“Chỉ cần một cái khẽ chạm, hay một nụ cười, chỉ cần một tiếng nói ân cần, hay một đôi tai biết lắng nghe; chỉ cần một lời khen chân thành, hay một cử chỉ quan tâm dù là nhỏ nhất cũng đủ khả năng làm thay đổi cả thế giới”.
Tiến sĩ giáo dục Leo Buscaglia (1924 - 1998)
Lời phát biểu này hẳn không phải là không có cơ sở, khi mà trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta, mọi cuộc giao thiệp đều được bắt đầu bằng một cái bắt tay; trong khi đó, một cái ôm thắm thiết là một sự biểu đạt của tình yêu thương, tình bằng hữu, sự an toàn và chia ngọt sẻ bùi.
Vai trò của chạm trong y học
Phản ứng thích thú của chúng ta đối với sự đụng chạm có nguồn gốc sinh học. Khi một người được chạm nhẹ, vuốt ve hay ôm ấp, chất oxytocin được tiết ra trong cơ thể. Oxytocin là một loại hoóc-môn quan trọng gắn liền với bản năng làm mẹ, nuôi con, các hoạt động gắn kết và giao tiếp lẫn nhau của con người. Nó có tác dụng giảm đau, làm dịu các cơn âu lo và sợ hãi, và có vai trò quan trọng trong việc xây dựng lòng tin giữa con người với con người. Thậm chí, trong da người có tồn tại một hệ thống thần kinh gồm các sợi thần kinh xúc giác nhóm C chuyên đảm nhiệm chức năng cảm nhận những sự động chạm của tình yêu thương.
Mối dây yêu thương đầu tiên trong đời mà một con người được hình thành chính là những cái chạm dịu dàng với mẹ. Những em bé thường xuyên được mẹ bồng bế, âu yếm và ôm hôn cũng sẽ có xu hướng gần gũi hơn với mẹ khi lớn lên, phát triển sự tự tin và khả năng tự chủ tốt hơn những trẻ khác. Trái lại, những đứa trẻ không thường được mẹ dành thời gian quan tâm, ôm ấp và yêu thương sẽ có nhiều hơn nguy cơ mắc phải các triệu chứng hoặc rối loạn về mặt tâm lý khi lớn lên.
Nhiều công trình nghiên cứu đã cho thấy chạm là một liệu pháp hiệu quả trong điều trị tâm lý. Những sự động chạm xúc giác giúp tạo nên sự gắn kết, cảm thông và tin tưởng giữa con người với con người. Bệnh nhân có thể hồi phục mọi bệnh tật một cách dễ dàng và nhanh chóng hơn khi họ có niềm tin vào bản thân và đặt lòng tin nơi bác sĩ, và chạm là một công cụ hiệu nghiệm trong việc tạo ra những cảm giác đó trong họ. Các nhà khoa học cũng khám phá ra rằng chạm giúp làm dịu nhịp tim và giảm huyết áp. Nó có tác dụng gia giảm sự tiết ra các loại hoóc-môn gây căng thẳng thần kinh như cortisol và tăng cường hoóc-môn giúp hưng phấn, chẳng hạn như các loại endorphin và oxytocin.
Theo các nghiên cứu của Đại học Maryland (Hoa Kỳ), toàn thế giới hiện nay có hơn một trăm loại hình liệu pháp chạm, bao gồm các phương pháp hiện đại như liệu pháp mát-xa cho đến những kỹ thuật: Jin Shin Jyutsu của người Nhật Bản. Chạm cũng là một liệu pháp phổ biến trong điều trị chứng trầm cảm. Khi được vận dụng một cách hiệu quả, liệu pháp chạm giúp làm dịu các triệu chứng về mặt thể chất lẫn cảm xúc của người bệnh. Nó giúp người bệnh cảm thấy thư thái hơn về bệnh tình của mình để từ đó, họ học được cách tin tưởng bác sĩ và những người thân xung quanh mình, mở lòng và hợp tác tốt hơn với việc điều trị.
Lợi ích của chạm trong cuộc sống hàng ngày
Thư giãn:
Những sự động chạm xúc giác nhẹ nhàng có thể giúp chúng ta thư giãn, mà ví dụ điển hình nhất chính là mát-xa. Mát-xa giúp cơ bắp chúng ta được thả lỏng, làm dịu huyết áp và gia giảm lượng cortisol gây stress trong cơ thể.
Nói về tác dụng làm thư giãn của chạm, tiến sĩ y học Roberta Lee - Phó chủ tịch Phòng Y Tế Mở Rộng của Trung tâm Y tế Beth Israel ở New York - phát biểu rằng: “Cortisol là một loại hoóc-môn gây kìm hãm các phản ứng miễn dịch. Bất kỳ liệu pháp nào giúp chúng ta thư giãn hiệu quả đều có tác dụng phục hồi và nâng cao khả năng miễn dịch của cơ thể”.
Trong một nghiên cứu gần đây, các nhà khoa học đo lường khả năng đề kháng và miễn dịch của của những người lớn được tiếp nhận liệu pháp chạm. Các đối tượng tham gia được chia thành hai nhóm, một nhóm được tiếp nhận liệu pháp mát-xa kiểu Thụy Điển, trong khi nhóm còn lại trải nghiệm những động tác chạm thông thường và nhẹ nhàng hơn. Kết quả cho thấy nhóm người được mát-xa có số lượng bạch cầu cao hơn - bao gồm các tế bào có chức năng bảo vệ cơ thể và diệt trừ những tác nhân gây hại cho sức khỏe, giúp cơ thể chống lại bệnh tật - và một số loại cytokine linh hoạt gắn liền với khả năng miễn dịch tự động.
