Càng nổi tiếng thì những gì liên quan đến đời tư, sự nghiệp và cái chết… những gì được xem là “thâm cung bí sử” lại càng hấp dẫn dư luận, trong đó cái chết của Hoàng đế nước Nga Alexander I cũng không phải là ngoại lệ.
 Hoàng đế Alexander I. |
Alexander I là ai?
Theo Đài tiếng nói nước Nga ngày 3/12/2010 và Bách khoa toàn thư Wikipedia thì Hoàng đế nước Nga Alexander I, tên thật là Alexander Pavlovich (sinh ngày 23/9/1777 và mất ngày 19/11/1825) là vị hoàng đế thứ 14 nước Nga, lên ngôi, trị vì từ ngày 23/3/1801 đến ngày 1/9/1825. Ông cũng là vua Ba Lan từ năm 1815 - 1825, người Nga đầu tiên làm Đại Công tước xứ Phần Lan và Litva. Ông là con cả trong gia đình 4 anh chị em của Nga hoàng Pavel I và mẹ là Maria Feodorovna. Ông kế ngôi sau khi vua cha bị sát hại trong giai đoạn xảy ra chiến tranh với Napoleon và là vị vua của nhiều cải cách quan trọng, đặc biệt là cải cách chế độ tự do. Ông cũng là người có những quan điểm thiếu nhất quán, tuy nhiên trong thời gian trị vì ông đã dẫn dắt nước Nga chiến thắng đế quốc Ottoman, Thụy Điển và Pháp, chiếm được Phần Lan và một phần lãnh thổ Ba Lan. Alexander I có thiện cảm với nước Pháp và cuộc cách mạng của người Ba Lan nhưng lại bị ảnh hưởng nặng nề bởi người cha, đặc biệt là giáo lý kết hợp giữa tình yêu, chủ nghĩa nhân đạo với sự kinh thường. Sự lạ lùng về cá tính, quan điểm, phong tục tập quán và ảnh hưởng từ những người thân trong dòng tộc đã làm cho Nga hoàng Alexander I trở thành một nhân vật đặc biệt, không kém phần thú vị, làm tăng kẻ thù đối với hoàng gia và cả những gì liên quan đến cái chết bí ẩn của ông đến nay hậu thế vẫn chưa hiểu hết.
Alexander I chết hay đi ở ẩn?
Đã gần hai thế kỷ trôi qua, người đời vẫn chưa biết thực hư về cái chết của vị hoàng đế này. Nhiều giả thiết cho rằng, ông chết vì bệnh hoang tưởng, vì mắc bệnh sốt Rickettsia, hay bị ám sát một cách bí ẩn nên quan tài khi khâm liệm đóng kín chẳng biết thực hư.
Sau chiến thắng oanh liệt người Pháp vào năm 1812, người dân Nga nói riêng và châu Âu nói chung đã tôn vinh ông là một trong những người hùng, có ảnh hưởng lớn nhất châu Âu thời đó. 10 năm sau, tiếng tăm của Alexander I tự dưng biến mất. Alexander I đã nhiều lần thú nhận với người thân trong gia đình rằng ông muốn thoái vị và tìm nơi yên tĩnh nào đó để nghỉ ngơi, ông quan tâm nhiều đến tôn giáo, bỏ ra hàng giờ liền để nói chuyện với giới linh mục, ẩn sĩ và cả những thầy bói hành nghề tự do. Theo các chuyên gia viết sử sách của Nga thì Hoàng đế Alexander I quyết định thoái vị năm 1825, kế hoạch này của ông được thực hiện bí mật, không ai biết nên ông đã làm được cho đến phút chót của cuộc đời.
