Người thầy của ngành sức khỏe và môi trường

GS. Đào Ngọc Phong sinh  ngày 20/9/1934, trong một gia đình buôn bán nhỏ ở làng An Dương, thành phố Hải Phòng. Anh chăm chỉ học hành, có chí tiến thủ. Tốt nghiệp trung học phổ thông năm 1954, năm hòa bình được lập lại, miền Bắc được hoàn toàn giải phóng. Trường đại học Y Dược khoa kháng chiến trở về Thủ đô Hà Nội.

Từ Hải Phòng với vốn kiến thức giỏi các môn khoa học tự nhiên, Đào Ngọc Phong chọn học ngành y. Cuối năm 1954, anh trúng tuyển vào học dự bị Đại học PCB tại Trường đại học Khoa học Hà Nội.

Qua năm dự bị PCB, năm 1955 anh được tuyển chính thức là sinh viên năm thứ nhất y khoa. Mặc dù anh được cấp học bổng, nhưng cuộc sống của sinh viên vẫn gặp nhiều khó khăn nên anh phải dành mỗi tuần vài buổi đi dạy học tư cho con của một số gia đình. Anh học giỏi các môn chính khóa và ngoại ngữ như tiếng Nga, tiếng Anh và tiếng Pháp.

GS. Đào Ngọc Phong.

Tốt nghiệp Trường đại học Y Dược khoa Hà Nội năm 1960, BS. Đào Ngọc Phong và 2 bạn đồng khóa được tuyển làm giảng viên Bộ môn Vệ sinh Dịch tễ, một chuyên ngành quan trọng và cần thiết, nhưng không hấp dẫn với sinh viên như các môn lâm sàng. Theo gương thầy Hoàng Tích Mịnh - Chủ nhiệm Bộ môn, người đã từng đi du học y khoa, chuyên ngành vệ sinh học tại Pháp từ năm 1928, BS. Phong đã vui vẻ nhận nhiệm vụ theo quyết định của tổ chức. Thầy Chủ nhiệm phân công anh đi chuyên ngành vệ sinh học, một chuyên khoa mới mà thuở ban đầu có rất ít tài liệu nhưng BS. Đào Ngọc Phong luôn tâm huyết với chuyên ngành, miệt mài học tập, lặng lẽ, kiên trì với quyết tâm cao để chiếm lĩnh những tri thức mới cần thiết cho việc giảng dạy và nghiên cứu khoa học. BS. Phong là người đầu tiên đã bảo vệ thành công luận án Tiến sĩ Y khoa ở Việt Nam vào năm 1980. TS. Đào Ngọc Phong  được Nhà nước công nhận chức danh Phó giáo sư năm 1984, Giáo sư năm 1991.

Với sự nỗ lực phấn đấu không ngừng, ông đã trở thành một nhà khoa học đầu ngành về vệ sinh - môi trường. Ông luôn yêu nghề, say mê với chuyên ngành vệ sinh học mà sau này có liên quan đến môi trường và sức khỏe. Ông đã truyền cảm hứng về sự say mê nghề nghiệp cho nhiều thế hệ sinh viên và đồng nghiệp trẻ qua những buổi lên lớp đầy hào hứng, hấp dẫn và sôi nổi trên các giảng đường đại học.

Từ những năm 60 của thế kỷ trước, vấn đề môi trường còn khá mới mẻ ở nhiều nước và ở Việt Nam, GS. Đào Ngọc Phong đã viết nhiều cuốn sách về thời tiết, sinh khí tượng với bệnh tật. Ông rất tâm huyết trong việc gắn kết giảng dạy và nghiên cứu khoa học. Ông đã cho công bố nhiều công trình, hướng dẫn nhiều nghiên cứu sinh, thạc sĩ và các đối tượng sinh viên chuyên khoa. GS. Phong rất chú trọng đến việc đào tạo đội ngũ kế cận, quan tâm nhiều đến việc nâng cao kiến thức và năng lực cho các cán bộ trẻ để góp phần xây dựng Viện Đào tạo Y học dự phòng và Y tế công cộng ngày nay có được một đội ngũ cán bộ có trình độ được đánh giá cao ở trong nước và quốc tế. Giáo sư cũng là người mở đầu về phát triển giảng dạy thống kê y sinh học cho các học viên đại học và sau đại học. Ông còn là người thầy đã tích cực hỗ trợ nhiều trường đại học y phát triển đội ngũ giảng viên chuyên ngành vệ sinh môi trường,  giảng dạy cho cán bộ chuyên khoa tuyến dưới.

