Nếu không tiêm chủng cho trẻ- nguy hại đến tính mạng trẻ
Sau 2 ca tử vong liên tiếp sau tiêm văc-xin Quinvaxem (văcxin 5 trong 1, tiêm miễn phí trong Chương trình Tiêm chủng mở rộng), nhiều người lo ngại về tính an toàn của văc-xin này. Liên quan đến trường hợp trẻ tử vong sau tiêm ở Hải Dương này 25/10/2015, TS Trần Đắc Phu, Cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) cho biết Bộ Y tế sẽ xác định nguyên nhân tử vong là do đâu- hiện nghi ngờ là do nhiễm trùng. Đồng thời Bộ cũng đánh giá lại các trường hợp phản ứng phụ sau tiêm khác thật rõ ràng, nguyên nhân tử vong như thế nào.
Theo ông Phu, các kết quả điều tra ở Việt Nam và trên thế giới cho thấy đa số trường hợp tử vong sau tiêm vắc-xin Quinvaxem là do trùng hợp ngẫu nhiên với các bệnh khác mà trẻ đã mắc gây tử vong tại thời điểm tiêm chủng hoặc không rõ nguyên nhân. Từ đầu năm 2015 đến nay, có hơn 3,5 triệu mũi tiêm vắc-xin Quinvaxem, ghi nhận 16 trường hợp phản ứng nặng (tím tái, khó thở, sốt cao) sau tiêm, trong đó có 8 ca tử vong. Hội đồng chuyên môn đã kết luận 7 ca tử vong trùng hợp và 1 ca sốc phản vệ (tại Nghệ An ngày 20-10-2015). Có sự trùng hợp là vắc-xin được sử dụng tại Nghệ An và Hải Dương cùng lô số 1453322.03.
Ông Phu cũng nhấn mạnh, mục đích của tiêm chủng là bảo vệ cộng đồng, nếu tỉ lệ tử vong nằm trong khuyến cáo cho phép của Tổ chức Y tế thế giới thì vẫn phải tiêm chủng để tránh dịch bệnh bùng phát. Cho đến nay, chúng ta chưa ghi nhận trẻ tử vong do tiêm vắc-xin dịch vụ nhưng cũng không thể so sánh như thế được bởi mỗi năm, Việt Nam chỉ có khoảng 100.000-200.000 mũi vắc-xin vô bào được sử dụng, trong khi vắc-xin có thành phần toàn tế bào Quinvaxem tới hơn 5 triệu liều. Từ đầu năm đến nay, chỉ 1 trẻ tử vong có liên quan đến vắc-xin Quinvaxem là cháu bé ở Nghệ An nhưng lý do vì cơ địa của trẻ quá mẫn. Không thể vì thế mà ngừng tiêm vắc-xin cho cả triệu trẻ khác.
“Nếu không tiêm, dịch bệnh bùng phát sẽ có nhiều trẻ tử vong. Bài học tử vụ dịch sởi gần đây là một ví dụ. Văc-xin nào cũng có phản ứng phụ- viêm gan B, BCG phòng lao cũng thế”, TS Phu nói.
Vắc-xin nào cũng có tỷ lệ phản ứng nhất định
Theo TS Phu, tử vong sau tiêm ở trẻ em có rất nhiều nguyên nhân. Thứ nhất là tử vong do trùng lặp ngẫu nhiên. với bệnh lý của trẻ. Không liên quan đến tiêm văc-xin, mỗi ngày tại Việt Nam có 70 trẻ dưới 1 tuổi tử vong không rõ nguyên nhân. Tại Việt Nam, tỷ lệ phản ứng sau tiêm Quinvaxem là 4,5/1 triệu liều sử dụng, trong khi khuyến cáo của nhà sản xuất và Tổ chức y tế thế giới là 20 ca phản ứng/1 triệu liều sử dụng.
Nguyên nhân thứ hai có thể do văc-xin gây nên; thứ ba là có thể do thực hành tiêm chủng và thứ tư là do chính cơ địa của trẻ. Cùng lô văc-xin, loại văcxin tiêm 10 cháu khác không sao, một cháu bị.
Về phương án tìm văc-xin thay thế, TS Trần Đắc Phu cho biết, không thể cứ có tai biến nặng là nói thay văc-xin mà phải có quy trình, nguồn văc-xin. “Bộ Y tế xem xét trên tinh thần độc lập khách quan minh bạch và mong muốn trẻ em được sử dụng văc-xin tốt, quan trọng nhất là vấn đề an toàn, miễn dịch sau đó mới tính đến khía cạnh tài chính. Tuy nhiên, loại nào cũng có tỷ lệ phản ứng nhất định; không ai dám khẳng định là thay văc-xin thì sẽ không có tử vong”- ông Phu nói.
Theo ông Phu, văc-xin Quinvaxem với thành phần toàn tế bào nên các phản ứng như sốt, sưng, đau thậm chí tím tái nhiều hơn văc-xin vô bào. Tuy nhiên, Tổ chức Y tế Thế giới khẳng tỷ lệ phản ứng nặng và tử vong của 2 loại này là tương đương. Cơ quan này cũng đánh giá văc-xin toàn tế bào đáp ứng miễn dịch tốt hơn loại vô bào.
Liên quan đến vấn đề vắc-xin dịch vụ, ông Phu cho biết, các nhà sản xuất vắc-xin có thành phần ho gà vô bào đang thay đổi công nghệ sản xuất nên đã ngừng sản xuất vắc-xin để phục vụ các lô hàng đơn lẻ. Từ nay đến cuối năm, thậm chí hết năm 2016, sẽ vẫn khan hiếm, thậm chí không có vắc-xin dịch vụ “5 trong 1” và “6 trong 1”. Nếu tiếp tục chờ đợi, trẻ có thể sẽ bị mắc bệnh ho gà, bạch hầu, uốn ván, viêm gan B... Với các loại vắc-xin “xách tay”, Bộ Y tế cũng khuyến cáo người dân không nên sử dụng vì đây là nguồn hàng trôi nổi, không bảo đảm chất lượng.
Trước đó năm 2013, văc-xin Quinvaxem cũng tạm dừng sử dụng một lần để đánh giá lại vì ghi nhận nhiều ca phản ứng nặng sau tiêm. Khi đó, báo cáo có 43 trường hợp phản ứng nặng sau tiêm. Kết quả đánh giá độc lập của Tổ chức Y tế Thế giới cho thấy, trong số này 27 ca tử vong không liên quan đến tiêm chủng. Thời điểm đó cả chuyên gia Việt Nam, thế giới, phòng xét nghiệm độc lập trên thế giới không tìm thấy những bất thường của văc-xin Quinvaxem. Đến tháng 11, văc-xin này được đưa vào tiêm tiếp cho trẻ. Vắc-xin này do Hàn Quốc sản xuất và được đưa vào Chương trình tiêm chủng mở rộng ở Việt Nam từ tháng 6/2010 theo diện viện trợ.
Văc-xin Quinvaxem ngừa cùng lúc 5 loại bệnh gồm bạch hầu, ho gà, uốn ván, Hib và viêm gan siêu vi, được Tổ chức Y tế Thế giới tiền kiểm định về chất lượng. Khi nhập về Việt Nam, văcxin này lại được Viện Kiểm định quốc gia văc-xin và sinh phẩm y tế tái kiểm định. Văc-xin đã được sử dụng ở hơn 90 nước.
Thái Bình
