Khi nói đến nước Mỹ, người ta thường hình dung ra hình ảnh một đất nước có tiềm lực kinh tế mạnh nhất thế giới và một tiềm năng quân sự mạnh đến mức có đủ khả năng can thiệp vào bất cứ nơi nào trên thế giới, một quốc gia có những ngôi nhà chọc trời, một xã hội luôn đề cao lối sống tiêu dùng... Nhưng ít ai hình dung ra một nước Mỹ khác, với sự cô đơn đến tuyệt vọng của con người, nếu như tiểu thuyết Con đường cách mạng (Revolutionary Road) của Richard Yates chưa được công bố.
Nhà văn xuất sắc nhất nước Mỹ thế kỷ XX
Với Con đường cách mạng, Richard Yates đã nhanh chóng đứng vào hàng ngũ những nhà văn xuất sắc nhất nước Mỹ thế kỷ XX và tác phẩm đầu tay của ông đã được tạp chí Tham (The Time) bầu chọn là một trong số 100 tiểu thuyết tiếng Anh kinh điển nhất từ năm 1923 cho đến nay. Con đường cách mạng và tác giả của nó là một hiện tượng hy hữu trên văn đàn thế giới trong thế kỷ vừa qua.
Richard Yates sinh ngày 3/2/1926, tại New York trong một gia đình mà bố mẹ ly hôn từ khi mới lên ba tuổi. Phần lớn quãng đời tuổi thơ ông sống lang thang ở nhiều thị trấn khác nhau. Lớn lên ông gia nhập quân đội và trong Chiến tranh thế giới thứ Hai, ông phục vụ tại Pháp và Đức, đến cuối năm 1946 Richard Yates mới trở lại New York làm việc tại một tòa soạn báo nhỏ. Năm 1961, ông cho công bố tiểu thuyết Con đường cách mạng và chính thức bước vào con đường văn chương chuyên nghiệp và đến ngày 7/11/1992, Richard Yates qua đời vì một chứng bệnh nan y. Sau Con đường cách mạng, Richard Yates còn để lại cho đời một gia tài đồ sộ với các tác phẩm gây được ấn tượng mạnh trong lòng công chúng Mỹ như: Các loại cô đơn (Câu chuyện - 1962), Một sự tiết kiệm đặc biệt (1969), Nỗi lo hòa bình (1975), Phục sinh (1976), Một trường tốt (1978), Nước mắt của những trái tim non trẻ (1984),...
Từ tiểu thuyết "Con đường cách mạng"
Lấy bối cảnh khu đồi Cách mạng, nơi có con đường Cách mạng chạy qua, Richard Yates đã tái hiện lại cuộc sống của ba gia đình Frank Apron Uler, Mily Campell - Ship Campell và gia đình bà Giving. Câu chuyện xảy ra từ đầu năm 1955, tại vùng Connecticut, ngoại ô phía tây thành phố New York, qua vụ kiện về việc công diễn vở kịch Rừng hóa đá, trong đó vợ chồng nhà Frank Apron Uler vừa mới chuyển đến khu đồi Cách mạng tham gia dàn dựng. Apron Uler tin rằng với diễn xuất của mình trong vai chính, vở kịch Rừng hóa đá sẽ đem đến cho thị trấn yên tĩnh này một luồng gió lạ, làm cho nó có thể thay đổi nhanh chóng nhịp sống buồn tẻ và chậm chạp nơi đây. Tuy nhiên trong thực tế, gia đình nhà Frank Apron Uler lại tự tạo ra cho mình một cuộc sống cách biệt với những người xung quanh. Có thể nói toàn bộ cuốn tiểu thuyết bị cuốn vào những thay đổi, đổ vỡ, dằn vặt, tạo nên một bản bi ca hùng tráng không chỉ của riêng gia đình vợ chồng trẻ này, mà còn là bi kịch chung của người Mỹ sau vẻ bên ngoài của sự phồn hoa và giàu sang về các tiện nghi vật chất. Sự tẻ nhạt và im lặng trong chiều sâu tâm hồn con người thường dẫn đến những mối nghi kị, những cô đơn và kết cục là sự vô vọng khủng khiếp. Chính những điều đó đã bào mòn tâm can con người, nhấn chìm họ vào vũng lầy của sự cô độc một cách chầm chậm mà không phải lúc nào người ta cũng ý thức một cách sáng tỏ được. Con đường cách mạng là tấm gương phản chiếu góc khuất, mảng tối trong tâm hồn người Mỹ. Nó hé lộ ra một cuộc sống khác, ngầm chảy róc rách như con suối rừng, để rồi đến một lúc nào đó, tự nó trở thành một dòng thác lũ khốc liệt có thể cuốn trôi đi tất cả, dưới lớp vỏ bọc của sự tẻ nhạt, nhàm chán ở những vùng ngoại ô nước Mỹ.
 Cảnh trong phim Khát vọng tình yêu. |
Đến kiệt tác điện ảnh "Khát vọng tình yêu"
Khát vọng tình yêu là bộ phim được đạo diễn Sam Mendes chuyển thể từ tiểu thuyết Con đường cách mạng của Richard Yates. Sam Mendes là đạo diễn nổi tiếng của kinh đô điện ảnh Hollywood. Ông đã từng giành được giải Tượng vàng Osca với phim Vẻ đẹp Mỹ (American Beauty) và hiện là chồng của Kate Winslet người đã hóa thân rất thành công trong vai nàng Rose của phim Titanic, thủ vai nữ chính trong phim Khát vọng tình yêu. Vai nam chính của phim này do Leonardo Di Caprio cũng là người rất thành công trong vai chàng Giắc của Titanich đảm nhận. Ngay khi vừa công chiếu, bộ phim đã dành được giải Quả cầu vàng của Hiệp hội báo chí nước ngoài (Hollywood Foreign Press Association) trao tặng
Kiệt tác điện ảnh nổi tiếng này đã đem đến cho công chúng Mỹ sự khao khát thật sự về một tình yêu say đắm. Công chúng được thỏa thích ngắm nhìn những phút giây đắm đuối của đôi vợ chồng trẻ vào một ngày tháng tư đẹp trời ở vùng ngoại ô Connecticut, nơi dường như cách biệt với sự náo nhiệt đến xô bồ trong nội thị thành phố New York những năm sau Chiến tranh thế giới thứ Hai.
Nhìn bên ngoài, cuộc sống của họ thật đáng để nhiều người mơ ước. Họ có một căn nhà nhỏ, xinh xắn, có thu nhập ổn định với hai đứa con kháu khỉnh, ngoan ngoãn và những người xóm giềng thật dễ thương... Tất cả dường như đã tạo nên một bức tranh hoàn mỹ về cuộc sống Mỹ. Ít ai có thể ngờ đằng sau vẻ đẹp lộng lẫy ấy của đôi vợ chồng trẻ vừa chuyển từ nơi khác đến một thị trấn nhỏ vùng ngoại ô với tham vọng làm nên một điều gì đó thật kỳ diệu, lại là một cuộc sống lặp đi lặp lại, buồn tẻ và nhàm chán đến kinh người.
Đấy là tất cả những gì mà Richard Yates muốn gửi đến bạn đọc Mỹ và công chúng văn chương của ông trên khắp thế giới. Đấy cũng chính là lý do mà Con đường cách mạng đã được Nguyễn Thu Ba dịch ra tiếng Việt và xuất bản cuối năm 2009.
Hoàng Bảo Yến