Cuối tháng 3/2008, công trình thủy điện Hủa Na được khởi công, tháng 6/2012, công trình này hoàn thành. Để xây dựng công trình thủy điện này, huyện Quế Phong đã phải di dời trên 1.361 hộ dân với trên 5.000 nhân khẩu ở 14 bản ra khỏi khu vực lòng hồ và bố trí tái định cư tại 13 điểm tại các xã: Thông Thụ, Đồng Văn, Tiền Phong.
Qua tìm hiểu, chúng tôi được biết, sau nhiều năm vận hành, hệ thống dẫn nước sinh hoạt tại nhiều khu TĐC lắp đặt trên địa hình đồi núi phức tạp, qua nhiều sông suối nhưng không có người quản lý, bảo trì thường xuyên nên đã xảy ra hư hỏng. Ông Lương Thái Quý, Chủ tịch UBND xã Đồng Văn, huyện Quế Phong cho biết, ở các điểm TĐC trên địa bàn xã, hạ tầng nước sinh hoạt bị xuống cấp. Bản Pù Duộc là khó khăn nhất vì nguồn nước sinh hoạt cho người dân không đảm bảo, ngoài bản Pù Duộc còn có bản Mường Hinh nguồn nước sinh hoạt thiếu thốn, còn ở điểm TĐC Pù Khỏng có 2 hệ thống dẫn nước thì chỉ còn 1, vì 1 hệ thống dẫn nước đã bị nước lũ cuốn trôi.
Anh Lô Văn Tiến dẫn phóng viên đi xem bể nước cộng đồng của bản tái định cư Pù Duộc không sử dụng và bị bỏ hoang nhiều năm nay do không có nguồn nước.
Đến bản Piềng Cu, xã Tiền Phong, huyện Quế Phong là bản TĐC có nhiều hộ dân đang “khát” nước sinh hoạt. Ông Hà Văn Phước, Trưởng ban công tác mặt trận bản Piềng Cu cho biết, trước đây, doanh nghiệp đã đầu tư làm hệ thống dẫn nước sinh hoạt về bản nhưng chung nguồn với bản Huồi Muỗng. Do nguồn nước yếu mà còn phải chia ra 2 bản nên không đủ, chỉ có Huồi Muỗng là có nước.
Do thiếu nước nên bản Piềng Cu phải đấu nối với bản Na Câng ở phía trên nhưng nước yếu nên xảy ra tình trạng, ở bản Na Câng có nước thì mất nước bản Piềng Cu và ngược lại được Piềng Cu thì Na Câng mất nước. Sau đó, bản Na Câng chặn lại nguồn nước không cho về Piềng Cu nữa, thành ra nhiều tháng nay, không có nước.
Vừa qua, UBND huyện Quế Phong đã tiến hành kiểm tra, rà soát hiện trạng các công trình nước sinh hoạt xuống cấp, hư hỏng và các công trình chưa được đấu nối hệ thống nước sinh hoạt tại các điểm TĐC Nhà máy Thủy điện Hủa Na. Đến nay, hệ thống cấp nước sinh hoạt cho 13 điểm TĐC đã được chủ đầu tư thi công, nghiệm thu, bàn giao đưa vào sử dụng từ năm 2013.
Hệ thống nước tự chảy tại các điểm TĐC, có 4 điểm đường ống hư hỏng, xuống cấp. Song song với việc sử dụng nước của dự án, đa số các hộ dân tự dẫn nước bằng đường ống từ các khe suối lân cận về nhà để dùng. Nguyên nhân do hệ thống dẫn nước đã được đầu tư xây dựng, bàn giao đưa vào sử dụng nhiều năm nhưng chưa được bố trí kinh phí để duy tu bảo dưỡng sửa chữa. Các xã chưa thành lập được các tổ chức để tự quản lý vận hành công trình. Ngoài ra còn có ảnh hưởng từ các đợt mưa lũ dẫn đến làm đứt, gãy hư hỏng đường ống.
UBND huyện Quế Phong (Nghệ An) đã đề nghị Công ty CP Thủy điện Hủa Na (là đơn vị chủ đầu tư dự án) hỗ trợ kinh phí trực tiếp cho từng hộ dân tại các điểm TĐC. Riêng hệ thống nước tại điểm TĐC Huôi Duộc - Huôi Man đề nghị được khảo sát, lập hồ sơ khắc phục.
Ông Lê Văn Giáp, Chủ tịch UBND huyện Quế Phong (Nghệ An) cho biết, hiện tại, Công ty CP Thủy điện Hủa Na đã đồng ý hỗ trợ để sửa chữa lần cuối hạ tầng nước sinh hoạt tại các điểm TĐC. Tổng số vốn là 6 tỷ đồng, trong đó công ty góp 50%, số vốn còn lại do UBND huyện bố trí để sửa lại toàn bộ 13 hệ thống nước sinh hoạt. Những hệ thống trước đây lắp đặt chung cho 2 bản thì giờ đây phải tách riêng từng bản một. Những đập đầu nguồn nước thấp phải nâng lên cao để tạo áp lực, nhiều bể nước tại các bản phải làm lại, nhiều đoạn đường ống nhỏ sẽ thay thế ống lớn hơn. “Phương châm của UBND huyện Quế Phong là đối với những thiết bị nào tận dụng được thì tận dụng còn không thì phải thay thế, làm mới. Dù thiếu vốn nhưng phải cố gắng khắc phục khó khăn về nước sinh hoạt cho người dân”- ông Giáp khẳng định.