Nghề Y - kỷ niệm trong tôi!

Năm 1971, khi sinh viên năm thứ 6 Trường Đại học Y Hà Nội, tôi thực tập ở BV Hữu Nghị Việt Đức. Có hai ca lâm sáng tôi nhớ nhất.

Đó là vào buổi sáng, một bệnh nhân nam là y sĩ khoảng 35 tuổi, bị tai nạn gẫy xương đùi và tổn thương gì nữa nên anh đau lắm. Tôi trực ngoài phòng khám cấp cứu số 8 Phủ Doãn với một bác sĩ mới ra trường, người Quảng Nam hay Quảng Ngãi đang học thêm về lâm sàng để đi chiến trường B. Anh rất lúng túng không biết xử trí thế nào. Gọi các thầy xin ý kiến thì các thầy đang bận giao ban. Bệnh nhân đau lắm, kêu la luôn miệng. Có lẽ đã có kinh nghiệm trong hành nghề nên anh bảo "chúng mày không cấp cứu nhanh thì ông chết mất". Tôi bảo bác sĩ cắm dây truyền hồi sức nhưng anh bảo để chụp phim chẩn đoán chính xác đã. Bệnh nhân văng tục rồi xỉu dần. Lúc này mới đặt kim truyền dịch rồi đi gọi các thầy thì bệnh nhân choáng không hồi phục và tử vong. 

Ca lâm sàng thứ hai là một người bị thương ở tay rồi nhiễm vi trùng hoại thư sinh hơi được chuyển đến phòng khám Việt Đức. Tôi được học và biết cái mùi hoại thư sinh hơi là thối lắm. 

Bệnh nhân đến khoảng 10 giờ được hồi sức và đầu giờ chiều mổ. 2 giờ chiều, cả lũ chúng tôi, từ Y 3 cho đến Y 6 đều xông vào phòng mổ cấp cứu xem bác sĩ Tôn Thất Bách cùng hai bác sĩ ở khoa Xương là thầy Nguyễn Đức Phúc và thầy Nguyễn Khang mổ tháo khớp vai. 

 Chao ôi cái mùi của hoại thư sinh hơi nó mới khủng khiếp làm sao và tôi không thể nào quên được. Nhóm đi B chúng tôi được ưu tiên tiếp cận sát với bàn mổ để "học tập, rút kinh nghiệm để phục vụ chiến trường". Số khác thì bắc ghế nhòm vào bàn mổ. 

Sau khi được mục sở thị ca mổ ấy, mũi tôi mất khứu giác, còn cái mùi khủng khiếp ấy ám vào quần áo đến nỗi mất đến 2 bánh xà phòng thơm để tắm giặt mãi mà nó cứ ám vào đầu tóc quần áo cả tuần không hết. Ngay lúc này tôi vẫn cảm thấy cái mùi khủng khiếp đó phảng phất đâu đây từ trong hoài niệm của mùa hè năm 1971 vậy.

Hai ca lâm sàng đó đã in đậm vào ký ức tôi. Đó không chỉ là bài học chuyên môn mà còn là trải nghiệm sâu sắc về nghề y, về sinh tử, trách nhiệm và cả những ám ảnh không thể phai mờ.

Ca lâm sàng đầu tiên, sự bất lực trước cái chết của bệnh nhân để lại trong tôi một bài học cay đắng. Chứng kiến một người bị tai nạn nặng, lại là đồng nghiệp đau đớn kêu cứu, nhưng trong sự lúng túng và thiếu kinh nghiệm, các bác sĩ trẻ đã không xử trí kịp thời. Khi họ nhận ra thì đã quá muộn. Cái chết đến không báo trước, nhưng sự chậm trễ có thể khiến nó đến nhanh hơn. Xót xa và buồn sâu lắng trĩu nặng trong tâm can. Tôi cứ day dứt mãi và ngộ ra rằng trong ngành Ngoại – Sản, chẩn đoán nhanh, xử trí thích hợp và quyết đoán là yếu tố sống còn, rằng bác sĩ không chỉ cần giỏi chuyên môn mà còn phải có bản lĩnh để hành động và xử trí kịp thời trong những tình huống cấp bách.

