Với những kết quả đã đạt được, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến đánh giá cao chương trình khám, chữa bệnh thiện nguyện này vì đã giúp người dân các huyện nghèo, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo... được phần nào tiếp cận với cán bộ y tế có trình độ, có chuyên môn cao. Đồng thời, chương trình cũng thể hiện trách nhiệm và nghĩa vụ xã hội của cán bộ y tế, là hình thức gián tiếp giáo dục y đức cho đội ngũ thầy thuốc trẻ.
Nhân dịp này, báo Sức khỏe&Đời sống đã có cuộc phỏng vấn Thầy thuốc Nhân dân, PGS.TS. Nguyễn Thị Kim Tiến - Bộ trưởng Bộ Y tế về chương trình đầy ý nghĩa nhân văn này.
Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến thăm hỏi bệnh nhân tại BVĐK Bắc Kạn. Ảnh: T.D
PV: Xin Bộ trưởng cho biết những kết quả đã đạt được sau 4 năm triển khai Chương trình khám, chữa bệnh nhân đạo và chăm sóc sức khỏe cộng đồng giai đoạn 2014-2017?
Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến: Về cơ bản, Chương trình “Phối hợp hoạt động khám, chữa bệnh nhân đạo giai đoạn 2014 -2017” (Số 111 CTPH/TƯHCTĐ-BYT-TCCT-TƯHTTTVN ngày 8 tháng 7 năm 2014) do TW Hội Chữ thập đỏ, Bộ Y tế, Tổng cục Chính trị QĐND Việt Nam và TW Hội Thầy thuốc trẻ ký kết đã đạt được mục tiêu mà chương trình đã đề ra. Đây cũng là hoạt động thực hiện chủ trương xã hội hóa công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân, góp phần thực hiện chính sách an sinh xã hội của Đảng và Nhà nước.
Theo số liệu tổng hợp từ Trung ương Hội Chữ thập đỏ từ các bên, sau 4 năm triển khai chương trình (từ 1/9/2014 đến 30/11/2017) đã tổ chức 13.449 đợt khám bệnh, cấp thuốc miễn phí cho 6.041.923 lượt người, trị giá tiền thuốc hơn 552 tỷ đồng và tặng hơn 3,1 triệu suất quà cho các đối tượng đặc biệt khó khăn, trị giá hơn 448 tỷ đồng.
PV: Chương trình khám, chữa bệnh nhân đạo phối hợp giữa Bộ Y tế, Trung ương Hội Chữ thập đỏ Việt Nam, Tổng cục Chính trị QĐND Việt Nam với mục tiêu hàng năm tổ chức khám, chữa bệnh nhân đạo và cấp thuốc miễn phí cho ít nhất 1 triệu lượt người trên toàn quốc, nhất là người nghèo, gia đình chính sách xã hội, người dân tộc thiểu số, ưu tiên các huyện nghèo, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo. Điều này có ý nghĩa như thế nào trong việc chăm sóc sức khỏe cho đồng bào vùng xa, thưa Bộ trưởng?
Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến: Đảng và Nhà nước cũng như ngành y tế, các tổ chức, ban ngành luôn luôn quan tâm, chăm lo sức khỏe người dân. Tuyến y tế cơ sở y tế thôn, bản, xã, phường... trực tiếp gần dân nhất, bảo đảm cho mọi người dân được chăm sóc sức khỏe cơ bản với chi phí thấp, góp phần thực hiện công bằng xã hội, xóa đói giảm nghèo, xây dựng nếp sống văn hóa, trật tự an toàn xã hội, tạo niềm tin của nhân dân với chế độ xã hội chủ nghĩa. Đối với vùng sâu, vùng xa, 96,9% thôn bản vùng khó khăn có nhân viên y tế thôn bản, 65% số trạm y tế đạt tiêu chí quốc gia về y tế xã. Y tế cơ sở luôn đóng vai trò là nền tảng và là niềm tự hào của y tế Việt Nam nhiều năm qua; đặc biệt là vai trò then chốt trong việc triển khai các hoạt động y tế dự phòng và các chương trình mục tiêu quốc gia về y tế. Nhờ có mạng lưới y tế cơ sở rộng khắp, các nội dung chăm sóc sức khỏe ban đầu cơ bản đã được triển khai rất hiệu quả như tiêm chủng mở rộng, phòng chống suy dinh dưỡng, quản lý sức khỏe các đối tượng ưu tiên như người cao tuổi, người khuyết tật, chăm sóc sức khỏe bà mẹ trẻ em, dân số - kế hoạch hóa gia đình, giám sát và khống chế dịch bệnh kịp thời, không để dịch lớn xảy ra. Một số trạm y tế xã đã bước đầu thực hiện quản lý một số bệnh không lây nhiễm, mạn tính như tim mạch, huyết áp, đái tháo đường... Với sự quan tâm của Chính phủ, của Bộ Y tế, nhiều trạm y tế xã cũng được đầu tư nâng cấp và xây dựng mới từ nguồn ngân sách địa phương và viện trợ, vay ưu đãi nước ngoài. Các cơ sở y tế huyện nghèo, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo... là cơ sở nằm trong hệ thống khám bệnh, chữa bệnh, điều trị dự phòng, chăm sóc sức khỏe của Bộ Y tế và luôn nhận được sự quan tâm, cố gắng của ngành y tế trong việc đào tạo, đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị... mà ngành y tế có thể làm được. Tuy nhiên, còn nhiều trạm y tế xã vùng sâu, vùng xa còn gặp khó khăn về cơ sở vật chất, nhân lực, trang thiết bị (0,6% số xã chưa có cơ sở nhà trạm; trong khi đó chỉ 78,5% trạm y tế xã có bác sĩ làm việc, 98,2% trạm y tế xã chỉ có nữ hộ sinh hoặc y sĩ sản nhi).
Chương trình khám, chữa bệnh thiện nguyện này giúp người dân huyện nghèo, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo... được phần nào tiếp cận với cán bộ y tế có trình độ, có chuyên môn cao. Các bệnh viện tham gia đều chuẩn bị nhân lực, trang thiết bị y tế, thuốc, địa điểm khám bệnh, mời khám đúng đối tượng, đảm bảo các điều kiện phục vụ chu đáo. Người bệnh được khám bệnh và cấp thuốc chữa bệnh tại chỗ; phát hiện kịp thời bệnh mạn tính; khám sàng lọc, hướng dẫn người dân đến cơ sở chuyên khoa tiếp tục điều trị. Nhiều nội dung hoạt động phong phú, sáng tạo, đáp ứng nhu cầu được người dân phấn khởi, hồ hởi đón nhận như: tổ chức tập huấn sơ, cấp cứu cho giáo viên, học sinh; tổ chức tập huấn rửa tay bằng xà phòng để phòng bệnh; tuyên truyền sử dụng thuốc Nam, thuốc do Việt Nam sản xuất; tuyên truyền vận động hiến mô, hiến tạng, giác mạc... lồng ghép trong việc khám bệnh, cấp phát thuốc miễn phí kết hợp tặng quà, chăn, quần áo ấm, thực phẩm, TV... cho người dân; “cầm tay chỉ việc” cho cán bộ y tế cơ sở; chuyển giao kỹ thuật, tặng trang thiết bị y tế, tư vấn thiết kế cho y tế cơ sở, qua đó đánh giá cao hiệu quả của trạm y tế trong việc phòng bệnh, chữa bệnh cho người dân mặc dù còn hết sức thiếu thốn về nhân sự cũng như cơ sở vật chất; tặng quà cho trường học; thăm hỏi, động viên, tặng quà giá trị cho Bà mẹ Việt Nam anh hùng, thương binh nặng, nạn nhân chất độc da cam...
