Ông không có tên trong danh sách hội viên Hội Nhạc sĩ Việt Nam. Nghe nói ông mới được kết nạp vào Hội Nhạc sĩ TP. Hồ Chí Minh sau khi chính thức trình làng hai tập sách nhạc gồm 86 ca khúc chọn lọc về tình yêu và quê hương. Nhưng thật ra đã từ lâu, người yêu âm nhạc đều biết đến nhiều ca khúc nổi tiếng, những bài hát rất tình cảm và sầu muộn về tình yêu của người nhạc sĩ ẩn dật và nghèo túng này. Ðó là nhạc sĩ Vinh Sử, một thời được người đời phong cho danh hiệu “Vua nhạc sến”.
Một thời huy hoàng
Cho đến nay, dù đã trải qua hơn nửa thế kỷ, nhiều bài hát của ông vẫn ngân vang trong từng ngõ xóm lao động, qua mỗi phiên chợ quê của từng vùng miền, khắp đất nước. Ông tự nhận mình là nhạc sĩ của những người nghèo luôn mơ mộng và kể những câu chuyện buồn… |
Và thật không ngờ, bài hát bỗng trở thành hiện tượng trong giới yêu ca hát thời kỳ đó cùng với bài Nhành cây trứng cá được phát liên tục trên Đài Tiếng nói Sài Gòn. Cùng lúc mấy bài hát được in hàng trăm ngàn bản đều bán hết. Đâu đâu cũng vang lên những lời ca: “Anh nghèo nên chẳng nhẫn kim cương. Tặng em theo sính lễ tơ hồng. Thì đây anh trao nhẫn cỏ…”.
Từ đó, chàng trai Vinh Sử cho ra đời liên tục các bài hát Người phu kéo mo cau, Tình chỉ đẹp, Qua ngõ nhà em, Gái nhà nghèo, Người về từ nghìn trùng…Toàn những bài thổ lộ tình yêu trong mộng tưởng, yêu đơn phương hoặc yêu rồi chia xa, đều do cái nghèo cả. Có lẽ đây là thời điểm trời cho nhạc sĩ trẻ lập nghiệp khi biết bày tỏ hộ không biết bao mối tình nghèo bị tan vỡ, khổ đau. Nhạc sĩ khoe, ngay từ đầu chỉ với một số ca khúc được phát hành với số lượng lớn, ông đã mua được ôtô đi, bù đắp cho những ngày tháng chân trần lang thang trên con đường mưu sinh khốn khó.
Có thể nói, nhạc sĩ trẻ Vinh Sử ngày ấy đã tạo nên một xu thế âm nhạc bình dân, chân thật và gần gũi với mọi người lao động trong ngõ xóm của người lao động vất vả với những giai điệu buồn, dịu dàng, đôi khi pha chút sầu muộn, thê lương. Bởi họ, ai cũng có những nỗi buồn khó chia sẻ trong tình yêu, hôn nhân và cuộc sống thị dân vào thời kỳ xã hội chưa được giải phóng.
Đặc biệt, khi đó trong làng ca nhạc xuất hiện giọng hát vàng Chế Linh, người đã hát những ca khúc đầu tiên của ông. Giọng hát ấy đã làm mê hoặc lòng người. Niềm cay đắng của tác giả thêm một lần xót xa truyền đến người nghe như xát muối trong lòng.
