Nét văn hóa lễ chùa đâu năm

Khác với lễ hội Đền Trần (Nam Định) vẫn ồn ào, lộn xộn trong sự chen lấn của dòng người vào hành lễ, xin ấn vẫn thường thấy, về với phố cổ Hội An (Quảng Nam) những ngày này, du khách sẽ cảm thấy hài lòng về sự trật tự, quy củ ở đây. Những dòng người xếp hàng dài cả cây số, đội nắng, đứng trang nghiêm lần lượt vào hành lễ chùa xin lộc đầu năm.

Đâu là nét văn hóa (?)

Từ bao đời nay, đi lễ chùa đầu năm mới đã trở thành một nét sinh hoạt văn hóa của người Việt. Đi lễ chùa không chỉ đơn thuần là hình thức tín ngưỡng tâm linh mà trên hết còn hàm chứa nhiều triết lý nhân sinh sâu sắc, giúp con người hướng đến cái chân - thiện - mỹ ở đời và dung hòa giữa hai nét đẹp văn hóa: đạo và đời. Chúng hòa quyện vào nhau như một thể thống nhất. Đến cửa chùa chiền đầu năm, ai nấy cũng mong muốn được cầm trên tay những lá xăm hay quẻ thăm may mắn và cùng gửi gắm vào đó những buồn vui và hướng đến một năm mới tốt đẹp hơn.

“Đi lễ chùa để cầu những việc thiện, cầu cho sức khỏe của gia đình, sẽ vứt bỏ mọi phiền toái, san sẻ niềm vui và chia sớt nỗi buồn...” - đó là những gì cô Trần Thị Thu đến từ Đà Nẵng chia sẻ khi đến hành hương Chùa Phúc Kiến (Hội An).

Tuy nhiên hiện nay, những nét đẹp đích thực của văn hóa đi lễ chùa đầu năm mới hầu như bị mai một. Sự xuất hiện của cái gọi là lá xăm cầu mua may bán đắt, xin lộc phù hộ công việc tiến tới đã phần nào đó đánh mất giá trị đích thực của nét đẹp văn hóa lễ chùa đầu năm. Nhiều du khách hành hương vào lễ chùa đã không khỏi chạnh lòng mà ngậm ngùi xót xa, thậm chí cảm thấy phiền lòng khi ở cửa thiền lại xảy ra tình trạng đặt tiền lễ, tiền công đức tùy tiện trước tượng Phật, hay hàng thịt chó, thị hoẵng, heo quay trước cổng chùa làm mất đi sự tôn kính, trang nghiêm. Hiện tượng tiền thật rơi rớt khắp nơi quanh chánh điện, trên đầu tượng Phật, dưới tòa hoa sen... vẫn không là lạ ở hầu hết các chùa ở miền Bắc. Hay cảnh chen lấn, xô đẩy đến ngất xỉu; thậm chí cả cảnh trộm cướp vẫn diễn ra thường xuyên và nằm ngoài sự quản lý của cơ quan chức năng.

Dù đã được cảnh báo về tình trạng quá tải lễ Đền Trần (Nam Định) nhưng năm nào cũng vậy, dòng người hành hương về xin ấn vẫn đông nườm nượp, quá tải, khiến tình trạng lộn xộn, mất trật tự diễn ra như cơm bữa. Chuyện tiền lễ được tìm thấy trên bệ các tượng Phật, cài vào những cành hoa, để lên giá nến, cài vào chân, tay tượng Phật, hay thậm chí nhét vào khe cửa, vào miệng các linh vật trong chùa... khiến quang cảnh chùa mất đi sự tôn nghiêm vốn có. Thế nhưng, du khách về với phố cổ Hội An được hưởng một không khí khác hẳn khi đi lễ chùa.

