Nhiều kiểu xe công nông được thiết kế nhỏ gọn, có chiều cao của thùng xe phù hợp với công năng tối đa của xe. Vậy nhưng, theo chân nhiều nông dân có công nông dọc nhiều buôn làng ở Tây Nguyên thấy rõ hầu hết công nông đều được cơi nới hoặc độ chế để chuyên chở gấp 2-3 lần cho phép.
Ông Lê Văn T ở xã Ea Pil (huyện Ma Đ'rắc, Đắk Lắk), người chuyên cơi nới xe công nông cho biết: 10 cửa hàng sửa chữa thì có đến 8-9 cửa hàng nhận hàn xì, cơi nới xe công nông, cả độ chế xe máy nữa. Người dân có nhu cầu thì thợ làm thôi. Hiếm có chiếc xe công nông nào để nguyên trạng cả.
Tại hàng loạt cửa hàng sửa chữa công nông ở Quốc lộ 26 đoạn chạy qua tỉnh Đắk Lắk chúng tôi bắt gặp từng đoàn xe công nông cũ kỹ liên tục tấp vào các cửa hàng để phủ sơn lại và nới thùng thêm. Có khi nối cao lên gấp hai lần cho phép. Xe chuyên chở đủ thứ mà nông dân thì khó khăn nên cứ nghĩ chở được càng nhiều càng tốt. Khi nào xe nát đến mức không chạy được nữa mới đại tu lại. Có lúc đang chạy trên đường xe xì khói đen ngòm và khét lẹt, suýt cháy cả mô tơ máy vì quá tải.
Công nông độ chế, quả tải chạy trên Quốc lộ 26
Đánh giá về sự hiểm nguy tiềm ẩn của công nông độ chế, ngành giao thông vận tải nhiều tỉnh Tây Nguyên nhận định: Khu vực Tây Nguyên có đến hàng trăm ngàn xe công nông, xe độ chế, cơi nới, trong đó Gia Lai có trên 30.000 xe. Bài toán để bảo đảm an toàn cho loại xe này vẫn rất nan giải.
Đa số xe đều không gắn biển, không có đăng ký. Tuy nhiên, loại xe này phục vụ đắc lực cho việc vận chuyển hàng hóa, nông sản cho nông dân ở vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc thiểu số. Nếu cấm lưu hành sẽ ảnh hưởng rất lớn đến đời sống người dân.
Chính vậy nên các cấp chính quyền vừa liên tục tuyên truyền để người dân dần nắm bắt và tuân thủ các quy định về an toàn giao thông đồng thời biết tác hại khôn lường của việc sử dụng xe độ chế, xe cơi nới quá công suất. Các tai nạn nạn đau thương đã xảy ra như một hồi chuông róng riết, mong rằng hàng vạn người đang dùng xe công nông, xe độ chế ở Tây Nguyên hãy nhanh chóng lưu tâm.
Sở GTVT tỉnh Đắk Lắk cũng cho rằng: Xe công nông gắn với đời sống của người dân vùng sâu, không thể thay đổi hay cấm đột ngột được nên phải làm chiến dịch “mưa lâu thấm dần” để cảnh tỉnh người dân không được chủ quan khi điều khiển xe, không ép xe chuyên chở quá công suất.
