Hoại tử vô mạch là tình trạng mô xương chết do mất nguồn cung cấp máu. Khi nguồn cung cấp máu bị gián đoạn, các tế bào xương không nhận được oxy và chất dinh dưỡng cần thiết, dẫn đến hoại tử. Bệnh này còn được gọi là hoại tử xương, hoại tử vô khuẩn hoặc hoại tử xương do thiếu máu cục bộ. Dưới đây là những nguyên tắc dinh dưỡng người bị hoại tử vô mạch cần lưu ý:
1. Tầm quan trọng của chế độ ăn cho người bị hoại tử vô mạch
Chế độ ăn giàu canxi giúp ngăn ngừa loãng xương và giảm nguy cơ gãy xương.
Chế độ ăn uống phù hợp không chỉ giúp cung cấp dưỡng chất cần thiết cho quá trình phục hồi xương mà còn hỗ trợ điều trị, tăng cường sức khỏe tổng thể và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh hoại tử vô mạch.
Hỗ trợ quá trình phục hồi xương: Hoại tử vô mạch gây tổn thương và hoại tử mô xương. Chế độ ăn giàu canxi, vitamin D và protein giúp cung cấp các dưỡng chất cần thiết cho quá trình tái tạo và phục hồi xương.
Giảm nguy cơ loãng xương: Người bệnh hoại tử vô mạch có nguy cơ cao bị loãng xương do giảm mật độ xương. Chế độ ăn giàu canxi và vitamin D giúp ngăn ngừa loãng xương và giảm nguy cơ gãy xương.
Tăng cường sức khỏe tổng thể: Chế độ ăn uống cân bằng giúp tăng cường hệ miễn dịch, cải thiện sức khỏe tim mạch và giảm nguy cơ mắc các bệnh mạn tính khác. Điều này rất quan trọng đối với người bệnh hoại tử vô mạch, vì họ có thể gặp các vấn đề sức khỏe khác do tác dụng phụ của thuốc hoặc do tình trạng bệnh.
Duy trì cân nặng hợp lý: Thừa cân hoặc béo phì tạo áp lực lên khớp, làm trầm trọng thêm tình trạng hoại tử vô mạch. Chế độ ăn uống lành mạnh và tập thể dục nhẹ nhàng giúp duy trì cân nặng hợp lý và giảm áp lực lên khớp.
Giảm viêm: Một số thực phẩm có tác dụng chống viêm, giúp giảm đau và sưng khớp. Chế độ ăn giàu chất chống oxy hóa từ trái cây và rau quả giúp giảm viêm hiệu quả.
Hỗ trợ điều trị bằng thuốc: Một số loại thuốc được sử dụng để điều trị hoại tử vô mạch có thể gây ra tác dụng phụ như buồn nôn, nôn và chán ăn. Chế độ ăn uống cân bằng và dễ tiêu hóa giúp giảm bớt những tác dụng phụ này và cải thiện sự hấp thụ thuốc.
2. Các chất dinh dưỡng cần thiết cho người bị hoại tử vô mạch
Đối với những người bị hoại tử vô mạch, việc tập trung vào chế độ ăn uống cân bằng giàu vitamin A, C, D, E, magie, acid béo omega-3 và protein nạc rất quan trọng đối với sức khỏe xương và sức khỏe tổng thể.
Vitamin A: Quan trọng cho sự phát triển và tăng trưởng của xương, có trong các loại thực phẩm như rau lá xanh đậm, trái cây và rau.
Vitamin C: Hỗ trợ sản xuất collagen, rất cần thiết cho cấu trúc và sửa chữa xương, có trong trái cây và rau.
Vitamin D: Quan trọng cho quá trình hấp thụ canxi, rất cần thiết cho sức khỏe xương, có trong cá béo, thực phẩm tăng cường và tiếp xúc với ánh sáng mặt trời.
Vitamin E: Một chất chống oxy hóa giúp bảo vệ tế bào khỏi bị tổn thương, có trong các loại hạt và dầu thực vật.
Magie: Có vai trò trong quá trình trao đổi chất và sức mạnh của xương, có trong các loại hạt và rau lá xanh.
Canxi: Cần thiết để xây dựng và duy trì xương chắc khỏe, có trong các sản phẩm từ sữa, rau lá xanh và thực phẩm tăng cường.
Phốt pho: Quan trọng cho quá trình khoáng hóa xương, có trong các sản phẩm từ sữa, thịt và đậu.
Acid béo omega-3: Có trong cá béo, hạt lanh và quả óc chó, chúng có thể giúp giảm viêm và đau khớp.
