Nhân dịp kỷ niệm 70 năm Ngày Bác Hồ gửi thư cho ngành Y tế, ông Lê Quốc Minh - Ủy viên Trung ương Đảng, Tổng Biên tập Báo Nhân dân, Chủ tịch Hội nhà báo Việt Nam đã có những chia sẻ với Báo Sức khỏe và Đời sống xung quanh các vấn đề của báo chí với ngành Y.
PV: Thời gian qua, báo chí luôn đồng hành cùng với ngành Y tế, đặc biệt trong giai đoạn đại dịch COVID-19 hay việc thông tin, phản biện, xây dựng các chính sách liên quan đến y tế tại các kỳ họp Quốc hội… Với vai trò là Lãnh đạo cơ quan báo chí chủ lực, đại diện Hội Nhà báo Việt Nam, ông có thể chia sẻ những định hướng trong tương lai để báo chí tiếp tục đồng hành, hỗ trợ ngành Y tế Việt Nam phát triển?
Ông Lê Quốc Minh: Báo chí Cách mạng Việt Nam có nhiệm vụ tuyên truyền đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước đến với người dân, đồng thời cũng là diễn đàn trao đổi, phản biện cũng như cầu nối giữa người dân với chính quyền. Trước những quyết sách, đường lối vĩ mô của Đảng, Nhà nước, các bộ, ban, ngành và các vấn đề về xã hội, báo chí cần phản ánh trung thực, thậm chí đưa ra những giải pháp để giải quyết các vấn đề xã hội vấp phải.
Ông Lê Quốc Minh - Ủy viên Ban chấp hành Trung ương Đảng, Tổng Biên tập Báo Nhân dân, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam. Ảnh NVCC
Đặc biệt, các lĩnh vực y tế, giáo dục, giao thông sẽ có tác động đến từng gia đình, từng cá nhân, do vậy những vấn đề từ chính sách cho đến mọi nảy sinh trong xã hội đều nhận được sự quan tâm của công chúng.
Tuy nhiên, không phải vấn đề nào cũng dễ dàng đạt được sự đồng thuận, ủng hộ hay tuân thủ từ người dân. Và không phải chính sách nào đưa ra cũng có thể phù hợp 100% với nhu cầu xã hội, không có chính sách nào có hiệu lực mãi mãi mà chỉ phù hợp trong thời điểm nhất định, sau đó cần phải thay đổi.
Đây chính là lúc cần phải thông qua báo chí dưới nhiều hình thức khác nhau: báo in, phát thanh, truyền hình, điện tử và nhiều hình thức hiện đại hơn của báo chí để lan tỏa các thông điệp, từ đó làm cho người dân hiểu rõ hơn về chính sách của bộ, ban, ngành.
Khi xuất hiện những điểm bất cập thì báo chí là diễn đàn để người dân có cơ hội trao đổi. Những thông tin trao đổi này sẽ được phản ánh lên cơ quan chức năng để xem xét lại các chính sách cũng như có sự điều chỉnh phù hợp.
Đặc biệt trong lĩnh vực y tế, có thể nói báo chí đã luôn đồng hành với ngành Y tế - một trong những ngành tác động rất nhiều đến đời sống của người dân. Chúng ta cũng thấy rằng, ví dụ rõ nhất là khi xảy ra đại dịch COVID-19, một tình huống chưa từng có tiền lệ. Đây thời điểm xuất hiện những quyết sách chưa từng có trước đây. Do đó, để đạt được sự đồng thuận của đông đảo người dân không hề đơn giản.
Tại nhiều quốc gia đã xảy ra tình trạng tranh luận không thể thống nhất vì có nhiều quan điểm, lợi ích khác nhau và người dân không biết nghe theo ai. Tuy nhiên, ở Việt Nam có sự đồng thuận cao của Đảng, Nhà nước, sự vào cuộc quyết liệt của các bộ, ban, ngành và cả xã hội, sự truyền đạt thông tin hiệu quả, đúng đắn của các cơ quan báo chí chính thống giúp người dân hiểu rõ và tuân thủ những chỉ đạo, định hướng, phương thức hay cách làm khoa học, phù hợp với xã hội. Sau này còn rất nhiều chính sách về y tế khác chứng minh rõ ràng cho sự vào cuộc của báo chí đã giúp việc hoạch định, điều chỉnh cũng như triển khai chính sách trong xã hội.
Sau này còn rất nhiều chính sách về y tế khác chứng minh rõ ràng cho sự vào cuộc của báo chí đã giúp việc hoạch định, điều chỉnh cũng như triển khai chính sách trong xã hội được dễ dàng hơn.
PV: Trong xu thế hội nhập hiện nay, xu hướng tìm kiếm và tiếp nhận thông tin của bạn đọc chủ yếu thông qua mạng xã hội, tuy nhiên có nhiều thông tin chưa được kiểm chứng. Đặc biệt trong lĩnh vực y tế, những thông tin tư vấn sức khỏe vẫn đang còn tràn lan, chưa được kiểm soát dễ ảnh hưởng đến sức khỏe người dân. Ông có nhận định thế nào về thực trạng này?
Ông Lê Quốc Minh: Hiện nay, báo chí đang phải đối mặt với những thách thức do sự phát triển chóng mặt của mạng xã hội, internet. Việc người dân tìm đến nhiều kênh thông tin khác nhau ngoài báo chí chính thống là điều không thể tránh khỏi.
Trước đây internet giống như một kho tàng hữu ích cho người dùng và giúp cho tri thức của nhân loại được lan tỏa một cách rộng khắp. Tuy nhiên, hiện nay tình trạng phát tán tin giả, tin xấu độc, tin sai lệch vì những mục đích khác nhau ngày càng tăng, đã tạo ra lượng thông tin sai lệch rất lớn. Bởi mỗi người đều sở hữu một thiết bị smartphone và có thể tung bất cứ thông tin gì lên mạng xã hội.
Đơn cử thời điểm xảy ra dịch COVID-19, những tin đồn vô căn cứ nhưng vẫn rất nhiều người tin theo, bởi trong nỗi hoảng sợ con người sẽ bấu víu vào bất kỳ thứ gì mà người ta cho rằng có thể giúp thoát khỏi hoàn cảnh khó khăn. Ngay cả trong cuộc sống hàng ngày có những phương thuốc gia truyền thiếu căn cứ, những cơ sở y tế tư nhân, nhà thuốc, thẩm mỹ viện không cần đến báo chí truyền thông mà tự quảng cáo trên những nền tảng xuyên biên giới. Bên cạnh đó, việc lợi dụng những người nổi tiếng sử dụng những ngôn từ "lập lờ đánh lận con đen" gây hiểu nhầm cho người dùng đã xảy ra rất nhiều. Mặc dù đã có khuyến cáo, thậm chí xử phạt của cơ quan chức năng, nhưng tình trạng này giảm không đáng kể.
Chưa kể, sắp tới nếu có sự can thiệp của trí tuệ nhân tạo (AI), tình trạng này còn nguy hiểm hơn nữa. Con người sản xuất được một phần thì khi sử dụng AI có thể tăng hơn gấp trăm lần, với sự phát triển của AI đặc biệt là AI tạo sinh thì ranh giới giữa thật giả ngày càng lu mờ
PV: Trước thực trạng như vậy, báo chí nói chung và báo chí ngành Y tế nói riêng đã và đang đối mặt với thách thức trong việc truyền tải những thông điệp chính thống, an toàn tới bạn đọc. Theo ông, báo chí y tế cần phải làm gì để có thể khẳng định vai trò một cách hiệu quả và ngày càng củng cố được niềm tin của độc giả?
Ông Lê Quốc Minh: Thực trạng càng khó khăn thì trách nhiệm xã hội của cơ quan báo chí càng phải phát huy hơn bao giờ hết. Báo chí cần thay đổi quan điểm, cách làm. Thay vì chạy theo thu hút số đông người đọc, câu view hay dùng những thông tin mang tính chất giật gân, báo chí cần chủ động tập trung sản xuất những thông tin chất lượng cao, chuyên nghiệp, hấp dẫn và có độ tin cậy cao. Có như vậy thì người dùng mới tìm đến báo chí với niềm tin rằng sẽ được đọc những nội dung chất lượng thay vì lao ra "biển thông tin" trên mạng xã hội, trên internet, những loại thông tin tưởng đúng nhưng hóa ra sai.
Trong kỷ nguyên hội nhập, các cơ quan báo chí cần tận dụng những ưu điểm của AI để sử dụng có hiệu quả. Hiện các cơ quan báo chí lớn chưa sử dụng AI trong quá trình sản xuất thông tin mà chỉ sử dụng AI vào những công việc đơn giản và cho thấy hiệu quả rất tốt, giúp giảm bớt gánh nặng vào những việc tiểu tiết, lặp đi lặp lại. Tuy nhiên nội dung cũng do con người tạo ra dữ liệu đầu vậy nên không có gì đảm bảo sẽ không gặp vấn đề về định kiến hay đạo đức.
Đối với lĩnh vực báo chí y tế, việc sử dụng AI để xử lý những văn bản nội dung chính thống, có định hướng, ví dụ những nội dung dài, phức tạp về một loại bệnh nhất định của Bộ Y tế hay các cơ sở y tế. Chẳng hạn như hướng dẫn để xử lý tại nhà cho một số căn bệnh thường gặp, những khuyến cáo dùng loại thuốc cho một số loại bệnh nhất định, AI có thể làm ngắn gọn trên những tài liệu có sẵn. AI làm rất hiệu quả và nhanh hơn con người. Hay như việc các cơ quan báo chí đang sử dụng AI để phát hiện tin giả, ảnh giả mạo.
Y tế là lĩnh vực tác động đến tất cả các lĩnh vực cũng như mọi đối tượng, do vậy cơ quan báo chí nào cũng có thể có những nội dung y tế thiết thực từ những vấn đề chính sách đến y tế thông qua video, infographic dễ thu hút độc giả.
Với những cơ quan báo chí có quy mô vừa phải có thể sử dụng công nghệ AI để tạo ra nhiều nội dung mà không cần quá tốn nhân lực. Đây là những điều cơ quan báo chí chuyên nghiệp nên bắt tay thử nghiệm, đầu tư để có thể tạo ra nhiều nội dung phù hợp với đơn vị của mình.
PV: Nhân dịp kỷ niệm 70 năm Bác Hồ gửi thư cho ngành Y tế, ông có điều gì muốn chia sẻ với những nhân viên y tế nói chung và các phóng viên đang công tác trong lĩnh vực y tế nói riêng?
Ông Lê Quốc Minh: Nhìn lại suốt chặng đường 70 năm ngành Y tế đã đi qua, hiện có một phản ứng trong xã hội là khi chính bản thân hoặc người thân được bác sĩ cứu thoát khỏi tình huống hiểm nghèo thì họ sẽ rất biết ơn các thầy thuốc, nhân viên y tế. Nhưng cũng có tình huống nhiều người không quan tâm lắm đến sự vất vả của đội ngũ y tế, thầy thuốc với những công việc rất thầm lặng không ảnh hưởng đến cá nhân họ.
Thậm chí khi có những sơ suất, sự cố của ngành Y, thay vì chia sẻ, thông cảm hay bàn về hướng giải quyết, khắc phục thì nhiều người có thái độ cực đoan, bỉ bôi, không biết ơn đến sự đóng góp của các thầy thuốc, y bác sĩ. Chúng tôi chỉ mong thầy thuốc, y bác sĩ hiểu rằng đó chỉ là một phần thiểu số trong xã hội. Cơ bản mọi người đều luôn đánh giá và nhận thức rõ vị trí, vai trò của một trong hai người thầy rất quan trọng là thầy giáo và thầy thuốc.
Chúng tôi mong các thầy thuốc, bác sĩ, y tá… tất cả những người làm việc trong ngành Y tế sẽ luôn luôn vững tin vào nghề nghiệp của mình và cống hiến hết mình để mang lại những điều tốt đẹp nhất cho xã hội.
PV: Trân trọng cảm ơn ông!
Xem thêm video được quan tâm:
Thực hư việc dùng máy sấy tóc giúp trẻ “tăng đề kháng, vượt ốm không kháng sinh” | SKĐS
