Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC), corticosteroid uống và tiêm tĩnh mạch như prednisone, hydrocortisone, dexamethasone... làm giảm hoạt động của hệ thống miễn dịch và những người dùng các thuốc này có thể tăng nguy cơ bệnh nặng nếu mắc COVID-19. Bệnh nặng do COVID-19 được định nghĩa là nhập viện, nhập viện ICU, đặt nội khí quản hoặc thở máy, hoặc tử vong.
1.Nhiều người đang dùng thuốc corticosteroid để kiểm soát bệnh có tính chất viêm
Dựa trên dữ liệu từ Khảo sát Kiểm tra Sức khỏe và Dinh dưỡng Quốc gia Mỹ từ năm 1998 đến 2006, ước tính có khoảng 1% người dân ở Hoa Kỳ sử dụng các loại corticosteroid đường uống này cho các tình trạng có tính chất viêm như: Hen suyễn nặng, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), khí phế thũng, dị ứng mãn tính, viêm khớp dạng thấp (RA), viêm mạch máu, lupus…
Ngoài ra, một số người dùng corticosteroid đường uống là những người mắc bệnh suy tuyến thượng thận (bệnh Addison). Những người này cũng phải đối mặt với rủi ro cao hơn liên quan đến COVID-19. Addison chỉ ảnh hưởng đến khoảng 1 trong 100.000 người. Với bệnh này, các tuyến thượng thận (nằm phía trên mỗi quả thận), bị tổn thương và không sản xuất đủ hormone corticosteroid.
Nhiều người dùng corticosteroid để kiểm soát tình trạng viêm.
2. Người bệnh đang dùng corticosteroid đường uống nên tiếp tục uống thuốc
Corticosteroid hoạt động bằng cách bắt chước cortisol để giúp cơ thể chống lại chứng viêm và căng thẳng. Các loại thuốc có thể làm giảm tình trạng viêm gây ra như đau ở những người bị viêm khớp dạng thấp và đợt cấp ở những người bị hen suyễn nặng… nhưng chúng cũng làm giảm khả năng phòng vệ miễn dịch của cơ thể khi dùng thường xuyên.
Sự ức chế miễn dịch này có thể giải thích tại sao một số người dùng thuốc uống corticosteroid thường xuyên có thể dễ bị nhiễm trùng hơn.
TS Albert Rizzo, Hiệp hội Phổi Hoa Kỳ cho biết: Liệu pháp steroid (corticosteroid) mãn tính có thể ảnh hưởng đến phản ứng của hệ thống miễn dịch của cơ thể đối với một số bệnh nhiễm trùng, đặc biệt là nhiễm trùng nấm và bệnh lao và nó thực sự có thể làm thay đổi hệ thống miễn dịch trong việc chống lại một số virus và vi khuẩn.
Tuy nhiên, đối với những người đang dùng corticosteroid cho bệnh cơ bản của mình cần tiếp tục dùng thuốc theo quy định để kiểm soát các tình trạng bệnh. Tuy nhiên, liều lượng uống thuốc càng cao và dùng chúng càng lâu thì nguy cơ càng cao. Điều này có nghĩa là mỗi bệnh nhân nên thảo luận về việc cố gắng sử dụng liều corticosteroid đường uống thấp nhất có thể, để kiểm soát tình trạng mãn tính tiềm ẩn nhằm giảm thiểu rủi ro. Bệnh nhân không nên tự ý giảm hoặc tăng liều lượng thuốc điều trị mà nên tham khảo ý kiến bác sĩ.
3. Ưu tiên dùng corticosteroid hít và bôi tại chỗ sẽ có nguy cơ ít hơn
Ưu tiên sử dụng corticosteroid dạng hít nếu có thể.
Corticosteroid cũng được kê đơn ở dạng hít và dạng bôi ngoài da, ít gây biến chứng hơn vì chúng thường ở liều lượng thấp hơn và ít tác dụng toàn thân.
Ví dụ, nhiều người bị bệnh hen suyễn, do tình trạng chưa nghiêm trọng có thể chỉ cần dùng corticosteroid dạng hít, thay vì dùng đường uống. Những loại thuốc này bao gồm fluticasone propionate, budesonide, beclomethasone…
TS Michael Blaiss, Đại học Dị ứng, Hen suyễn & Miễn dịch Hoa Kỳ ước tính rằng khoảng ¼- 1/5 bệnh nhân bị hen suyễn sử dụng thuốc hít thường xuyên. Mặc dù những loại thuốc này có thể ức chế hệ thống miễn dịch ở một mức độ nào đó, nhưng tác dụng đó tương đối nhẹ. Đối với những loại thuốc dạng này có thể hấp thu toàn thân nhưng rất nhỏ và chưa có bất kỳ dữ liệu quan trọng nào cho thấy liều lượng thông thường của corticosteroid dạng hít có ảnh hưởng lớn đến hệ thống miễn dịch. Khi hít corticosteroid, tác động chủ yếu tại chỗ là ở phổi.
Mặc dù nghiên cứu toàn diện vẫn chưa được thực hiện, nhưng TS Blaiss cho biết, corticosteroid dạng hít có thể sẽ cung cấp một số bảo vệ khỏi COVID-19. Lý do là một số corticosteroid dạng hít có thể làm giảm các vị trí thụ thể được tìm thấy trên các tế bào trong phổi, nơi virus liên kết.
4. Tại sao lại dùng corticosteroid trong các trường hợp COVID-19 nghiêm trọng?
Nếu các corticosteroid có thể làm tăng nguy cơ mắc COVID-19, thì tại sao các thuốc này như dexamethasone lại có thể dùng để trị một số bệnh nhân COVID-19 nặng.
Mặc dù nghe có vẻ mâu thuẫn, nhưng TS Blaiss cho biết, tùy thuộc vào từng trường hợp, chúng có thể ngăn chặn hệ thống miễn dịch và khiến bạn dễ bị nhiễm virus hơn hoặc là một phương pháp điều trị.
Theo Viện Y tế Quốc gia (NIH), liệu pháp kết hợp giữa corticosteroid và thuốc kháng virus có thể làm giảm các triệu chứng của hội chứng hô hấp cấp tính ngiêm trọng (một bệnh hô hấp đe dọa tính mạng) liên quan đến COVID-19. Và NIH khuyến cáo corticosteroid như dexamethasone như một phần của kế hoạch điều trị ở những bệnh nhân nhập viện cần bổ sung oxy, với tác dụng lớn nhất được quan sát ở những bệnh nhân phải thở máy.
Dựa trên những nghiên cứu của NIH được công bố vào tháng 7/2020 trên Tạp chí Y học New England cho thấy, bệnh nhân COVID-19 nhập viện điều trị bằng hỗ trợ oxy (thở máy hoặc thở oxy đơn thuần) đã nhận được 6 mg dexamethasone mỗi ngày trong tối đa 10 ngày đã giảm tỷ lệ tử vong trong vòng 28 ngày so với những bệnh nhân tương tự không dùng corticosteroid.
Theo TS Blaiss, nhiều người bị COVID-19 nghiêm trọng trải qua một cơn bão cytokine, một phản ứng quá mức của hệ thống miễn dịch, giải phóng quá mức cytokine (hóa chất vượt quá mức có thể gây ra siêu viêm và làm hỏng phổi và các cơ quan khác). Dexamethasone có tác dụng làm giảm phản ứng miễn dịch này và giảm viêm.
Mời độc giả xem thêm video:
Nên tiêm vaccine COVID-19 mũi 2 cùng loại hay khác loại với mũi 1?