Ca lâm sàng thứ hai là một thử thách khác, không chỉ về kiến thức mà còn về sức chịu đựng. Hoại thư sinh hơi là một bệnh nhiễm trùng cấp tính, nguy hiểm mặc dù hiện nay ít gặp và trên hết, nó mang một mùi hôi thối khủng khiếp. 

Dù đã học về căn bệnh này và đã chuẩn bị tinh thần, nhưng khi đối diện thực tế, vẫn không khỏi bàng hoàng. Mùi hôi thối của ca bệnh bị hoại thư không chỉ dày đặc trong phòng mổ mà còn ám vào quần áo, vào da thịt đặc biệt là ám cả vào ký ức tôi suốt cả đời người. 

Nó như một phép thử, một sự thanh lọc tâm hồn, để xem người ta có đủ kiên trì, đủ bản lĩnh để theo đuổi nghề y hay không. Tôi đã vượt qua được thử thách đó, nhưng đồng thời cũng mang theo một nỗi ám ảnh khó phai về những ngày hè năm 1971 đầy khắc nghiệt cho đến tận bây giờ.

Bởi vậy, sinh viên y khoa phải là một người có tâm, có sự nhạy cảm và lòng trắc ẩn. Tôi không đơn thuần chỉ kể lại một trải nghiệm mà còn là nỗi day dứt, sự ám ảnh, những bài học thấm thía rút ra từ thực tế. Tôi muốn truyền lại những nỗi niềm đó cho thế hệ đồng nghiệp mai sau vì họ không chỉ đơn thuần là một sinh viên y khoa, mà là một con người đang dần trưởng thành trong nghề, đang học cách đối mặt với sự sống và cái chết, với trách nhiệm và nỗi đau. 

Chính những trải nghiệm như thế sẽ giúp họ trở thành một bác sĩ vững vàng hơn sau này, không chỉ có chuyên môn mà còn có một trái tim biết rung động và trăn trở vì nghề.

Nghề y của tình thương, trách nhiệm và sự hy sinh

Về kỹ năng nghề nghiệp thì tôi nhớ nhất là lần phụ cho thầy Hối mổ cắt trĩ. Khi đặt mỏ vịt mở chốt cố định để mở rộng hậu môn, tôi bóp liên hồi rắc… rắc…. rắc đến mức tối đa. Thầy đập cán dao mổ vào tay tôi thật đau và la lên: "Cậu muốn bệnh nhân chết à". Tôi ngơ ngác và sợ. Thầy hạ giọng rồi bảo: "Phải mở từ từ thôi, mở nhanh quá gây phản xạ ngừng tim luôn đó". Thế là không chỉ học được cái phải nhẹ nhàng tránh phản xạ ngừng tim mà phẫu thuật viên (người mổ) khi không cấp cứu thì phong thái phải khoan thai và nhẹ nhàng, các thao tác phải chuẩn mực, chính xác và đẹp nữa. 

Sau này tôi có dịp chứng kiến một ca nguy cấp khác. Đó là một đồng nghiệp khi làm thủ thuật cho một nữ bệnh nhân trẻ, nhưng tư vấn chưa tốt, bệnh nhân lại sợ vì vậy khi đưa ống hút qua cổ tử cung nhanh quá, bệnh nhân đã trợn mắt ngừng tim. Mọi người dừng ngay thủ thuật phải ấn tim và hô hấp nhân tạo. Một lúc sau bệnh nhân mới trở lại bình thường. Những kỷ niệm và kinh nghiệm về kỹ năng nghề nghiệp này tôi nhớ mãi và mỗi khi có dịp, tôi lại kể cho học trò nghe.

