Đồng dao là một phần của âm nhạc dân gian, một phần của trò chơi dân gian. Nói cách khác, đồng dao là thơ ca dân gian truyền miệng của trẻ em Việt Nam được thể hiện qua các bài hát, các trò chơi, lời hát ru... Chỉ tiếc là ngày nay, cùng với các trò chơi dân gian, đồng dao không còn phổ biến như xưa.
Nghệ thuật dân gian khác đồng dao được truyền từ đời này tiếp đời khác, vùng này qua vùng kia, có khi thay đổi, có khi sai lạc, có khi thất truyền và đôi khi bị quên lãng. Tác giả của những bài đồng dao hầu hết vô danh, hay nói đúng hơn, chính dân gian là tác giả. Thế nhưng, đồng dao lại đóng một vai trò hết sức quan trọng trong đời sống xã hội, thể hiện bản sắc văn hóa của dân tộc Việt Nam. Thuở ban đầu, đồng dao chỉ được truyền miệng nhưng nhờ ngắn gọn đơn giản, 3 - 4 hoặc 5 chữ, có khi ngô nghê, nhưng vần điệu tiết tấu nhịp nhàng nên rất dễ hiểu, dễ nhớ. Về sau, rất nhiều bài đồng dao được đặt nhạc nên mới phổ biến rộng rãi.
Không chỉ là lời thơ vần điệu vui tai, những bài đồng dao giản dị còn gắn liền với tuổi thơ của mỗi chúng ta.
Người xưa có câu “Dạy con từ thuở lên ba...”, từ lúc lọt lòng mẹ qua 3 tháng biết lẫy, 7 tháng biết bò cho đến khi lổm ngổm tập ngồi, bi bô tập nói, lững chững bước đi thì những đứa trẻ đã được thưởng thức biết bao bài đồng dao ngọt ngào. Đặc điểm dễ nhận dạng đồng dao chính là nhờ sự ngắt nhịp hai chữ. Ví dụ: Con vỏi con voi; Con chim se sẻ; Nghe vẻ nghe ve... Từ hai chữ phát triển thành 4 chữ, 6 chữ tùy theo từng bài hát. Thể loại 4 chữ chiếm số lượng nhiều. Theo ghi chép, đồng dao người Việt bao gồm nhiều loại: các bài hát, câu hát trẻ em, lời hát ru trong các trò chơi, bài hát ru em, hát vè, nói ngược... Cả kho tàng phong phú ấy là phương tiện giáo dục trí, đức, thể, mỹ cho biết bao thế hệ trẻ em Việt. Qua đó phát triển tâm lý, thể lực, trí tuệ và nhân cách của trẻ em.
Theo truyền thống của người Việt từ bao đời nay, tiếp nối lời ru của mẹ, đồng dao giữ phần quan trọng trong công việc giáo dục toàn diện cho trẻ em. Đồng dao gồm những bài hát không kèm trò chơi và những bài hát có kèm trò chơi, thông qua đó giúp trẻ vừa vui chơi giải trí vừa học hỏi, phát triển các khả năng tiềm ẩn, mở mang trí tuệ theo đúng tiêu chí “Hát mà chơi. Hát mà học. Hát chơi mà học thật”.
Những bài đồng dao cũng giống như một cách dạy từ ngữ dễ dàng in sâu vào trí nhớ trẻ em. Chẳng những thế, đồng dao còn cung cấp rất nhiều kiến thức về tự nhiên xã hội, phê phán thói hư tật xấu, giúp trẻ em trưởng thành trong suy nghĩ, nhận biết các sự vật, phân biệt tốt - xấu, đúng - sai. Đồng dao được hát trong những lúc tổ chức trò chơi thường biến đổi theo tâm lý ngẫu hứng của trẻ em nhưng vần vè luôn ăn khớp với nhau tạo nên sự mới lạ, hấp dẫn.
Có thể nói, những bài đồng dao giản dị gắn liền với tuổi thơ của mỗi chúng ta. Không đơn giản chỉ là lời thơ vần điệu vui tai mà đó còn là cách mẹ Việt dạy con thông minh, nhanh phát triển trí não, nhanh biết nói hơn. Ẩn chứa trong những vần thơ dễ nghe, dễ thuộc ấy là bài học mang nhiều giá trị như: dạy trẻ biết đi ngủ sớm, biết tự mặc quần áo hay biết xin phép, vâng lời. Đây là cách dạy con được truyền đời của người Việt, thấm nhuần vào tuổi thơ của những đứa trẻ, kể cả là thần đồng Việt. Nhiều nhà giáo dục, nghiên cứu văn hóa khẳng định, muốn trẻ phát triển ngôn ngữ, hoàn thiện văn hóa thì đừng quên đồng dao. Bất kỳ đứa trẻ nào cũng sẽ rất thích thú với những bài đồng dao quen thuộc như Chi chi chành chành, Con vỏi con voi hay Kéo cưa lừa xẻ, Nu na nu nống...
Ngày nay, đồng dao đang dần bị mai một bởi nhiều lý do khách quan và chủ quan. Nhưng tin chắc rằng, loại hình nghệ thuật dân gian này với sự gần gũi, trong sáng... sẽ còn bền bỉ tồn tại với các thế hệ người Việt!