Sáng ngày 22/6, Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế phối hợp với Tổ chức Y tế Thế giới tổ chức hội thảo công bố các khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) về kiểm soát tiêu thụ đồ uống có đường để phòng chống bệnh không lây nhiễm.
Người Việt tiêu thụ đường gần gấp đôi khuyến cáo của WHO
Tại hội thảo, TS Trương Đình Bắc- Phó Cục trưởng Cục Y tế dự phòng đưa ra những thông tin đáng báo động về tình trạng sử dụng đồ uống có đường đang ngày càng gia tăng tại Việt Nam: Hiện người Việt tiêu thụ gần 5 tỷ lít nước ngọt trong mỗi năm ( dự kiến năm 2018 tăng lên hơn 5 tỷ lít nước ngọt), tỷ lệ tiêu thụ theo đầu người đã tăng lên nhanh chóng, gấp 7 lần trong 15 năm qua, mạnh nhất là trà uống sẵn và nước có ga, đồ uống thể thao, nước tăng lực và cuối cùng là nước ép trái cây.
TS Bắc cũng đưa ra khuyến cáo của WHO, lượng đường tự do bao gồm các loại đường đơn, đường đôi được bổ sung vào thực phẩm và đồ uống hoặc đường tự nhiên có trong mật ong, si rô, nước ép trái cây và nước trái cây cô đặc... trong chế độ ăn của mỗi người chỉ nên chiếm không quá 10% và nên giảm xuống dưới 5% năng lượng trong một ngày để có các lợi ích tăng thêm về sức khỏe.
Theo đó, đối với một chế độ ăn uống trung bình hằng ngày có chứa 2000 kcal, 10% tổng lượng calo sẽ tương đương với khoảng 50g đường tự do hoặc khoảng 12,5 muỗng cà phê. Để có thêm lợi ích sức khỏe, nên giảm tiêu thụ lượng đường này xuống dưới 5% tổng lượng calo mỗi ngày, tương đương với khoảng 25gam đường tự do hoặc khoảng 6 muỗng cà phê.
Tại Việt Nam, hiện trung bình một người Việt tiêu thụ khoảng 46,5g đường tự do/ ngày, gần bằng mức giới hạn tối đa là 50g một ngày và cao gần gấp đôi so với mức nên tiêu thụ mỗi ngày và cao gần gấp đôi so với mức tiêu thụ là dưới 25g một ngày theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới.
Một điều tra về mức sống của hộ gia đình ở Việt Nam năm 2014 cho thấy gần 63% số hộ gia đình có tiêu dùng nước giải khát, trong khi nếu một ngày một đứa trẻ chỉ uống 1 lon hoặc chai đồ uống có đường thì cũng đã tiêu thụ lượng đường tự do vượt quá ngưỡng khuyến cáo rất nhiều (Một lon nước ngọt phổ biến hiện nay có khoảng 36g đường tự do) Trên 57,2 % người có thói quen uống nước ngọt có ga ít nhất từ 3-4 lần/ tuần; 13% nam giới có nhu cầu uống nước ngọt có ga mỗi ngày. Đối với học sinh, điều tra của Trường ĐH Y tế công cộng tại 2 trường THPT trên địa bàn Hà Nội vùng ngoại thành và nội thành cho thấy, mức độ thường xuyên uống nước ngọt cao nhất là 1-2 lần/ tuần,học sinh nam tiêu thụ nhiều hơn nữ, Học sinh ngoại thành tiêu thụ nhiều nước ngọt hơn nội thành.
“Đồ uống có đường có thể mang lại cảm giác sảng khoái, ngon miệng hơn và ăn được nhiều hơn, nhất là các đồ nướng, rán. Tuy nhiên, đồ uống có đường sẽ dư thừa năng lượng dẫn đến tích lũy mỡ, rối loạn chuyển hóa, là nguy cơ cho các bệnh không lây nhiễm như thùa cân, béo phì, tăng huyết áp, loãng xương, những biến chứng nặng nề là tim mạch, nguyên nhân gây tử vong hàng đầu hiện nay, chiếm tới 33% trong tổng số 73% nguyên nhân tử vong hàng năm”- TS Trương Đình Bắc nói.
Hệ lụy của lạm dụng đồ uống có đường đến sức khỏe
Tại hội thảo, đại diện WHO tại Việt Nam nhấn mạnh, tiêu thụ quá nhiều đường là nguyên nhân quan trọng gây ra bệnh béo phì và tiểu đường của trẻ. Thừa cân và béo phì ở trẻ em là một trong những thách thức không nhỏ trong công tác chăm sóc sức khỏe cộng đồng của thế kỷ 21. Ước tính trên 41 triệu trẻ em trên thế giới bị thừa cân béo phì. Trẻ bị béo phì đối mặt với nhiều nguy cơ về bệnh tật. Béo phì gây tiểu đường và bệnh tim mạch, tăng huyết áp.
Tại Việt Nam, theo ước tính của Tổ chức y tế thế giới cho thấy, trong những năm gần đây, tỷ lệ thừa cân béo phì đã gia tăng đáng kể tại Việt Nam. Thừa cân tăng tù 10,2% năm 2002 lên 18,3% năm 2016, tương đương với mức tăng 68%. Độ tuổi từ 5-19 tuổi ở cả hai giới có mức tăng cao hơn, từ 2,6% năm 2002 lên 9,7% vào năm 2016.
Hiện tỷ lệ người trưởng thành ở nước ta bị thừa cân, béo phì chiếm khoảng 25% dân số. Đáng chú ý là tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi bị béo phì tăng nhanh từ 0,6% năm 2000 lên khoảng 6% hiện nay. Cá biệt, tại thành phố Hồ Chí Minh tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi bị béo phì chiếm hơn 10%.
Trước thực trạng gia tăng bệnh tật do tiêu thụ nhiều đồ uống có đường, TS Jun Nakagawa, Phó trưởng đại diện tổ chức Y tế thế giới tại Việt Nam khuyến cáo: Để giảm mức tiêu thụ quá nhiều đường và ngăn nạn dịch béo phì, tiểu đường, Việt Nam cần đánh thuế đồ uống có đường. Đây là biện pháp hiệu quả nhằm giảm tiêu thụ đường. Bằng chứng cho thấy đánh thuế vào đồ uống có đường làm tăng giá đồ uống lên 20% sẽ đem lại kết quả giảm lượng tiêu thụ khoảng 20%.
Bên cạnh đó cần hạn chế quảng cáo đồ uống có đường cho trẻ em, giáo dục nâng cao nhận thức về ảnh hưởng có hại của việc tiêu thụ đồ uống có đường, giúp làm thay đổi thói quen tiêu thụ quá nhiều đồ uống có đường Hiện nay trên thế giới đã có hơn 40 quốc gia đã áp dụng biện pháp đánh thuế đồ uống có đường, trong đó ở khu vực Đông Nam Á, có Lào và Campuchia đã thực hiện biện pháp này.