 Nữ hoàng Elizabeth Alexeievna. |
Mùa hè năm 1825, Alexander I đã khuyên vợ là Nữ hoàng Elizabeth Alexeievna, người đang mắc bệnh hiểm nghèo nên chuyển đến nơi khác, tránh xa cuộc sống đô thị ồn ào ở Saint Petecbua, điểm đến là TP. Tanganrog trên sông Azov, nơi có khí hậu miền Nam ôn hoà, rất tốt cho sức khỏe. Đề nghị này của ông tức thì được vợ nhiệt tình đáp lại. Đầu tháng 9 cùng năm, Alexander I đã tự mình đến Tanganrog để thị sát và mọi thứ được nhà vua thực hiện rất bí mật, chỉ có vài người thân cận được đi cùng. Sau vài tuần chuyển đến ở Tanganrog, sức khỏe của Nữ hoàng Elizabeth đã được cải thiện rất nhiều.
Sự việc đang diễn ra “xuôi chèo mát mái” thì Hoàng đế Alexander I lại mắc bệnh cảm nặng, sức khỏe suy sụp một cách bất ngờ nên các bác sĩ cũng chịu bó tay. Kết cục, vị hoàng đế thứ 14 của Nga đã băng hà vào ngày 19/11/1825 hưởng thọ 48 tuổi. Sau khi qua đời, thi hài nhà vua được đưa tới Saint Petecbua và mai táng trong nghĩa địa Pháo đài Peter and Paul Fortress theo đúng nghi lễ hoàng gia. Đó là những gì được công bố chính thức, còn sự thật thì sao?
Theo nguồn tin của dư luận, cái chết của Hoàng đế Alexander I không phải như vậy. Một người lính gác bên ngoài dinh thự nhà vua ở Taganrog cho hay, đêm trước khi Alexander I chết, anh ta đã trông thấy một người đàn ông cao to vọt ra khỏi cửa sổ phòng nhà vua, vội vã biến mất vào trong đêm tối. Người lính này thề rằng chính mắt anh ta chứng kiến sự thật từ đầu đến cuối, nhưng viên sĩ quan, sếp của anh ta lại cười khẩy: “Anh có điên không đấy, hoàng đế của chúng ta đang nằm trong quan tài”. Sau sự kiện này có nhiều tin đồn khác cho rằng xác trong quan tài là một người đàn ông giống Hoàng đế Alexander I chết trước đó vài ngày, bởi vậy nên quan tài được đóng kín suốt thời gian viếng và đưa tang. Chính vì thế, nghi ngờ này lại càng chứa đựng nhiều điều bí ẩn, thậm chí có người còn bạo miệng cho rằng trong quan tài chẳng có gì, còn vị vua xấu số này đã bị giết hại và mai táng trước đó vài ngày.
Giả sử Hoàng đế Alexander I chưa chết, vậy ông đi đâu? Một vài năm sau khi lễ tang xảy ra, người ta thấy có một ẩn sĩ tên là Fyodor Kuzmich tự nhiên xuất hiện ở vùng Sibiri. Theo mô tả thì người đàn ông này cao to, mắt xanh, dáng vóc đẹp trai và nói như người dân ở đây thì đó là người đàn ông hiểu biết, kể cả pháp luật, nhiều người cho rằng rất có thể là Hoàng đế Alexander I giả trang. Bằng chứng là khi một cựu lính của nhà vua gặp được ẩn sĩ này đã thốt lên “đúng là Hoàng đế Alexander I của chúng ta”.
Tin đồn lan khắp vùng Sibiri buộc cảnh sát phải vào cuộc, tiến hành bắt giữ và phỏng vấn vị ẩn sĩ nghi ngờ này nhưng sau đó lại thả ra vì ông không vi phạm bất kỳ quy định nào. Sau thời gian dài, Fyodor Kuzmich đi du lịch nhiều nơi ở Sibiri, qua đời vào năm 1864. Như vậy, giả thiết ẩn sĩ Fyodor Kuzmich là Hoàng đế Alexander I thì ông đã hưởng thọ 87 tuổi, trừ những năm quyền bính, ông có tới 40 năm sống ẩn dật. Giả thiết này có phần trùng lặp với những gì đồn đại, đặc biệt, vào thời điểm tròn 100 năm sau khi qua đời, năm 1925, người ta đã khai quật mộ của ông, nhưng kỳ lạ thay, ngôi mộ hoàn toàn trống rỗng.
Hùng Duy (Theo VOR/RRN/WP-9/2011)