Trong khuôn khổ Tuần "Đại đoàn kết các dân tộc - Di sản văn hoá Việt Nam" năm 2022, ngày 19/11/2022, tại Làng Văn hoá - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Hà Nội), đồng bào người Êđê tổ chức tái hiện Lễ nhận con nuôi.
Bản Hòa tấu Chiêng K’nah: “Drông tuê’’ trước khi diễn ra lễ nhận con nuôi. (Video: Tuấn Tuấn)
Đồng bào Tây Nguyên nói chung, người Êđê nói riêng từ thời xa xưa đã hình thành một tập tục tốt đẹp, đó là việc kết thân, kết nghĩa lẫn nhau giữa hai làng, hai gia đình, hai người bạn.
Trong xã hội truyền thống của người Êđê, người được nhận là con nuôi sẽ được hưởng những quyền lợi nhất định về tinh thần và vật chất. Ngược lại, những người em, người con nuôi sẽ có trách nhiệm đối với bố mẹ nuôi, hoặc anh chị nuôi của mình.
Việc nhận con nuôi xuất phát từ tấm lòng trong sáng đầy tình người của bà con. Người nhận con nuôi có thể ở cùng làng hoặc làng khác, không cách xa về địa lý. Người phụ nữ Êđê có gia đình, con cái đầy đủ nhưng vẫn muốn có một đứa con nuôi. Hoặc có thể họ neo đơn, ít con nên muốn có con nuôi để con cái đông vui. Cũng có những trường hợp, người phụ nữ cô đơn, đơn thân, không có chồng con nên nhận con nuôi để có chỗ dựa lúc về già hoặc bố mẹ ruột của con nuôi mất thì người mẹ nuôi thay thế, bảo ban, chăm sóc con nuôi như con ruột của mình.
Các nghệ trong bản hòa tấu Chiêng K’nah: “Drông tuê’’ trước khi nghi lễ được tiến hành
Bài chiêng “Drông tuê’’ tức là Đón khách. Đây là bài chiêng báo cho các vị thần và linh hồn ông bà - những người đã khuất về chứng giám và phù hộ cho gia đình, đồng thời thông báo và mời gọi họ hàng của hai gia đình cùng về dự lễ, chứng kiến, chung vui trong lễ nhận con nuôi.
Bài Múa Chim Grứ trong lễ kết nghĩa mẹ con thể hiện quan niệm tâm linh của người Êđê, là mối quan hệ giao thoa giữa người sống với linh hồn những người đã chết. Điệu múa như mời gọi các vị thần linh, linh hồn của người đã khuất về tham gia lễ hội cùng với buôn làng và gia đình.
Lễ vật của buổi lễ gồm 1 cái chăn đắp (abăntlâoêlă), 8 cái cồng đeo (kôngspăn), 1 cái bát đồng (Mtil) và áo dân tộc nam. 1 con heo, 1 con gà và 1 ché rượu cần (Ceh tang).
Sau những thủ tục của hai bên gia đình là nghi thức đeo vòng của dòng họ
Nghi thức đeo vòng của dòng họ để tỏ lòng quý mến, yêu thương, gắn kết nhau. Già làng đeo chiếc vòng đồng cho mẹ nuôi, con nuôi, những người trong gia đình, cùng với lời chúc sức khỏe, cầu mong điều tốt lành đến với gia đình; thể hiện tình cảm, sự quan tâm đùm bọc và gắn kết mẹ con.
Theo quan niệm của người Ê đê, bằng cái vòng này thần linh sẽ phù hộ cho sức khỏe, cuộc sống no đủ, xuống suối có thần sông, lên rừng có thần núi phù hộ…
Sau khi thực hiện các nghi lễ, mọi người uống rượu cần chia vui, chúc mừng hai mẹ con và hai dòng họ. Họ cũng không quên khuyên nhủ con nuôi phải biết yêu thương, chăm sóc bố mẹ cùng các thành viên khác trong gia đình mới. Mẹ đẻ, chị gái và hai già làng, những người thân trong gia đình và bà con trong buôn làng chúc mừng người con được mẹ mới nhận nuôi.
Nhận con nuôi của người Ê đê là một phong tục tốt đẹp, được quy định rõ trong luật tục Êđê. Lễ nhận con nuôi với những nghi thức thiêng liêng, thể hiện nét tinh tế của đồng bào trong quan hệ ứng xử, cố kết cộng đồng, mang những ý nghĩa nhân văn, giáo dục sâu sắc.
