Từ nhiều năm Tội ác và hình phạt của văn hào Nga nổi tiếng F.M Dostoyevski chiếm vị trí hàng đầu bảng xếp hạng tiểu thuyết hay nhất mọi thời đại. Tuy nhiên không nhiều người biết, nhân vật chính Rodion Raskolnikov được văn hào xây dựng năm 1866 sao chép chủ yếu từ thi sĩ, nhà văn kiêm triết gia đầy tham vọng Pháp Pierre Francois Lacenaire, nhân vật coi bản thân là siêu nhân tới mức có thể đứng trên luật pháp và hiện thực hóa mục tiêu cuộc sống của mình bằng tính mạng đồng loại.
P.F Lacenaire chào đời ngày 20/12/1803 trong gia đình lái buôn giàu có ở Lyon. Từ bậc trung học, Lacenaire đã được không chỉ bạn học, mà cả thầy cô giáo ngưỡng mộ bởi những bài tiểu luận ngẫu hứng về bản ngã tự nhiên con người và nhiều bài thơ tình lãng mạn. Tuy nhiên đến tuổi 20, cứ sau 1 - 2 năm, sinh viên xuất sắc Lacenaire lại bị trường đuổi học - vì lý do tham gia bạo loạn, lần khác, lạm dụng tình dục nữ sinh tuổi vị thành niên. Bê bối học đường xóa sạch giấc mơ thăng tiến xã hội, cho dù Lacenaire tốt nghiệp đại học với kết quả xuất sắc.
Nguyên mẫu Pierre Francois Lacenaire.
Mang nặng mặc cảm cuộc đời bất công với bản thân, Lacenaire đầu quân vào lính. Tuy nhiên trong quân ngũ không ai chờ đợi chàng trai trẻ lên lớp giảng dạy triết học và nghe đọc thơ, họ chỉ đòi hỏi lính mới ngoan ngoãn thực hiện mệnh lệnh của chỉ huy. Anh ta nhanh chóng chán đời lính, năm 1829, trên đường hành quân thực thi sứ mệnh ở Hy Lạp, Lacenaire đào ngũ.
Trở về Pháp, Lacenaire 26 tuổi biết chuyện bố đã phá sản. Không thể dựa vào sự hỗ trợ của gia đình và cho rằng, sẽ lãng phí bộ óc thông minh hơn người, nếu nối nghiệp bố hành nghề kinh doanh, lính đào ngũ quyết định thử sức bằng công việc sáng tác văn học. Tuy nhiên, thu nhập không đủ đáp ứng cuộc sống thậm chí bình thường nhất, mày râu trẻ tìm đến băng nhóm trộm cắp.
Nhưng nghề chôm chỉa lắm gian truân. Lacenaire bị án 12 tháng tù giam sau vụ bẻ khóa nhảy vào nhà hàng xóm bất thành. Ra tù, y ấp ủ âm mưu làm giàu bằng thủ đoạn lưu manh và bạo lực.
Đó là kế hoạch hãm hại Jean Francois Chardonnne, nhân vật từng vướng vòng lao lý vì hành vi gian lận thuế, có tài sản kếch sù, Lacenaire quen biết trong thời gian ở tù.
Để thực hiện phi vụ, Lacenaire rủ thêm Pierre Victori Avril, bạn tù được thả vài ngày sau mình cùng thuê phòng ở.
Tối 14/12/1834 Lacenaire cùng Avril gõ cửa nhà Chardonne. Chủ nhà hân hoan khui rượu mời khách quý. Song ngay khi Chardonne rời ghế bước vào phòng bếp lấy thêm đồ nhậu, Avril bất ngờ vung tay khóa chặt cổ chủ nhà, Lacenaire lập tức ra đòn đâm liên tục mấy nhát dao vào mạng sườn nạn nhân. Chardonne tử vong, Lacenaire nhảy bổ đến phòng ngủ bà mẹ ốm yếu của Chardonne, đâm nhiều nhát dao.
Sau tội ác Lacenaire cùng Avril lục soát toàn bộ ngôi nhà, song chỉ tìm được 500 fran. Thế nên không lâu sau, cặp đôi sát nhân quyết định tiến hành phi vụ thứ 2. Lần này là ông chủ chung cư có hơn chục căn hộ cho thuê đến nhà thu tiền. Tin chắc nạn nhân mang trong người nhiều tiền mặt, hai kẻ túng quẫn liều lĩnh ra đòn. Đáng tiếc cho chúng, nạn nhân to khỏe chỉ bị thương nhẹ may mắn thoát nạn.
Trước vòng móng ngựa, Lacenaire hành xử y hệt chính khách. Hắn đứng hiên ngang và cười mỉa, không một lời, hoặc cử chỉ sám hối. Thậm chí Lacenaire còn lớn tiếng, rằng hắn chỉ là nạn nhân của xã hội không có khả năng đánh giá cá thể xuất chúng, thông thái hơn người; rằng bản thân được nuôi dưỡng và đào tạo quá tốt, để làm công việc thông thường với giá 3 fran/10 giờ lao động.
Nhiều chi tiết tiểu sử Lacenaire người đọc nhận ra qua nhân vật Rodion Raskolnikov - tự tin, luôn nghĩ bản thân là thiên tài và sống vô cảm, thiếu lương tâm. Tuy nhiên trong Tội ác và hình phạt, Đostoyevki đã thay đổi số phận nhân vật chính - nhờ tác động của tình yêu. R.Raskolnikov hối hận với hành động của bản thân và thoát án tử hình. Trái lại Lacenaire bị lên máy chém ngày 9/1/1836 tại Paris.