trên Biển Đông ảnh hưởng trực tiếp đến đất liền nước ta gây thời tiết rất xấu ở các tỉnh miền Trung và Nam bộ.
Cơ quan khí tượng dự báo trong hôm nay và ngày mai 29/10, tổ hợp không khí lạnh, dải hội tụ nhiệt đới, gió đông vẫn còn hoạt động mạnh. Từ sáng 28/10 đến hết đêm 29/10, khu vực từ Nam Quảng Trị đến thành phố Đà Nẵng và phía đông tỉnh Quảng Ngãi có mưa to đến rất to với lượng mưa phổ biến ở phía nam Quảng Trị và phía đông tỉnh Quảng Ngãi 150 - 300mm, cục bộ có nơi trên 500mm.
Thành phố Huế và thành phố Đà Nẵng có lượng mưa phổ biến 200 - 400mm, cục bộ có nơi trên 600mm. Khu vực từ Hà Tĩnh đến phía bắc Quảng Trị có mưa vừa, mưa to và dông với lượng mưa phổ biến 80 - 150mm, cục bộ có nơi mưa rất to trên 300mm. Cảnh báo nguy cơ mưa có cường độ lớn với lượng mưa lớn hơn 200mm/3h.
Ngoài ra, ngày và đêm 28/10, khu vực cao nguyên Trung Bộ, Nam Bộ và phía đông các tỉnh từ Gia Lai đến Lâm Đồng có mưa, mưa vừa và dông với lượng mưa 20 - 40mm, cục bộ có nơi mưa to đến rất to trên 100mm. Trong mưa dông có khả năng xảy ra lốc, sét, mưa đá và gió giật mạnh. Cảnh báo nguy cơ mưa có cường độ lớn với lượng mưa lớn hơn 80mm/3h.
Ngày 30/10, ở khu vực từ Hà Tĩnh đến thành phố Đà Nẵng và phía đông tỉnh Quảng Ngãi có mưa vừa, mưa to và dông với lượng mưa phổ biến 30 - 70mm, cục bộ có nơi mưa rất to trên 100mm.