Đội nắng, trang nghiêm xếp hàng hàng giờ để được vào lễ chùa…

Những ngày cuối tháng giêng, dòng người về với thành phố cổ Hội An rất đông, bên cạnh những điểm vui chơi, giải trí nhộn nhịp, sầm uất vẫn còn đó những chốn tâm linh tĩnh lặng, tôn nghiêm nơi cửa thiền. Chùa Phúc Kiến, Chùa Ông, Chùa Cầu và các nơi thờ tự tâm linh khác luôn đông nghẹt từng dòng người đến hành hương, vãn cảnh đầu năm để xin lộc. Tuyến đường cổ Trần Phú nối dài đến Nguyễn Huệ luôn tấp nập đoàn người. Đây là tuyến đường tập trung nhiều chùa chiền, chốn tâm linh nhất của phố cổ.

Hội quán Phúc Kiến (người dân phố Hội gọi là Chùa Phúc Kiến) là nơi thờ bà Thiên Hậu Thánh Mẫu, là ngôi chùa cổ nhất tại phố cổ Hội An những ngày này có hàng chục vạn lượt người vào viếng để xin xăm, xin lộc bà Thiên Hậu Thánh Mẫu đầu năm. Mỗi vị khách vào viếng chùa Phúc Kiến phải mua 1 vé vào cổng 20.000đ/người. Sau khi xếp hàng từ cổng Tam Quan vào phía bên trong chánh điện gần 300m, mỗi khách hành hương phải đứng đợi để đến lượt mình vào xin xăm, xin lộc. Để dòng khách hành hương vào lễ chùa không làm ảnh hưởng đến các đoàn du khách quốc tế nên Ban Quản lý đã bố trí một dãy hành lang dài để đoàn người trật tự đứng trang nghiêm để vào lễ chùa.

Còn tại khu vực Chùa Ông, tuyến đường dài nối từ Trần Phú đến Nguyễn Huệ, đoàn người xếp hàng dày đặc để chờ xin xăm. Dù trời nắng gắt nhưng mọi người vẫn trật tự đội nón, che dù, khoác áo đứng tôn nghiêm để đợi đến lượt mình.

Theo nhiều người dân sống gần Chùa Ông cho hay, từ 2 - 3 giờ sáng (mặc dù đến 4 giờ mới mở cửa) đã có hàng trăm người túc trực để được vào xin những lá xăm may mắn đầu tiên. Nhiều người đã xếp hàng đợi gần 4 tiếng đồng hồ.

Theo ghi nhận, càng về trưa, khí trời càng nắng nóng gay gắt và đoàn người xếp hàng càng nối dài thêm. Anh Trần Văn Anh, khách hành hương đến từ TP. Hồ Chí Minh ra Hội An để được vào Chùa Ông xin lộc, xin xăm cho biết: “Chúng tôi đã đứng đây đợi hơn 3 giờ rồi. Dù đứng dưới trời nắng, đội mũ, che dù nhưng chúng tôi cảm thấy yên lòng vì dòng người vào hành lễ rất trang nghiêm. Có được điều này cũng nhờ quản lý nghiêm ngặt, nên ai tới trước vô trước, ai tới sau vô sau chứ không chen lấn, đè lên nhau mà lễ chùa xin lộc. Sang năm chúng tôi nhất định sẽ lại tới Hội An”.

Khách phương xa, dù là người già hay trẻ em, khi đến đây cũng đều xếp hàng để được vào lễ chùa trong không khí trang nghiêm. Không chen lấn, xô đẩy như mọi nơi khác. Dù không gian nhỏ hẹp và ít người quản lý nhưng đoàn người hành hương vẫn trật tự, trang nghiêm xếp thành một hàng dài để chờ đến lượt mình. Sau khi thắp hương cầu nguyện, du khách được bốc quẻ thăm may mắn đầu năm. Nam nữ, già trẻ đều xem đây là niềm vui đầu năm. Khách rung bình đựng các quẻ thăm vài lần, quỳ bái rồi tự chọn cho mình một quẻ thăm, sau đó lẳng lặng đến bàn gần đó rút lấy một tờ giấy tương ứng với quẻ thăm của mình. Việc hậu lễ là “tùy tâm gia chủ” làm công đức.

Bài và ảnh: Văn Dương