Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tuyên bố rằng các báo cáo quân sự đang được khẩn trương thu thập để làm rõ diễn biến vụ việc, nhưng chưa đưa ra thêm chi tiết. Phía Nga tuyên bố đã bắn rơi chiếc F-16 bằng tên lửa phòng không ở miền bắc Ukraine, gần khu vực tỉnh Sumy, một điểm nóng đang leo thang căng thẳng.
Máy bay chiến đấu F-16 Fighting Falcon mở rộng càng đáp để hạ cánh tại sân bay quân sự Spangdahlem, Mỹ. (Nguồn: Getty Images)
F-16 là chiến đấu cơ một động cơ do General Dynamics (nay là Lockheed Martin) phát triển từ thập niên 1970. Với chiều dài gần 15 mét, sải cánh khoảng 10 mét, tốc độ tối đa Mach 2 và tầm hoạt động hơn 550 km khi mang đầy vũ khí, nó là một trong những máy bay được kỳ vọng sẽ thay đổi cục diện không chiến của Ukraine.
F-16 có thể mang theo các tên lửa tầm trung AIM-120 AMRAAM, bom thông minh, hệ thống gây nhiễu điện tử và đặc biệt là radar AN/APG-68, cho phép hoạt động trong mọi điều kiện thời tiết và kết nối tốt với mạng lưới tác chiến hiện đại. So với các máy bay kiểu cũ của Ukraine như MiG-29 hay Su-27, F-16 vượt trội cả về tốc độ lẫn công nghệ.
Tuy vậy, khi đối đầu với các tiêm kích thế hệ mới của Nga như Su-35, vốn được trang bị động cơ điều hướng lực đẩy và tên lửa tầm xa, F-16 lại bộc lộ nhiều hạn chế về khả năng cơ động và phòng thủ.
Pavlo Ivanov từng là phi công Su-25, máy bay tấn công mặt đất, trước khi được chuyển sang điều khiển F-16. Quá trình huấn luyện để làm chủ chiếc tiêm kích hiện đại này vốn dĩ mất nhiều tháng, nhưng do nhu cầu chiến sự cấp bách, thời gian đào tạo đã được rút ngắn. Một số phi công Ukraine thậm chí chỉ được huấn luyện chưa đầy một năm tại Anh và Hà Lan, điều làm dấy lên lo ngại về mức độ sẵn sàng chiến đấu.
Chưa rõ cụ thể Ivanov đang làm nhiệm vụ gì vào thời điểm bị bắn rơi, nhưng giới quan sát cho rằng anh có thể đang hỗ trợ các đơn vị mặt đất, đánh chặn máy bay không người lái (UAV) hoặc tham gia các phi vụ tấn công mục tiêu chiến thuật gần biên giới.
Sumy, khu vực mà chiếc F-16 bị bắn rơi, đang trở thành điểm nóng mới, khi Ukraine liên tục tiến hành các đợt tấn công vào tỉnh Kursk (Nga), kéo theo các cuộc phản công dữ dội từ phía Moscow. Không quân Ukraine mô tả không phận phía bắc hiện vô cùng căng thẳng, với cường độ xuất kích gần như hàng ngày, trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt và rủi ro cao.
Việc mất thêm một chiếc F-16, trong bối cảnh Ukraine chỉ mới bắt đầu tiếp nhận loại chiến đấu cơ này từ Hà Lan và Đan Mạch từ năm 2024, cho thấy những khó khăn không nhỏ trong quá trình hiện đại hóa lực lượng không quân. Với số lượng hạn chế, mỗi chiếc F-16 đều vô cùng quý giá. Tuy nhiên, việc thiếu phụ tùng thay thế, sân bay an toàn và đội ngũ kỹ thuật viên lành nghề đang trở thành nút thắt lớn.
Trong khi đó, Nga tiếp tục duy trì một mạng lưới phòng không dày đặc và hiện đại. Các tổ hợp như S-400 và Pantsir-S1, kết hợp giữa radar tinh vi, tên lửa tầm xa và hệ thống tác chiến điện tử, có khả năng phát hiện và loại bỏ cả các mục tiêu bay thấp, vốn là thế mạnh truyền thống của Ukraine với các máy bay như Su-25.
