Nguy cơ cao bùng phát sốt rét tại miền Trung - Tây Nguyên

Năm 2012, mặc dù số người chết do bệnh sốt rét và số bệnh nhân mắc sốt rét có giảm so với năm trước nhưng nguy cơ sốt rét quay trở lại và nguy cơ bùng phát dịch sốt rét vẫn còn rất cao ở nhiều địa phương, đặc biệt ở 2 khu vực trọng điểm sốt rét là ven biển miền Trung và Tây Nguyên.

Nguy cơ bùng phát dịch vẫn rất cao

Đây là thông tin được đưa ra tại Hội nghị tổng kết công tác phòng chống sốt rét, ký sinh trùng - côn trùng năm 2012 và triển khai kế hoạch năm 2013 vừa được tổ chức tại Hà Nội.

Báo cáo về công tác phòng chống sốt rét trên cả nước trong năm 2012, TS. Trần Thanh Dương, Viện trưởng Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung ương cho biết, năm qua số người chết do sốt rét và số bệnh nhân sốt rét đều giảm so với năm 2011. Năm 2012 chỉ có 8 trường hợp tử vong do sốt rét, giảm 42,9% so với năm 2011. Các trường hợp tử vong xảy ra ở 5 tỉnh (năm 2011 ở 10 tỉnh) gồm: Bình Định, Khánh Hòa, Bình Phước, Bình Thuận (2 trường hợp) và Phú Yên (3 trường hợp). Tổng số bệnh nhân sốt rét của cả nước đã giảm 4,1% so với năm 2011, nhưng vẫn ở mức cao với gần 44.000 trường hợp. Trong đó, số bệnh nhân sốt rét có ký sinh trùng là hơn 19.600 trường hợp, tăng 18,1% so với năm 2011. Số bệnh nhân sốt rét ác tính được báo cáo là 152 trường hợp, giảm 17,4% so với năm 2011. Năm qua đã có gần 9,4 triệu người được bảo vệ bằng các biện pháp phun tồn lưu, tẩm màn hóa chất nhưng số này chỉ đạt khoảng 96% so với kế hoạch đề ra.

Về công tác điều trị, trong tổng số hơn 266.000 liều thuốc sốt rét được sử dụng trong năm, số liều thuốc cấp để bệnh nhân tự điều trị vẫn còn cao, chiếm tới 77%. Tuy nhiên vẫn còn một số tồn tại như tình trạng lạm dụng thuốc tiêm artesunat tại một số cơ sở điều trị, một số trường hợp sốt rét lâm sàng lại được điều trị bằng thuốc sốt rét phối hợp với kháng sinh, một số cơ sở y tế không có thuốc sốt rét...

Có thể diễn biến phức tạp

Dự báo về tình hình năm 2013, TS. Trần Thanh Dương khẳng định, bệnh sốt rét tại Việt Nam có thể vẫn diễn biến phức tạp, đặc biệt nguy cơ xảy ra dịch lớn ở miền Trung - Tây Nguyên vẫn rất cao. Nguyên nhân là do mặc dù năm 2012 số bệnh nhân sốt rét chung toàn quốc giảm, nhưng chỉ giảm ở 5/7 khu vực. Hai khu vực trọng điểm có tình hình sốt rét nặng nhất trong toàn quốc là ven biển miền Trung và Tây Nguyên đều có số bệnh nhân sốt rét tăng tương ứng 7% và 12%. Ngoài ra, năm 2012 cũng là năm có số ký sinh trùng sốt rét cao nhất trong vòng 6 năm trở lại đây. Đặc biệt, khu vực ven biển miền Trung và Tây Nguyên có số ký sinh trùng tăng rất cao tương ứng là 27% và 31,7%. Các địa phương ghi nhận số ký sinh trùng tăng cao là Quảng Bình (96,3%), Nghệ An (71%), Quảng Nam (66%)... Đáng lưu ý, ký sinh trùng sốt rét P.falciparum kháng artemisinin cũng được dự báo có nguy cơ lan rộng do sự giao lưu dân số lớn giữa những địa phương đã phát hiện có kháng thuốc tới những địa phương khác trên toàn quốc.

Trong năm 2013, ngành y tế đặt mục tiêu tiếp tục giảm tỉ lệ mắc sốt rét, tỉ lệ tử vong do sốt rét ở mức dưới 0,02/100.000 dân. Các chỉ tiêu cụ thể được đặt ra như: xét nghiệm tìm ký sinh trùng sốt rét cho trên 90% người có sốt ở vùng sốt rét lưu hành, phấn đấu 95% bệnh nhân sốt rét được điều trị theo đúng phác đồ quy định của Bộ Y tế, sử dụng biện pháp phòng chống sốt rét cho trên 85% người có nguy cơ mắc cao...

Cần nâng cao ý thức của người dân

Để đạt được các mục tiêu phòng chống và loại trừ sốt rét trong năm 2013, ngành y tế sẽ tiếp tục tăng cường nghiên cứu khoa học để ứng dụng vào hoạt động phòng chống và loại trừ bệnh sốt rét. Tiếp tục đẩy mạnh công tác truyền thông giáo dục sức khỏe nhằm nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi của người dân, đặc biệt người dân sống ở những vùng có nguy cơ cao để họ có ý thức ngủ trong màn, phun hóa chất diệt muỗi.

Mặt khác, Bộ Y tế tiếp tục củng cố mạng lưới và tăng cường năng lực cho đội ngũ cán bộ chuyên trách về phòng chống sốt rét để phát hiện sớm, điều trị kịp thời đúng phác đồ cho người bệnh. Đồng thời cập nhật thông tin về chẩn đoán, điều trị bệnh sốt rét theo hướng dẫn của Tổ chức Y tế Thế giới và thực tế điều trị tại Việt Nam. Củng cố hệ thống giám sát sốt rét, đánh giá từ Trung ương đến cơ sở, xây dựng quy trình và hướng dẫn theo dõi giám sát cho từng tuyến. Tiếp tục nghiên cứu về thuốc sốt rét mới, phác đồ mới điều trị bệnh sốt rét và các biện pháp sử dụng hóa chất diệt muỗi sốt rét thích hợp và hiệu quả cao. Bảo đảm kinh phí cho công tác phòng chống và loại trừ sốt rét năm 2013 từ nguồn kinh phí Nhà nước đã được phê duyệt là 95 tỷ đồng và các nguồn viện trợ khác.

Nguyễn Hoài An