Các trạm phát sóng, trung tâm truyền dẫn và mạng lưới thông tin của Ukraine liên tục trở thành mục tiêu của Nga. Tuy nhiên, chiến lược này nhanh chóng bộc lộ điểm yếu khi Kiev không hề bị "câm lặng" như Moscow kỳ vọng.
Nga trang bị thiết bị đầu cuối Starlink cho UAV của mình. (Nguồn: TNI)
Nguyên nhân đến từ quyết định của Elon Musk cho phép Ukraine sử dụng mạng lưới vệ tinh Starlink, giúp nước này duy trì liên lạc, điều khiển máy bay không người lái (UAV) và tiến hành các hoạt động quân sự ngay cả trong môi trường tác chiến điện tử phức tạp.
Starlink nhanh chóng trở thành "xương sống" cho hệ thống UAV của Ukraine. Nhờ kết nối vệ tinh linh hoạt, khó gây nhiễu, quân đội Ukraine có thể vượt qua phần lớn các biện pháp chế áp điện từ của Nga, duy trì khả năng trinh sát và tấn công chính xác vào các tuyến phòng thủ đối phương.
Ban đầu, điều này giúp Ukraine chiếm ưu thế rõ rệt trên chiến trường, trong khi Musk được phương Tây ca ngợi như một nhân vật có ảnh hưởng lớn đến cục diện chiến sự. Thế nhưng, chính sự thành công này lại kéo Starlink ngày càng sâu vào vai trò quân sự – điều mà SpaceX chưa từng dự liệu.
Khi xung đột kéo dài, Nga bắt đầu điều chỉnh cách tiếp cận. Thay vì chỉ tìm cách gây nhiễu hoặc đe dọa tấn công hệ thống Starlink, Moscow nhận ra một lựa chọn thực dụng hơn: sử dụng chính công nghệ mà Ukraine đang khai thác. Lập luận của Điện Kremlin khá rõ ràng: nếu một hệ thống vệ tinh dân sự có thể được Ukraine sử dụng trong chiến đấu mà không khiến SpaceX trở thành "bên tham chiến", thì Nga cũng có thể làm điều tương tự. Từ đó, các thiết bị đầu cuối Starlink dần được tích hợp lên máy bay không người lái tấn công của Nga.
Việc trang bị Starlink cho UAV đã giúp Nga né tránh phần lớn các biện pháp gây nhiễu điện tử mà Ukraine triển khai. Thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào liên lạc vô tuyến truyền thống dễ bị chế áp, UAV Nga có thể duy trì kết nối ổn định ở khoảng cách xa, ngay cả khi bay sâu vào khu vực do Ukraine kiểm soát. Theo các nguồn tin từ Kiev, ban đầu việc lắp đặt Starlink trên UAV Nga còn mang tính thử nghiệm, thô sơ và thiếu đồng bộ. Nhưng theo thời gian, quá trình tích hợp đã trở nên bài bản hơn, đến mức hiệu quả tác chiến của các UAV này được cho là đã tăng lên nhiều lần.
Một trong những ví dụ rõ nét nhất là UAV tấn công Molniya-2 của Nga. Một chiếc Molniya-2 bị bắn hạ đã được quân đội Ukraine thu hồi và trưng bày. Trên xác chiếc UAV này, các kỹ thuật viên phát hiện một thiết bị đầu cuối vệ tinh Starlink được tích hợp trực tiếp, cho phép máy bay duy trì liên lạc với người điều khiển trong suốt hành trình bay tới mục tiêu. Các nguồn tin Ukraine cũng cho rằn,g Nga đã kết hợp Starlink với các bộ xử lý mạnh và cảm biến hình ảnh chất lượng cao, giúp UAV có khả năng phát hiện, nhận dạng và tấn công mục tiêu với mức độ tự động hóa ngày càng cao.
Tình huống này đẩy SpaceX vào thế khó. Về mặt kỹ thuật, Starlink không được thiết kế cho chiến sự. Mục tiêu ban đầu của hệ thống là mang internet đến những khu vực hẻo lánh, nơi hạ tầng viễn thông kém phát triển, đồng thời tạo nguồn thu lâu dài để SpaceX theo đuổi tham vọng đưa con người lên sao Hỏa. Nhưng khi cả Ukraine lẫn Nga đều sử dụng Starlink cho mục đích quân sự, hệ thống này đứng trước nguy cơ trở thành mục tiêu trong một cuộc xung đột lớn. Nếu Starlink bị tấn công nghiêm trọng, toàn bộ mô hình kinh doanh của SpaceX có thể bị ảnh hưởng nặng nề.
Để giảm thiểu rủi ro, Elon Musk đã thúc đẩy phát triển Starshield, một mạng lưới vệ tinh riêng biệt được thiết kế chuyên biệt cho mục đích quân sự, với khách hàng chính là quân đội Mỹ. Dù vậy, điều này không giải quyết được vấn đề trước mắt tại Ukraine. SpaceX gần như không thể ngăn Nga sử dụng Starlink trên chiến trường mà không đồng thời làm suy yếu khả năng tác chiến của Ukraine, bởi mọi biện pháp hạn chế đều có nguy cơ ảnh hưởng hai chiều.
Trong bối cảnh đó, NATO cũng rơi vào "thế tiến thoái lưỡng nan". Nếu gây sức ép buộc SpaceX chặn Starlink trên không phận Ukraine để làm giảm hiệu quả UAV Nga, điều này đồng nghĩa với việc Ukraine sẽ mất đi một trong những công cụ liên lạc quan trọng nhất của mình. Ngược lại, tiếp tục cho phép Starlink hoạt động tự do lại giúp Nga duy trì và thậm chí nâng cao năng lực tác chiến bằng UAV.