Sau đó, không ít ca sĩ đều vang danh từ dòng nhạc “sến” của Vinh Sử như Thanh Tuyền, Tuấn Vũ, Giang Tử, Ngọc Sơn, Đình Văn, Trường Vũ, Mạnh Quỳnh, Hương Lan, Phi Nhung…
 Nhạc sĩ Vinh Sử. |
Cuộc đời tay trắng
Có thể nói, không ít nhạc sĩ cũng bị ảnh hưởng dòng “sến” của Vinh Sử đã sáng tác nhiều ca khúc hay, có sức truyền cảm lay động lòng người. Trong những nhạc sĩ mang hơi hướng Boléro Mineur, dịu buồn, ngậm ngùi như Hoàng Thi Thơ, Anh Bằng, Trần Thiện Thanh, Châu Kỳ, Thanh Sơn, Giao Tiên… thì Vinh Sử nổi bật với vai trò tiên phong và trọn đời sáng tác theo một phong cách. Do vậy, ông có tới 500 ca khúc thì đến non nửa đều được phổ biến sâu rộng trong thị trường âm nhạc. Hàng chục bài của ông hiện nay vẫn được nhiều hãng băng đĩa sản xuất trong nhiều album.
Những bài hát của Vinh Sử còn được các ca sĩ trẻ như Chế Thanh, Thái Dương, Hồ Quang Tám, Duy Trường, Tường Nguyên… trình diễn trong nhiều đêm ca nhạc ở các tỉnh miền Tây Nam bộ. Họ phục vụ cho hầu hết những người lao động và xa quê với giá vé rẻ, hợp túi tiền của người nghèo.
Cuộc đời của Vinh Sử dường như được trình bày qua hàng trăm ca khúc, theo những năm tháng lao động miệt mài, trong xóm ngõ của người nghèo. Ông được sinh ra và lớn lên tại khu thợ thuyền quận 4, nổi tiếng với những nhóm người du thủ du thực và lao động làm thuê làm mướn qua ngày. Nhạc sĩ Vinh Sử cũng lận đận với những tình duyên dang dở. Ông có tới bốn đời vợ chính thức, nhưng rồi lại vẫn một mình, đúng như ca khúc của ông Hai bàn tay trắng.
Hiện ông ở cùng với con cháu ở khu lao động quận 7 và sống bằng nghề làm dép lốp cao su của gia đình từ trước đó. Giờ đây, khi đã bước sang tuổi 68 ông vẫn phải đi bỏ mối hàng ở các phố chợ quận 1, quận 3. Rồi đêm đêm, đây đó lại vang lên những bài hát về xóm nghèo của ông. Nỗi niềm ngậm ngùi lại tràn về trong tâm hồn cô đơn trải qua bao gió bụi, dặm trường của người nghệ sĩ nghèo. Họ nghe vì được ông an ủi, vì được ông vỗ về sẻ chia trong từng nỗi buồn và sự ra đi từ nghìn trùng xa cách.
Người nghèo không cô đơn
Tính đến nay, nhiều bài hát của ông đã tồn tại tới 60 năm. Hơn nữa, nếu tính số lượng bài hát mang tên Vinh Sử được thu và phát hành trong 50 năm qua thì phải nói ông đạt kỷ lục và xứng với danh “Vua nhạc sến”. Nhiều ca khúc của ông xuất hiện trong nhiều album theo các chủ đề về quê hương hay tình yêu. Đó là những ca khúc có sức vượt thời gian.
Và càng lạ thay, sau những cuộc thay màu, đổi chiều, trào lưu nhạc trẻ hiện đang đầy những biến động theo thị trường, lúc quậy, lúc sexy hoặc rên rỉ la hét với tình yêu dẫn tới sự bế tắc thì dòng nhạc Vinh Sử vẫn âm thầm vang lên và bền bỉ theo thời gian, trong hang cùng ngõ hẻm, quán xá của người lao động.
Giờ đây, cho dù chẳng có danh hiệu gì cho người nghệ sĩ đã cống hiến trọn đời lao động và viết những bài hát về người nghèo, nhạc sĩ Vinh Sử không hề cô đơn. Ông vẫn như người phu kéo mo cau, một trò chơi kéo thuyền chở cô bé hàng xóm ngày nào, chạy khắp ngõ vườn, đi bỏ mối hàng tình yêu và cất lời ca mơ ước về một con tàu ra khơi.
Lưu Kường