Là một sinh viên y khoa luôn phải có tinh thần học hỏi, biết lắng nghe và rút kinh nghiệm sâu sắc từ những sai lầm, những tình huống nguy hiểm trong thực hành lâm sàng không chỉ của bản thân mình và của cả những đồng nghiệp. Những trải nghiệm này không chỉ giúp họ nâng cao kỹ năng chuyên môn mà còn hun đúc một thái độ làm nghề cẩn trọng, trách nhiệm và đầy nhân văn.

Lần đầu phụ mổ cắt trĩ nội, tôi lúng túng, thiếu kinh nghiệm suýt gây nguy hiểm cho bệnh nhân. Thầy Hối đã nghiêm khắc nhắc nhở và tôi hiểu rằng trong phẫu thuật, mỗi thao tác đều có thể ảnh hưởng đến sinh mạng người bệnh. Chỉ một động tác mở mỏ vịt quá mạnh cũng có thể gây phản xạ ngừng tim. Đây là bài học quý giá, để mọi người hiểu rằng một bác sĩ giỏi không chỉ cần kỹ thuật tốt mà còn phải có sự bình tĩnh, phong thái khoan thai, nhẹ nhàng, chính xác trong từng cử chỉ.

Ca lâm sàng thứ hai nhấn mạnh tầm quan trọng của tư vấn và sự thận trọng trong y khoa. Một bác sĩ không chỉ chữa bệnh bằng tay mà còn bằng lời nói, bằng sự thấu hiểu nỗi sợ hãi của bệnh nhân. Khi bệnh nhân chưa được tư vấn kỹ, còn hoang mang, nếu bác sĩ thao tác vội vàng, có thể gây phản ứng sốc, thậm chí ngừng tim. 

Việc chứng kiến một bệnh nhân trẻ suýt mất mạng vì một thủ thuật đơn giản đã giúp tôi nhận thức sâu sắc hơn về trách nhiệm của người thầy thuốc: Không chỉ chữa bệnh mà còn phải làm cho bệnh nhân cảm thấy an tâm, tin tưởng.

Những bài học quí báu đầu đời khi bước vào ngành Y, tôi không giữ riêng cho mình mà luôn truyền lại cho các thế hệ sau. Việc kể lại những kinh nghiệm này cho học trò không chỉ giúp họ tránh sai lầm mà còn góp phần xây dựng một tinh thần y đức: Cẩn trọng, chuẩn mực, tôn trọng bệnh nhân và luôn không ngừng học hỏi.

Nghề y không chỉ yêu cầu trình độ chuyên môn mà còn đòi hỏi một trái tim biết rung cảm trước nỗi đau của bệnh nhân. Tôi vẫn nhớ như in những lần lúng túng thiếu tự tin khi phụ mổ, những sai sót đầu đời khi chưa có kinh nghiệm, mồ hôi đầm đìa khi bệnh nhân gặp biến chứng. Chính những giây phút đó đã dạy tôi rằng Nghề y không chỉ là kiến thức, mà còn là trách nhiệm, là sự hy sinh và tận tâm.

Khi Nghề trở thành Nghiệp, tôi không chỉ có trách nhiệm với bệnh nhân mà còn trở thành người thầy dạy lại cho thế hệ sau. Sức mạnh của một bác sĩ không chỉ nằm ở tay dao, tay kéo, mà còn nằm ở cách truyền lửa của nghề. 

Sự tận tâm với người bệnh, với học trò không chỉ ở bệnh viện mà còn trên giảng đường, để những học trò không chỉ học được kỹ năng chuyên môn mà còn cảm nhận được tinh thần của nghề y, thấm nhuần triết lý trọn đời với đạo với đời.

Nghề y là nghề của tình thương, của trách nhiệm và sự hi sinh. Nghề y dù vất vả, đầy áp lực nhưng chính những giây phút giành lại sự sống cho bệnh nhân, nhìn thấy niềm vui trong ánh mắt người thân họ, tôi hiểu rằng, lựa chọn này là xứng đáng. Cái nghề đã trở thành nghiệp, đồng hành với tôi đến suốt cuộc đời.

Xem thêm video đang được quan tâm: