1. Những lợi ích sức khỏe của gạo lứt khi dùng đúng cách
Gạo lứt là loại gạo được xay xát chỉ bỏ lớp vỏ trấu, còn nguyên lớp cám. Theo Đông y, gạo lứt có vị ngọt, tính mát, bồi bổ tỳ vị, ích khí và thanh nhiệt, cụ thể:
- Kiện tỳ, ích vị (tốt cho tiêu hóa): Lớp cám của gạo lứt giúp kích thích tiêu hóa, tăng cường chức năng của tỳ (hệ tiêu hóa). Chất xơ giúp nhuận tràng, tốt cho người bị táo bón do nhiệt .
- Thanh nhiệt, giải độc: Tính mát của gạo lứt giúp thanh lọc cơ thể, giải nhiệt, tốt cho người nóng trong, nhiệt miệng, mụn nhọt.
- Bổ khí huyết: Mặc dù là ngũ cốc thô, nhưng gạo lứt vẫn cung cấp năng lượng và một số vi chất tốt cho tạo huyết.
- Điều hòa cơ thể: Gạo lứt được cho là giúp cân bằng âm dương trong cơ thể khi được sử dụng một cách hợp lý giúp cơ thể khỏe mạnh, phòng chống bệnh tật.
Gạo lứt chứa nhiều chất dinh dưỡng có lợi cho sức khỏe nhưng không nên ăn quá thường xuyên.
2. Có nên ăn gạo lứt hàng ngày không?
Trả lời cho câu hỏi này là không nên ăn hàng ngày, có thể ăn luân phiên 2-3 lần/tuần. Nguyên nhân khi tiêu thụ nhiều gạo lứt có thể gây:
- Tổn thương tỳ vị (hại tiêu hóa): Đông y cho rằng đồ sống lạnh và thực phẩm thô cứng có thể làm tổn thương tỳ khí (chức năng tiêu hóa). Gạo lứt cứng hơn và khó tiêu hóa hơn gạo trắng rất nhiều. Người có tỳ vị hư nhược (tiêu hóa yếu), hay đầy bụng, khó tiêu, đi ngoài phân lỏng, hoặc thể trạng hàn (sợ lạnh, tay chân lạnh) nếu ăn gạo lứt thường xuyên sẽ càng làm nặng thêm tình trạng này, có thể bị đau bụng, khó chịu, tiêu chảy.
- Làm trở ngại khí huyết: Ăn quá nhiều thực phẩm thô cứng có thể cản trở sự lưu thông của khí huyết, gây đầy hơi, chướng bụng.
- Ảnh hưởng đến hấp thu: Ở trẻ em, người già, người thể trạng gầy yếu, phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú, nhu cầu năng lượng cao và hệ tiêu hóa cần hoạt động hiệu quả. Việc ăn gạo lứt khó tiêu có thể khiến họ no bụng nhưng không đủ năng lượng, dẫn đến suy nhược.
3. Dùng gạo lứt đúng cách như thế nào?
- Nấu thật mềm: Phải ngâm gạo lứt trước khi nấu (ít nhất 8-12 tiếng) và nấu thật nhừ, thậm chí nấu thành cháo hoặc rang gạo lên rồi mới nấu để làm giảm bớt tính "thô cứng" của gạo, giúp tỳ vị dễ hấp thu hơn.
- Ăn với tần suất phù hợp: Không nhất thiết phải ăn hàng ngày. Có thể ăn luân phiên 2-3 lần/tuần. Người khỏe mạnh có thể ăn thường xuyên hơn.
- Kết hợp đúng cách: Nên ăn kèm với các thực phẩm bổ dưỡng, dễ tiêu và có tính ấm để cân bằng tính mát của gạo lứt. Ví dụ:
- Thêm một ít gạo nếp, đậu đỏ, hạt kê (có tính ấm) khi nấu cơm gạo lứt.
- Ăn kèm với thức ăn được nấu chín kỹ, ấm nóng.
- Thêm một chút gừng hoặc tiêu (có tính ấm) vào món ăn.
- Người không nên ăn: Người thể trạng hàn, tỳ vị hư yếu (tiêu hóa kém, hay đầy bụng, tiêu chảy), người già yếu, trẻ nhỏ hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện, phụ nữ mang thai cần thận trọng. Nên tham khảo ý kiến thầy thuốc Đông y trước khi quyết định dùng thường xuyên.
