Thận đóng vai trò quan trọng trong việc lọc thải chất độc và chuyển hóa thuốc trong cơ thể. Việc sử dụng thuốc không đúng cách có thể dẫn đến tình trạng tích tụ chất độc hại, gây nguy hiểm cho bệnh thận. Hướng dẫn hiện hành nhấn mạnh:
- 1. Những nhóm thuốc cần lưu ý ở người bệnh thận mạn tính
- 1.1 Thuốc giảm đau nhóm NSAID
- 1.2 Thực phẩm bổ sung và thảo dược
- 1.3 Thuốc điều trị tiểu đường metformin, insulin
- 1.4 Thuốc điều trị ợ nóng và thuốc chứa nhôm/magie/phốt phát
- 1.5 Thuốc kháng sinh/ kháng nấm/ kháng virus
- 1.6 Thuốc hạ cholesterol (statin)
- 2. Những lưu ý với người bệnh thận mạn tính
- Cần điều chỉnh liều hoặc thay đổi thuốc khi chức năng lọc cầu thận (eGFR) giảm.
- Cần tránh hoặc hạn chế sử dụng thuốc có khả năng gây độc thận hoặc làm giảm tưới máu thận.
Vì vậy, nếu bạn đang được chẩn đoán mắc bệnh thận mạn tính hoặc có chức năng thận bị suy giảm, việc dùng thuốc cần được bác sĩ thận đánh giá cẩn trọng trước khi bắt đầu hoặc thay đổi.
1. Những nhóm thuốc cần lưu ý ở người bệnh thận mạn tính
Dưới đây là các nhóm thuốc mà bác sĩ thận thường cân nhắc điều chỉnh hoặc thay thế khi bệnh nhân mắc bệnh thận mạn tính:
1.1 Thuốc giảm đau nhóm NSAID
Các thuốc chống viêm không steroid (NSAID) như ibuprofen, naproxen có thể làm giảm lưu lượng máu đến thận và tăng huyết áp, từ đó đẩy nhanh tiến triển bệnh thận mạn tính. Ngay cả acetaminophen và aspirin ở liều cao hoặc dùng dài ngày cũng có thể gây tổn thương thận. Vì thế, người bệnh thận nên ưu tiên giảm đau an toàn hơn, tránh tự dùng NSAID thường xuyên.
Khi chức năng thận suy giảm việc sử dụng thuốc cần hết sức thận trọng.
1.2 Thực phẩm bổ sung và thảo dược
Nhiều thực phẩm bổ sung vốn được xem là "tự nhiên" có thể chứa kali, magiê hoặc các chất chuyển hóa cần thận để đào thải. Khi thận bị suy, những chất này có thể tích tụ gây tăng kali máu, rối loạn nhịp tim hoặc độc thận. Hơn nữa, thảo dược cũng có thể tương tác với thuốc và ảnh hưởng chức năng thận.
1.3 Thuốc điều trị tiểu đường metformin, insulin
Metformin và một số thuốc hạ đường huyết khác được đào thải qua thận. Khi eGFR giảm, thuốc có thể tích tụ và gây hạ đường huyết hoặc các biến chứng khác.
Hướng dẫn từ Tổ chức cải thiện kết quả điều trị thận toàn cầu (KDIGO) đề nghị điều chỉnh liều hoặc ngừng metformin khi eGFR <30 ml/min/1,73 m².
1.4 Thuốc điều trị ợ nóng và thuốc chứa nhôm/magie/phốt phát
Một số thuốc chứa nhôm, magie hoặc các muối kiềm khi thận suy, có thể gây ngộ độc nhôm/magie hoặc rối loạn điện giải. Hơn nữa, thuốc ợ nóng chứa nhôm hoặc magie cần thận trọng khi lọc thận giảm.
1.5 Thuốc kháng sinh/ kháng nấm/ kháng virus
Nhiều loại thuốc kháng sinh và kháng nấm được thải qua thận. Khi thận yếu, không điều chỉnh liều có thể dẫn tới tích tụ thuốc, gây độc thận hoặc các biến cố nghiêm trọng.
Hướng dẫn cho người bệnh thận mạn tính khuyến cáo cần điều chỉnh liều theo eGFR.
1.6 Thuốc hạ cholesterol (statin)
Mặc dù statin thường được khuyến nghị cho người bệnh thận mạn tính để phòng biến cố tim mạch, cần theo dõi và điều chỉnh khi eGFR rất thấp hoặc đang chạy lọc. Một số hướng dẫn ghi nhận cần thận trọng.
Không tự ý dùng thuốc hoặc thảo dược mà chưa được bác sĩ hướng dẫn.
2. Những lưu ý với người bệnh thận mạn tính
- Luôn thông báo cho bác sĩ mọi loại thuốc bạn đang dùng, kể cả OTC (không kê toa) và bổ sung thảo dược.
- Theo dõi chức năng thận (eGFR) và albumin niệu định kỳ, từ đó bác sĩ thay đổi liều thuốc nếu cần.
- Ưu tiên các thuốc "thận thân thiện" khi được lựa chọn: Bác sĩ sẽ chọn thuốc có ít thải trừ qua thận, ít độc với thận.
- Giảm dùng thuốc có nguy cơ cao: Hạn chế NSAID, tránh tự dùng kháng sinh/thuốc bổ thận mà chưa có chỉ định.
- Điều chỉnh lượng thuốc khi eGFR giảm: Ví dụ, giảm liều metformin, cân nhắc thay thế thuốc đau/viêm.
- Điều chỉnh lối sống: Kiểm soát huyết áp, đường huyết và mỡ máu, đây là nền tảng chậm tiến triển CKD.
Mời xem thêm video được quan tâm:
Suy thận cấp do uống thuốc kháng sinh không theo liều lượng được khuyến cáo.
