những trường hợp này, ở thôn quê Việt Nam, đa số các chị em “chấm điểm” cho cây ngải cứu trong việc điều trị chứng ra huyết này.
Đặc điểm của cây
Ngải cứu (diệp) tên khoa học là Artemisia vulgaris L. Họ Cúc (Asteraceae).
Hái cành và lá vào tháng 6 (tương ứng với ngày 5 - 5 âm lịch). Phơi trong râm cho khô.
Bộ phận dùng: lá. Dùng tươi thì rửa sạch giã vắt lấy nước uống.
Theo Đông y, ngải cứu vị đắng, cay, tính ấm, vào kinh tỳ, can, thận, có tác dụng ôn bào cung, cầm máu, an thai, khứ hàn, giảm đau.
Nếu phơi khô, vò nát thành ngải nhung, được dùng trong “cứu pháp” của châm cứu.
Kiêng kỵ: người huyết nhiệt, âm hư: không dùng.
 Ngải cứu |
Những bài thuốc kinh nghiệm
Trị KN ra nhiều, tử cung xuất huyết do suy nhược: ngải cứu 12g, sinh địa 10g, đương quy 10g, bạch thược 5g, xuyên khung 3g. Sắc với 800ml nước còn 300ml, lọc bỏ bã, thêm 12g a giao vào khuấy đều, chia 3 lần uống trong ngày (Giao ngải thang - Kim quỹ yếu lược).
Trị có thai 2 tháng mà thai bị động không yên: đại táo 12 quả, ngải cứu 24g, sinh khương 24g. Sắc uống (Bị cấp thiên kim yếu phương).
Trị tử cung lạnh làm cho vô sinh: bạch thược, đương quy, hương phụ (tứ chế), ngải cứu, thục địa, xuyên khung. Tán bột, làm viên. Ngày uống 12 - 16g (Ngải phụ noãn cung hoàn - Nhân Trai trực chỉ phụ di).
Trị có thai bị thương hàn nóng đến nỗi phát ban, rồi lại biến ra nốt đen, tiểu ra máu: ngải cứu, viên lại to bằng quả trứng gà, sắc với 200ml rượu, còn một nửa. Chia làm hai lần uống (Thương hàn loại yếu phương).
Trị phụ nữ bị các chứng hư, KN không đều, đau nhói do khí huyết, bụng sườn đầy trướng, chóng mặt, muốn nôn, băng lậu, đới hạ: đương quy, ngải cứu đều 80g, hương phụ 240g. Chưng với giấm nửa ngày, phơi khô, tán bột. Dùng giấm nấu với nếp làm hồ, trộn với thuốc bột làm hoàn. Ngày uống 16 - 20g (Ngải tiễn hoàn - Đông Viên thập thư).
Trị dọa sảy thai: ngải cứu, sa nhân đều 6g; a giao (hòa vào uống), bạch truật đều 15g; tô ngạnh, hoàng cầm đều 12g; tang ký sinh, đỗ trọng đều 24g. Tùy chứng gia giảm, sắc uống. Trị 45 ca dọa sảy thai chảy máu. Kết quả tốt 26 ca, có kết quả 16 ca, không kết quả 3 (Vương Trung Dân - Hà Bắc Trung y tạp chí 1985, 5 : 31).
Trị KN không đều, KN kéo dài, đau bụng lúc hành kinh: hương phụ, ngải cứu đều 500g, tá dược vừa đủ 1 lít. Ngày uống 2 lần, mỗi lần 30ml, uống 1 giờ trước bữa ăn sáng và tối (Cao hương ngải - Dược liệu Việt Nam).
Trị phụ nữ sau khi sinh bị suy nhược, biếng ăn, lạnh bụng…: ngải cứu 20g, gà ác 1 con (200g). Nấu chung, ăn gà, uống nước thuốc. Bài này dùng có kết quả rất tốt.
Trị động thai hoặc giảm đau thấp khớp: lá ngải cứu tươi 50g, gạo tẻ 100g, đường đỏ vừa đủ (có thể cho thêm lá lốt). Thái nhỏ lá ngải cứu, nấu lấy nước để nấu cháo. Khi ăn cho đường vừa phải, ăn nóng. Chia 2 lần ăn sáng, trưa, ăn liên tục 3 - 5 ngày.