Protein nạc: Cần thiết cho quá trình sửa chữa và tái tạo mô, có trong cá, gia cầm, đậu và đậu phụ.
3. Thực phẩm nên ăn và nên tránh cho người bị hoại tử vô mạch
3.1. Thực phẩm nên ăn
Ngũ cốc nguyên hạt là một trong những loại thực phẩm người bị hoại tử vô mạch nên ăn.
Rau lá xanh đậm: Rau bina, cải xoăn, cải xanh giàu vitamin K, cung cấp canxi giúp xương chắc khỏe và giảm nguy cơ loãng xương; giàu chất oxy hóa giúp bảo vệ tế bào xương khỏi tổn thương do gốc tự do, giảm viêm và hỗ trợ quá trình phục hồi. Rau lá xanh đậm chứa nhiều vitamin và khoáng chất khác như vitamin C, vitamin A, folate, magie..., giúp tăng cường hệ miễn dịch, cải thiện sức khỏe tổng thể và hỗ trợ quá trình phục hồi. Chất xơ giúp cải thiện hệ tiêu hóa, ngăn ngừa táo bón và hỗ trợ quá trình hấp thụ các chất dinh dưỡng khác.
Trái cây và rau: Quả mọng, cam… giàu chất chống oxy hóa giúp bảo vệ tế bào xương khỏi tổn thương do gốc tự do, giảm viêm và hỗ trợ quá trình phục hồi. Anthocyanins trong quả mọng giúp cải thiện lưu thông máu, hỗ trợ cung cấp máu đến xương. Vitamin C tăng cường hệ miễn dịch, giúp cơ thể chống lại nhiễm trùng. Hỗ trợ sản xuất collagen, cần thiết cho sự hình thành và phục hồi mô xương.
Cá béo: Cá hồi, cá ngừ… giàu acid béo omega-3 có tác dụng chống viêm mạnh mẽ, giúp giảm đau và sưng khớp ở người bệnh hoại tử vô mạch. Omega-3 cũng giúp cải thiện lưu thông máu, hỗ trợ cung cấp máu đến xương và thúc đẩy quá trình phục hồi. Ngoài ra, omega-3 còn có lợi cho sức khỏe tim mạch, giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch thường gặp ở người bệnh hoại tử vô mạch.
Cá béo cũng cung cấp vitamin D rất quan trọng cho quá trình hấp thụ canxi, giúp duy trì mật độ xương và giảm nguy cơ loãng xương. Cung cấp protein chất lượng cao, protein là thành phần thiết yếu để xây dựng và phục hồi mô xương.
Cá hồi và cá ngừ là những nguồn cung cấp protein nạc, ít chất béo bão hòa, tốt cho sức khỏe tim mạch và cân nặng.
Cá hồi và cá ngừ chứa nhiều vitamin và khoáng chất khác như vitamin B12, selen, kali..., giúp tăng cường hệ miễn dịch, cải thiện chức năng cơ bắp và hỗ trợ quá trình phục hồi.
Các loại hạt: Quả óc chó, hạt lanh, hạt chia giàu acid béo omega-3 ó tác dụng chống viêm mạnh mẽ, giúp giảm đau và sưng khớp, cải thiện lưu thông máu, hỗ trợ cung cấp máu đến xương. Tốt cho sức khỏe tim mạch, giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.
Chất chống oxy hóa bảo vệ tế bào xương khỏi tổn thương do gốc tự do, giảm viêm và hỗ trợ phục hồi. Chất xơ cải thiện hệ tiêu hóa, ngăn ngừa táo bón và hỗ trợ hấp thụ dưỡng chất.
Ngũ cốc nguyên hạt: Gạo lứt, hạt diêm mạch, yến mạch, bánh mì nguyên cám giàu chất xơ giúp cải thiện hệ tiêu hóa, ngăn ngừa táo bón và hỗ trợ quá trình hấp thụ các chất dinh dưỡng khác, giúp kiểm soát cân nặng, giảm áp lực lên khớp và cải thiện tình trạng bệnh, giảm cholesterol xấu (LDL) và tăng cholesterol tốt (HDL), giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch thường gặp ở người bệnh hoại tử vô mạch.
Ngũ cốc nguyên hạt chứa nhiều vitamin và khoáng chất quan trọng cho sức khỏe xương khớp, như vitamin B, magie, mangan, selen... Magie và mangan giúp tăng cường sức khỏe xương khớp và hệ miễn dịch. Selen là một chất chống oxy hóa mạnh mẽ, giúp bảo vệ tế bào xương khỏi tổn thương do gốc tự do.
Ngũ cốc nguyên hạt có chỉ số đường huyết thấp hơn so với ngũ cốc tinh chế, giúp kiểm soát đường huyết ổn định. Ngũ cốc nguyên hạt cung cấp năng lượng bền vững cho cơ thể, giúp người bệnh duy trì hoạt động hàng ngày mà không cảm thấy mệt mỏi.
Đậu và đậu lăng: Là nguồn cung cấp dinh dưỡng tuyệt vời giàu protein thực vật, ít chất béo bão hòa và cholesterol hơn so với protein từ thịt đỏ. Chất xơ giúp cải thiện hệ tiêu hóa. Chứa nhiều vitamin và khoáng chất quan trọng cho sức khỏe xương khớp, như folate, magie, mangan, kẽm...
Đậu và đậu lăng có chỉ số đường huyết thấp hơn so với nhiều loại thực phẩm khác, giúp kiểm soát đường huyết ổn định.
Thực phẩm tăng cường: Sữa, đậu phụ, nước ép và ngũ cốc. Sữa và đậu phụ giàu canxi và là nguồn protein chất lượng cao. Nước ép cung cấp vitamin và khoáng chất quan trọng cho sức khỏe xương khớp, như vitamin C, vitamin A, kali... Nhiều loại ngũ cốc được tăng cường thêm canxi, vitamin D và các vitamin, khoáng chất khác, giúp bổ sung dinh dưỡng cho người bệnh.
3.2. Thực phẩm nên hạn chế hoặc tránh
Rượu: Uống nhiều rượu có thể làm tăng nguy cơ hoại tử vô mạch. Rượu làm giảm lưu lượng máu đến xương, làm tăng nguy cơ loãng xương do giảm khả năng hấp thụ canxi và vitamin D, giảm khả năng phục hồi xương và có thể không tốt cho thuốc đang điều trị.
Các bữa ăn quá nhiều muối, kiềm, acid và cay:
Muối:
Tăng huyết áp: Ăn quá nhiều muối có thể làm tăng huyết áp, gây áp lực lên mạch máu và làm giảm lưu lượng máu đến xương, làm trầm trọng thêm tình trạng hoại tử vô mạch.
Giữ nước: Muối làm tăng khả năng giữ nước của cơ thể, gây phù nề, gây khó chịu và ảnh hưởng đến quá trình phục hồi.
Kiềm:
Rối loạn cân bằng pH: Ăn quá nhiều thực phẩm có tính kiềm cao có thể gây rối loạn cân bằng pH trong cơ thể, ảnh hưởng đến quá trình hấp thụ canxi và các khoáng chất khác, cần thiết cho sức khỏe xương khớp.
Gây khó tiêu: Một số thực phẩm có tính kiềm cao có thể gây khó tiêu, đầy bụng, khó chịu.
Acid:
Ảnh hưởng đến quá trình hấp thụ canxi: Ăn quá nhiều thực phẩm có tính acid cao có thể ảnh hưởng đến quá trình hấp thụ canxi, làm giảm mật độ xương và tăng nguy cơ loãng xương.
Gây viêm: Một số thực phẩm có tính acid cao có thể gây viêm, làm trầm trọng thêm tình trạng viêm khớp ở người bệnh hoại tử vô mạch.
Đồ cay:
Gây viêm: Đồ cay có thể gây kích ứng và viêm niêm mạc dạ dày, ruột, làm ảnh hưởng đến quá trình hấp thụ các chất dinh dưỡng.
Tăng huyết áp: Một số loại gia vị cay có thể làm tăng huyết áp, gây áp lực lên mạch máu và ảnh hưởng đến lưu lượng máu đến xương.
Gây khó chịu: Đồ cay có thể gây khó chịu, đau rát ở vùng khớp bị hoại tử vô mạch.
Những lưu ý quan trọng khác:
Tham khảo ý kiến của các bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng: Họ có thể đưa ra các khuyến nghị về chế độ ăn uống được cá nhân hóa dựa trên nhu cầu cá nhân và tiền sử bệnh án.
Tập trung vào chế độ ăn uống cân bằng: Đảm bảo người bệnh nhận được nhiều chất dinh dưỡng từ các nhóm thực phẩm khác nhau.
Kiểm soát khẩu phần: Lưu ý đến khẩu phần ăn của người bệnh để duy trì cân nặng khỏe mạnh.
Giữ đủ nước: Uống đủ nước trong suốt cả ngày.
Cân nhắc dùng thực phẩm bổ sung: Nếu người bệnh gặp khó khăn trong việc hấp thụ đủ một số chất dinh dưỡng nhất định từ chế độ ăn uống của mình, bác sĩ có thể đề nghị dùng thực phẩm bổ sung.
Xem thêm:
