Các vụ ngộ độc đều liên quan đến bếp ăn tập thể, ăn uống tập trung hay cùng mua sản phẩm từ một cửa hàng, nhãn hiệu đồ ăn, thậm chí là các suất ăn từ thiện... Theo cơ quan chức năng, nguyên nhân chủ yếu của các vụ NĐTP đông người là từ các suất ăn chế biến sẵn. Qua kiểm tra giám sát, khoảng 70% số vụ NĐTP là do sử dụng suất ăn từ nơi khác vận chuyển đến.
Hàng trăm người ngộ độc sau ăn xôi, ăn cỗ...
Mới đây nhất là vụ 175 người dân ở làng Phung, xã Ia Phang và làng Phung, xã Ia Le, huyện Chư Pưh, tỉnh Gia Lai bị ngộ độc phải nhập viện điều trị do ăn xôi của đoàn từ thiện tặng. Vụ việc xảy ra vào lúc 8 giờ ngày 4/12/2020. Sau khi ăn xôi được vài tiếng, khoảng 13 giờ ngày 4/12, đã có một số người dân đến trạm y tế địa phương cấp cứu trong tình trạng tiêu chảy, nôn ói, chóng mặt. Tính đến sáng 5/12, tổng số bệnh nhân nhập viện là 175 người.
Đa số nạn nhân bị ngộ độc thực phẩm là trẻ em của 2 xã Ia Le và Ia Phang, huyện Chư Pưh. Ảnh: Hồng Điệp/TTXVN
Trước đó vào ngày 29/5/2020, do ăn bánh mỳ của một đoàn từ thiện cung cấp mà 135 em học sinh lớp 4 và lớp 5 Trường tiểu học xã N’Thôl Hạ (huyện Đức Trọng, tỉnh Lâm Đồng) đã phải nhập viện vì ngộ độc với các biểu hiện đau bụng, nôn mửa.
Cũng vào cuối tháng 11/2020 vừa qua, 150 người ở thôn Lai Hạ, xã Lai Hạ, huyện Lương Tài, Bắc Ninh đã nhập viện sau khi ăn cỗ khánh thành chùa với các biểu hiện NĐTP. Ngoài ra, còn nhiều các vụ ngộ độc khác như ăn phải nấm độc, ngộ độc do các suất ăn tại các khu công nghiệp, khu chế xuất, trường học, tại các hàng quán dọc đường...
Với vụ ngộ độc tại thôn Lai Hạ, xã Lai Hạ, huyện Lương Tài, Bắc Ninh khiến trên 150 người nhập viện, cơ quan chức năng cho biết, người cung cấp thực phẩm không có giấy đăng ký kinh doanh, giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm, cơ sở vật chất, trang thiết bị, dụng cụ không bảo đảm như vệ sinh. Các nguyên vật liệu cho bữa cỗ được mua ở chợ, không có hợp đồng, hóa đơn chứng minh nguồn gốc thực phẩm.
Theo các chuyên gia, nguy cơ NĐTP tại bếp ăn tập thể vẫn có thể xảy ra nếu bếp ăn tập thể sử dụng các nguyên liệu, thực phẩm trôi nổi, không rõ nguồn gốc, sử dụng thực phẩm chế biến sẵn, khâu vận chuyển, bảo quản thực phẩm của các đơn vị sản xuất, kinh doanh và cung cấp suất ăn công nghiệp không bảo đảm an toàn.
Cách nào phòng tránh NĐTP?
Theo TS.BS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc (BV Bạch Mai), NĐTP do 3 nguyên nhân chính. Đó là thực phẩm nhiễm vi sinh vật (vi khuẩn, virus) hoặc độc tố của vi sinh vật (độc tố vi khuẩn); thực phẩm bị nhiễm hóa chất và bản thân thực phẩm có độc (như nấm độc, cá nóc…). Ngoài ra, nguyên nhân gây NĐTP còn do khâu bảo quản và chế biến thực phẩm như: chế biến thức ăn qua nhiều khâu thủ công, nấu thức ăn giàu đạm không chín kỹ, để nhiễm bẩn giữa các thực phẩm với nhau...
Biểu hiện bệnh NĐTP có các triệu chứng điển hình như: sau ăn uống xuất hiện các triệu chứng tiêu hóa như nôn, đau bụng, tiêu chảy, nếu điển hình thì sẽ có từ hai người trở lên cùng bị bệnh tương tự như nhau sau khi cùng ăn, uống một loại thực phẩm nghi ngờ, người không ăn thì không bị bệnh. Các trường hợp nặng, phức tạp như nôn liên tục nhiều lần, tiêu chảy liên tục nhiều lần, đau bụng dữ dội liên tục, sốt cao 39 độ C; rối loạn cảm giác, tê bì, yếu liệt, co giật, lơ mơ, bất tỉnh… cần đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất để cấp cứu...
Để phòng tránh NĐTP, các chuyên gia khuyến cáo, người dân cần ăn chín, uống sôi; chọn thực phẩm tươi sống hoặc đông lạnh đúng yêu cầu, cần nhớ nguyên tắc tách riêng thực phẩm sống và chín, kể cả các dụng cụ chế biến, chứa đựng; rửa tay bằng xà phòng trước khi chế biến, trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh...
Về phía Cục An toàn thực phẩm, Cục đã yêu cầu các địa phương chủ động xây dựng kế hoạch bảo đảm an toàn thực phẩm đối với bếp ăn tập thể trên địa bàn, trong đó bảo đảm toàn bộ bếp ăn tập thể được kiểm tra, giám sát, hậu kiểm, được phân công, phân cấp quản lý đầy đủ, bảo đảm không để sót, không có đơn vị không bảo đảm an toàn thực phẩm được phép hoạt động. Các đơn vị phát hiện sớm và kiên quyết xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm quy định an toàn thực phẩm theo quy định của pháp luật; công khai các vi phạm trên phương tiện thông tin đại chúng để kịp thời cảnh báo cho cộng đồng. Đồng thời, mỗi người cần tuân thủ ăn chín, uống sôi, lựa chọn thực phẩm có nguồn gốc, xuất xứ và đảm bảo các nguyên tắc chế biến để tránh nguy cơ ngộ độc...