Trong những năm gần đây, bệnh Kawasaki không điển hình (Atypical Kawasaki Disease) ngày càng được ghi nhận nhiều hơn tại các bệnh viện nhi trên cả nước. Đây là dạng bệnh có biểu hiện lâm sàng không rõ ràng, dễ bị nhầm với các bệnh nhiễm khuẩn thông thường, nhưng lại tiềm ẩn nguy cơ tổn thương tim mạch nghiêm trọng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.
Trẻ bị bệnh Kawasaki cần được theo dõi tim mạch thường xuyên sau điều trị để phòng biến chứng.
Bệnh Kawasaki dễ bị nhầm lẫn với các bệnh thông thường khác
Bệnh Kawasaki là một dạng viêm mạch máu toàn thân, đặc biệt ảnh hưởng đến các động mạch vành của tim. Dạng điển hình thường gặp ở trẻ dưới 5 tuổi với các dấu hiệu rõ rệt như sốt cao kéo dài, mắt đỏ, môi khô nứt, nổi hạch cổ, phát ban và bong da đầu ngón tay. Tuy nhiên, ở dạng không điển hình, các triệu chứng này không xuất hiện đầy đủ hoặc biểu hiện mờ nhạt, khiến việc chẩn đoán trở nên vô cùng khó khăn.
Trẻ bị Kawasaki không điển hình có thể chỉ biểu hiện bằng sốt nhẹ, mệt mỏi, viêm họng, tiêu chảy hoặc phát ban thoáng qua. Chính vì vậy, nhiều trường hợp bị chẩn đoán nhầm là nhiễm siêu vi, viêm họng cấp hoặc dị ứng da. Khi các bác sĩ phát hiện ra bệnh, tim của trẻ có thể đã bị ảnh hưởng với giãn hoặc phình động mạch vành – biến chứng nguy hiểm nhất của bệnh.
Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ
Hiện nay, nguyên nhân chính xác của bệnh Kawasaki vẫn chưa được xác định rõ. Nhiều nghiên cứu cho rằng bệnh có liên quan đến phản ứng miễn dịch bất thường của cơ thể đối với một yếu tố nhiễm trùng (có thể là virus hoặc vi khuẩn). Một số yếu tố được ghi nhận làm tăng nguy cơ mắc bệnh bao gồm: trẻ nhỏ dưới 5 tuổi, giới nam, và yếu tố di truyền.
Ở dạng không điển hình, nguy cơ cao thường gặp ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ dưới 1 tuổi – nhóm tuổi có hệ miễn dịch chưa hoàn thiện. Đáng chú ý, các nghiên cứu gần đây cho thấy tỷ lệ bệnh Kawasaki có xu hướng tăng vào các thời điểm giao mùa hoặc sau các đợt bùng phát bệnh hô hấp ở trẻ em.
Dấu hiệu cảnh báo sớm cha mẹ cần lưu ý
Theo các bác sĩ chuyên khoa nhi, một trong những thách thức lớn nhất là phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm. Trẻ bị Kawasaki không điển hình có thể có một số biểu hiện sau:
- Sốt kéo dài trên 5 ngày, không đáp ứng với thuốc hạ sốt thông thường.
- Ít nhất hai trong số các dấu hiệu điển hình của Kawasaki: môi đỏ, mắt đỏ, phát ban nhẹ, phù tay chân hoặc nổi hạch cổ.
- Kết quả xét nghiệm máu cho thấy chỉ số viêm tăng cao (CRP, bạch cầu, tiểu cầu), men gan tăng hoặc thiếu máu nhẹ.
- Siêu âm tim có thể ghi nhận bất thường ở động mạch vành ngay cả khi triệu chứng ngoài da chưa rõ ràng.
- Phụ huynh nên đưa trẻ đi khám sớm nếu thấy sốt kéo dài không rõ nguyên nhân, đặc biệt khi kèm mệt mỏi, quấy khóc, hoặc da môi, lòng bàn tay bàn chân có thay đổi màu sắc bất thường.
Điều trị: Cửa sổ "vàng" trong 10 ngày đầu
Điều trị bệnh Kawasaki, dù là điển hình hay không điển hình, đều cần được thực hiện càng sớm càng tốt – lý tưởng là trong 10 ngày đầu kể từ khi khởi phát sốt. Liệu pháp điều trị chủ yếu là truyền globulin miễn dịch (IVIG) liều cao kết hợp với thuốc kháng viêm (aspirin liều thấp).
Trẻ được điều trị sớm có khả năng phục hồi tốt, giảm rõ rệt nguy cơ giãn hoặc phình động mạch vành. Tuy nhiên, với các trường hợp phát hiện muộn – thường gặp ở thể không điển hình – tổn thương tim có thể không hồi phục hoàn toàn, cần theo dõi tim mạch định kỳ trong nhiều năm sau đó.
Ngoài điều trị cấp tính, bác sĩ cũng khuyến cáo trẻ cần chế độ dinh dưỡng lành mạnh, hạn chế chất béo, tránh nhiễm trùng tái phát và duy trì vận động phù hợp để hỗ trợ hệ tim mạch.
Điều trị bệnh Kawasaki cần được thực hiện càng sớm càng tốt, lý tưởng là trong 10 ngày đầu kể từ khi khởi phát sốt.
Xu hướng tăng ca bệnh lên mỗi năm
Theo ghi nhận từ các bệnh viện nhi tuyến trung ương, số ca Kawasaki được chẩn đoán mỗi năm có xu hướng tăng, trong đó không ít trường hợp là thể không điển hình. Nguyên nhân một phần đến từ nhận thức của phụ huynh và thậm chí cả nhân viên y tế tuyến cơ sở còn hạn chế, khiến bệnh dễ bị bỏ sót.
Các chuyên gia khuyến cáo, bất kỳ trẻ nào bị sốt kéo dài không rõ nguyên nhân, dù đã loại trừ các bệnh nhiễm khuẩn thông thường, đều cần được đánh giá nguy cơ mắc Kawasaki – đặc biệt là ở nhóm dưới 5 tuổi. Siêu âm tim là phương pháp hữu ích giúp phát hiện sớm tổn thương mạch vành trong các trường hợp nghi ngờ.
Tầm quan trọng của theo dõi lâu dài
Ngay cả khi trẻ đã hồi phục sau điều trị, việc theo dõi tim mạch định kỳ là cực kỳ quan trọng. Các bác sĩ thường chỉ định siêu âm tim sau 2 tuần, 6 tuần, 6 tháng và hàng năm để đảm bảo không có biến chứng muộn. Trong trường hợp có tổn thương mạch vành, trẻ có thể phải dùng thuốc chống đông hoặc điều trị tim mạch lâu dài.
Với thể không điển hình, khả năng tái phát hoặc để lại di chứng tim mạch cao hơn, do đó việc tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ là yếu tố then chốt giúp giảm nguy cơ biến chứng.
Nâng cao nhận thức để bảo vệ trẻ
Bệnh Kawasaki không điển hình là lời nhắc nhở mạnh mẽ rằng không phải mọi cơn sốt kéo dài ở trẻ đều "vô hại". Phát hiện sớm và điều trị kịp thời có thể cứu trẻ khỏi các tổn thương tim mạch vĩnh viễn.
Phụ huynh cần chủ động theo dõi kỹ các biểu hiện bất thường của con và đưa trẻ đến cơ sở y tế chuyên khoa khi có nghi ngờ. Đồng thời, các bác sĩ nhi khoa tuyến cơ sở cũng nên được cập nhật thường xuyên về các tiêu chuẩn chẩn đoán và hướng dẫn điều trị mới nhất của bệnh lý này.