PV: Hoạt động khám, chữa bệnh nhân đạo, chăm sóc sức khỏe cộng đồng đã nhận được sự tham gia của đông đảo lực lượng bác sĩ trẻ tình nguyện về vùng khó khăn. Có ý kiến cho rằng, đây là hình thức gián tiếp giáo dục y đức cho đội ngũ thầy thuốc trẻ. Bộ trưởng nghĩ sao về điều này?
Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến: Hiện nay, hệ thống y tế công lập tại các vùng khó khăn còn thiếu thốn về cơ sở vật chất, trang thiết bị y tế, đặc biệt là nguồn nhân lực. Dự án “Thí điểm đưa bác sĩ trẻ tình nguyện về công tác tại miền núi, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn (ưu tiên 62 huyện nghèo)” theo Quyết định số 585/QĐ-BYT ngày 20/2/2013 với mục tiêu: tiến tới cung cấp nguồn nhân lực y tế là bác sĩ đầy đủ về số lượng, đáp ứng được chất lượng cho các vùng khó khăn nhằm nâng cao chất lượng cung cấp dịch vụ y tế, bảo đảm công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân ngay tại cơ sở. Đến ngày 9/1/2018 đã có 14 bác sĩ trẻ tình nguyện về các vùng sâu, vùng xa, hải đảo để góp phần chăm lo sức khỏe người dân ở những vùng đất khó khăn, thiếu thốn; đang tiếp tục đào tạo 140 bác sĩ, sẽ bàn giao sau khi tốt nghiệp và cấp Chứng chỉ hành nghề khám bệnh, chữa bệnh theo đúng quy định của Luật Khám bệnh, chữa bệnh. Kế hoạch tiếp tục đào tạo chuyên khoa I cho ít nhất 300-500 bác sĩ tham gia dự án.
Sự tham gia năng nổ, nhiệt huyết của đông đảo bác sĩ trẻ tình nguyện là lực lượng nòng cốt tham gia Chương trình Khám, chữa bệnh từ thiện tới vùng khó khăn thể hiện trách nhiệm và nghĩa vụ xã hội đối với cán bộ y tế. Qua đó người cán bộ y tế nói chung và bác sĩ trẻ nói riêng thấy được khó khăn, gian nan của đồng chí, đồng nghiệp, đồng bào của mình; ý thức, thấm nhuần được trách nhiệm của bản thân, của người cán bộ y tế; có môi trường, có thời gian công tác, cống hiến tại các vùng khó khăn để trải nghiệm, phát huy sức trẻ, hoài bão, năng lực của mình, phục vụ đồng bào vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn, biên giới, hải đảo.
PV: Trong thời gian tới, các hoạt động khám, chữa bệnh nhân đạo sẽ tiếp tục được triển khai ra sao, thưa Bộ trưởng?
Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến: Phát huy các kết quả đạt được của chương trình trong những năm qua, với tinh thần thiện nguyện, Bộ Y tế ủng hộ về chủ trương, khuyến khích sở y tế các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; các bệnh viện, viện có giường bệnh trực thuộc Bộ Y tế; các trường đại học y dược tiếp tục chủ động trong việc đăng ký trực tiếp công tác khám, chữa bệnh từ thiện và chăm sóc sức khỏe cộng đồng với Trung ương Hội Chữ thập đỏ và Hội Chữ thập đỏ các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; báo cáo kết quả với các đơn vị đã đăng ký và Bộ Y tế. Trung ương Hội Chữ thập đỏ, Hội Chữ thập đỏ các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chủ động tổng hợp kết quả và tổ chức khen thưởng các đơn vị có thành tích; qua đó tiếp tục vinh danh, khích lệ các tập thể, tổ chức, cá nhân có thành tích tốt góp phần trong công tác chăm sóc sức khỏe cho nhân dân.
PV: Xin trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!