Theo phân tích của chuyên gia tình báo nguồn mở (OSINT) Athene Noctua, phần lớn các thiết bị này thuộc hệ thống S-300PS, loại vũ khí phòng không được phát triển từ thời Liên Xô và đã ngừng sản xuất từ lâu.
Radar 30N6 của hệ thống S-300 tại Nhà máy Kỹ thuật Vô tuyến Khabarovsk. (Nguồn:Athene Noctua)
Những bức ảnh vệ tinh chụp cách nhau hai năm cho thấy một số lượng lớn các bộ phận của hệ thống S-300 đã được đưa ra khỏi nhà máy. Cụ thể, các hình ảnh ghi nhận sự di dời của 6 tháp di động 40V6MD, 3 radar điều khiển hỏa lực 30N6, 2 radar phát hiện mục tiêu 5N66, 13 bệ phóng 5P85, 4 xưởng sửa chữa di động và 14 máy phát điện.
Tuy nhiên, khi quan sát kỹ hơn, các chuyên gia nhận thấy những radar 30N6 không hề bị tháo dỡ hoàn toàn mà chỉ được bố trí lại trong phạm vi nhà máy. Tổng số radar loại này vẫn ở mức 13 chiếc, cho thấy Moscow đang tận dụng nguồn dự trữ hiện có thay vì đưa vào dây chuyền sản xuất mới.
Theo đánh giá của Athene Noctua, những hệ thống này hiện tại không được triển khai như một khẩu đội chiến đấu hoàn chỉnh mà chủ yếu đóng vai trò nguồn cung cấp phụ tùng thay thế. Một số thiết bị có thể đang được thử nghiệm trước khi tái triển khai, khi hình ảnh vệ tinh cho thấy dấu hiệu hoạt động trong khu vực nhà máy. Nguồn tin hiện có cho thấy quân đội Nga chỉ đang cố gắng khôi phục 2 trong số 8 khẩu đội S-300 đang được lưu trữ.
Động thái khai quật các hệ thống phòng không cũ diễn ra trong bối cảnh Nga chịu nhiều tổn thất trước các đòn tấn công của Ukraine. Đáng chú ý, vào đêm 16-17/8, căn cứ không quân Baltimore ở Voronezh đã bị tấn công, khiến một sư đoàn S-300 bị vô hiệu hóa và được cho là làm hư hại hai máy bay ném bom Su-24.
Trước đó, giới phân tích OSINT từng ghi nhận việc Nga âm thầm di dời hàng chục hệ thống radar, trong đó có Kasta-2E2 và Podlet-K1, khỏi Quân khu Trung tâm và Quân khu miền Đông. Nhiều vị trí từng đặt radar nay bị bỏ trống, làm dấy lên nghi vấn rằng các thiết bị này hoặc đã bị phá hủy tại Ukraine, hoặc được tái triển khai để bảo vệ những mục tiêu trọng yếu như bán đảo Crimea hay tổ hợp sản xuất máy bay không người lái (UAV) Alabuga.
Thực tế, việc tái sử dụng S-300PS cho thấy sức ép ngày càng lớn đối với lực lượng phòng không Nga trong bối cảnh thiệt hại tăng cao. Dù đã lạc hậu so với các biến thể hiện đại hơn như S-300PM2 hay S-400, các hệ thống này vẫn có thể đóng vai trò bổ sung trong mạng lưới phòng không nhiều tầng.
Đáng chú ý, một báo cáo trên truyền hình Nga từ năm 2019 từng đề cập đến kế hoạch nâng cấp S-300PS lên phiên bản S-300PM2, trong đó các vị trí bảo vệ trùng khớp với những khu vực hiện đang được ghi nhận qua hình ảnh vệ tinh.