Những cái ôm yêu thương:
Sự động chạm yêu thương - chẳng hạn như những cử chỉ âu yếm, ôm, hôn - khiến cơ thể tiết ra oxytocin, giúp con người cảm thấy an toàn, tin tưởng và mở lòng với nhau hơn. Một nghiên cứu gần đây của Đại học North Carolina khám phá ra rằng những phụ nữ được người yêu hoặc bạn đời ôm hôn thường xuyên có lượng oxytocin trong cơ thể cao hơn, huyết áp và nhịp tim bình ổn hơn so với những người bình thường khác.
Nắm tay người yêu:
Tay trong tay với “nửa kia” là một sự động chạm yêu thương vô cùng hiệu nghiệm trong việc giúp bạn cảm thấy bình yên và thư thái. Điều này đã được tiến sĩ James Coan - giáo sư tâm lý học trường Đại học Virginia - khám phá trong một công trình nghiên cứu gần đây của mình. Đối tượng tham gia cuộc nghiên cứu là 16 phụ nữ đã lập gia đình. Giáo sư Coan thông báo với họ rằng họ sắp trải qua một cú sốc nhẹ, rồi ông theo dõi các bức ảnh chụp cộng hưởng từ (MRI) về hoạt động não của họ.
Quả thật, các đối tượng nghiên cứu cảm thấy lo lắng sau khi nghe thông báo của giáo sư Coan, và điều này đã khiến cho các hoạt động não của họ bị xáo động nghiêm trọng. Nhưng khi những người phụ nữ đó được cho nắm tay các nữ nhân viên khảo sát, phản ứng căng thẳng trong cơ thể họ có dấu hiệu thuyên giảm. Và khi họ được nắm tay chồng mình, gần như toàn bộ mọi sự căng thẳng và stress đều biến mất. Khi đó, “Nhiều vùng hoạt động của não vốn dĩ đang náo động với thông tin về cú sốc bỗng dưng không còn phản ứng gì với mối nguy đó nữa” - giáo sư Coan nhận xét.
Không chỉ thế, các nhà khoa học còn chứng minh được rằng: Khi bạn đang có một mối quan hệ tốt đẹp và hạnh phúc với nửa kia, việc thường xuyên nắm tay nhau có tác dụng giúp làm dịu các hoạt động gây stress của vùng dưới đồi (hypothalamus) trong não. Điều này dẫn đến sự gia giảm liều lượng cortisol được tiết ra và lưu thông trong não và cơ thể, giúp tạo ra hiệu ứng giảm đau, cảm giác bình yên và thư thái.
Quan hệ tình dục:
Hoạt động quan hệ tình dục có thể xem là một sự động chạm xúc giác mạnh mẽ có ảnh hưởng lên toàn bộ cơ thể. Mọi hành động tương tác và va chạm trên da - bao gồm cả sự cực khoái - trong suốt một cuộc quan hệ tình dục khiến cơ thể được kích thích, tiết ra một lượng lớn oxytocin và nhiều loại endorphin gây hưng phấn có tác dụng tích cực đối với sức khỏe cảm xúc và tinh thần của chúng ta.
Quan hệ tình dục điều độ giúp chúng ta khỏe khoắn hơn và cải thiện khả năng đề kháng bệnh tật của cơ thể. Kết quả nghiên cứu của Đại học Wilkes ở Wilkes - Barre, Pennsylvania, cho thấy: những người có tần suất quan hệ tình dục một hoặc hai lần trong tuần có lượng immunoglobulin A (IgA) trong nước bọt cao hơn 30% so với những người quan hệ tình dục ít hơn hoặc kém điều độ hơn. IgA là một loại kháng thể có tác dụng giúp cơ thể chúng ta chống lại sự truyền nhiễm và các tác nhân gây bệnh tật.
Âu yếm thú cưng:
Các nhà khoa học đã khám phá ra rằng việc yêu thương và chăm sóc vật nuôi - chẳng hạn như ôm ấp chó cưng và cho nó ăn - có tác dụng làm dịu huyết áp, cải thiện chức năng miễn dịch và tạo cảm giác giảm đau. “Mỗi khi chăm sóc vật nuôi, bạn đang tập trung mọi suy nghĩ và hành động của mình vào chú thú cưng đó chứ không phải bản thân mình; khi đó, tâm trí của bạn không còn nghĩ về nỗi đau nữa”, Brad Lichtenstein, nhà trị liệu kiêm giáo sư khoa sức khỏe tâm lý trường Đại học Bastyr ở Seattle, giải thích.
Tóm lại, chạm là một động tác tuy đơn giản nhưng lại có hiệu ứng chữa lành kỳ diệu cả về mặt sức khỏe thể chất lẫn tinh thần và cảm xúc của con người. Do vậy, đừng e ngại thể hiện tình yêu thương với những người chúng ta yêu dấu - dù sự thể hiện đó chỉ là một cái ôm, một nụ hôn, hay một cái khẽ chạm chân thành và ấm áp.
PHAN NGUYỄN KHÁNH ĐAN