Trong 42 năm đương chức, GS. Đào Ngọc Phong đã được Bộ Y tế bổ nhiệm các chức vụ tại Trường đại học Y Hà Nội: Trưởng Bộ môn Vệ sinh dịch tễ; Trưởng khoa Y tế công cộng; Trưởng Bộ môn Vệ sinh môi trường; Trưởng Bộ môn Sức khỏe môi trường. Ông còn được bổ nhiệm chức Trưởng Tiểu ban tiêu chuẩn không khí thuộc Tổng cục Tiêu chuẩn, Bộ Khoa học Công nghệ.

Ông đã được trao tặng nhiều danh hiệu cao quý như Huân chương Kháng chiến hạng Ba; Huân chương Lao động hạng Nhì, hạng Ba; Huy chương Vì thế hệ trẻ và nhiều phần thưởng cao quý khác. Chiến sĩ thi đua ngành y tế năm 1995, danh hiệu Người tốt việc tốt của Thủ đô năm 1997. Đặc biệt là danh hiệu Nhà giáo Nhân dân vào năm 2000.

Năm 2005, GS. Đào Ngọc Phong đã được tặng Giải thưởng Nhà nước về Khoa học và Công nghệ cho Cụm công trình nghiên cứu “Tác động của môi trường không khí xung quanh và trong nhà tới sức khỏe cộng đồng và đề xuất một số giải pháp can thiệp”. Nội dung cụm công trình gồm: 21 cuốn sách nghiên cứu về tác động khí hậu và thời tiết đến sức khỏe cộng đồng, 11 cuốn sách gồm những hướng dẫn luận văn về Vệ sinh xây dựng, vi khí hậu nội thất, hội chứng nhà kính, 32 công trình nghiên cứu về môi trường không khí bị ô nhiễm, tác động tới sức khỏe cộng đồng.

Đó là công trình  khá lớn về khối lượng, kết quả 40 năm lao động sáng tạo của ông. Đó là một mảng kiến thức đồ sộ, phục vụ cho việc chăm sóc sức khỏe cộng đồng và là cẩm nang cho nhiều thế hệ thầy thuốc, sinh viên ngành y học dự phòng, ngành y tế công cộng. Những thành tựu này còn đóng góp đặc biệt vào các hoạt động bảo vệ môi trường, giám sát và dự báo về các nguy cơ do thời tiết biến động lên sức khỏe con người nhất là người già, cũng như dự báo phần nào về tác hại của môi trường không khí (trong và ngoài nhà ở) ở Việt Nam, những hiện tượng đã và đang xảy ra hiện nay, được toàn thế giới và nhân dân ta quan tâm. Những nghiên cứu của ông được đánh giá là có giá trị, đã đặt nền móng cho một chuyên ngành mới ở Việt Nam “Sức khỏe - môi trường”.

GS. Đào Ngọc Phong chủ trì cuộc thảo luận về Chương trình giảng dạy Bộ môn Sức khỏe và môi trường.

GS.TS. Đào Ngọc Phong còn là nhà thơ, là hội viên Hội Nhà văn Việt Nam, là Ủy viên Ban Chấp hành Hội Văn học Nghệ thuật Hà Nội. Chính nguồn cảm hứng của nghề y cũng là nguồn cảm hứng của thầy thuốc, nhà thơ Đào Ngọc Phong. Nhà xuất bản Hội Nhà văn đã phát hành 8 tập thơ  của ông.

GS. Đào Ngọc Phong là người chồng tình nghĩa, thủy chung, đã hết lòng chăm sóc vợ, một bệnh nhân trong nhiều năm bị suy thận nặng, phải đi lọc máu tại Khoa Thận, BV Bạch Mai. Ông đã đề nghị khoa bố trí cho vợ ông được chạy thận vào ban đêm, để ông có thể 1 tuần 3 lần đưa vợ đi lọc máu và túc trực ở khoa, chờ đưa bà trở về nhà. Bao khó khăn, vất vả chăm sóc vợ ốm, nhưng ông vẫn gương mẫu làm việc, giảng dạy, nghiên cứu, không bao giờ nói đến khó khăn của mình tại nơi công tác.

GS. Đào Ngọc Phong là một cán bộ gương mẫu, một đảng viên ưu tú với 35 năm tuổi Đảng của Đảng bộ Trường đại học Y Hà Nội. Giáo sư luôn luôn đề cao trách nhiệm trước những trọng trách được giao, làm việc tận tụy, sâu sát, cụ thể và đặc biệt có lối sống giản dị, chính trực, gần gũi và luôn giúp đỡ đồng nghiệp.

Vĩnh biệt NGND, GS.TS. Đào Ngọc Phong, một nhà giáo tài năng, một trí thức uyên bác của chuyên ngành y học dự phòng, một người anh, người bạn, người đồng nghiệp đáng kính.