Làm thuốc điều kinh: một tuần trước ngày kinh dự kiến, lấy mỗi ngày 6 - 12g (tối đa 20g) sắc với nước hoặc hãm với nước sôi như trà, chia làm 3 lần uống trong ngày. Có thể uống dưới dạng bột (5 - 10g) hay dạng cao đặc (1 - 4g). Thuốc không có tác dụng kích thích với tử cung có thai nên không gây sảy thai. Nếu KN không đều thì hàng tháng đến ngày bắt đầu kỳ kinh và cả những ngày đang có kinh, lấy ngải cứu khô 10g, thêm 200ml nước, sắc còn 100ml, thêm chút đường chia uống 2 lần/ngày. Có thể uống liều gấp đôi, cũng 2 lần/ngày. Sau 1 - 2 ngày thấy hiệu quả, người đỡ mệt, máu kinh đỏ và ít hơn.
Giúp an thai: những người đang mang thai, nếu thấy có hiện tượng đau bụng, ra máu, dùng 16g lá ngải cứu, 16g lá tía tô, cùng với 600ml nước, sắc còn 100ml, chia làm 3 – 4 lần uống/ngày.
Một số bài thuốc khác
Trị mụn cơm, mụn cóc: giã ngải cứu tươi đắp trên mụn cơm, mụn cóc nhiều lần mỗi ngày, thấy mụn bay mất trong 3 - 10 ngày.
Trị mụn trứng cá: lá ngải cứu tươi giã nát, đắp lên mặt, để khoảng 20 phút, rồi rửa lại mặt, làm liên tục sẽ cho bạn làn da mịn màng và trắng hồng.
Trị mẩn ngứa, ghẻ lở, rôm sảy ở trẻ: với những trẻ nhỏ thường hay bị rôm sảy, xay nát lá ngải cứu, lọc lấy nước cốt rồi hòa vào nước tắm của trẻ. Làm liên tục trong vài ngày, các nốt ngứa sẽ lặn mất.
Trị bong gân: lá ngải cứu khô 100g (nếu lá tươi, chỉ cần giã dập), tẩm rượu hoặc giấm thanh, bó vào nơi bị tổn thương. Ngày bó 1 lần. Có thể bó 2 lần nếu chỗ tổn thương đau nhiều và sưng.
Dưỡng da mặt: ngải cứu rửa sạch và chần sơ với nước sôi. Vớt lên rồi thái nhỏ, đun sôi với 500ml nước khoảng 20 phút. Lọc bỏ bã, nước để nguội sau đó đổ vào bình đậy kín nắp. Dùng nước ngải cứu để bôi lên mặt vào các buổi sáng, trưa và tối trước khi đi ngủ.
Tăng cường sức khỏe, chống mỏi mệt:
- Nấu nước lá ngải cứu, cho vào bồn tắm, nằm ngâm thân mình vào nước này. Làm theo cách này có tác dụng tẩy tế bào chết, làm mềm da và các vết chai, giúp máu lưu thông mạnh hơn, làm dịu các cơ đang bị đau và các chỗ bị sưng hay viêm.
- Uống trà ngải cứu: dùng một thìa lá ngải cứu khô băm nhỏ cho vào cốc nước mới sôi. Đậy kín, sau 3 - 5 phút có thể uống, thêm một chút đường sẽ dễ uống hơn. Phương pháp uống trà này giúp lưu thông mạch, trừ rôm sảy, giảm viêm sưng, rất tốt cho các bà mẹ đang cho con bú và những người cần được bồi bổ.
Bổ não, tỉnh thần, làm nhẹ đầu sáng mắt: lá ngải cứu khô (hoặc dùng ngải nhung cũng được), cho vào vải, làm thành cái gối để gối đầu. Phương pháp này trước đây thường được các đạo sĩ, các bậc tu trì dùng, giúp cho đầu óc của họ lúc nào cũng nhẹ nhàng, thanh thản, những người thường xuyên bị đau đầu do stress, do áp lực công việc, dùng gối đầu bằng ngải cứu sẽ tìm thấy niềm “thanh thản, nhẹ nhàng, khoan khoái”…
