Ngày nay, nhiều cha mẹ rất quan tâm đến việc bổ sung các sản phẩm từ sữa cho trẻ nhỏ, trong đó váng sữa và sữa chua là hai lựa chọn rất phổ biến. Tuy nhiên, một số quan niệm chưa có căn cứ đang lan truyền, ví dụ như: "Váng sữa là thần dược giúp trẻ tăng cân nhanh"; "Sữa chua có vị chua, ăn vào trẻ dễ đau bụng"; "Váng sữa bổ hơn sữa chua".
Thực tế, váng sữa và sữa chua khác nhau rất nhiều về thành phần và công dụng. Bài viết này sẽ giúp cha mẹ hiểu rõ sự khác biệt, giúp cha mẹ sử dụng đúng cách, tránh lạm dụng hoặc bỏ lỡ lợi ích dinh dưỡng quan trọng cho trẻ.
Sữa chua rất tốt cho tiêu hóa và xương.
Sữa chua – Tốt cho tiêu hóa và xương
Sữa chua là sản phẩm từ sữa được lên men tự nhiên bởi các vi khuẩn có lợi. Sữa chua giàu canxi, protein chất lượng cao và chứa các lợi khuẩn tốt cho đường ruột. Hàm lượng chất béo trong sữa chua thường thấp.
Lợi ích chính của sữa chua bao gồm: hỗ trợ tiêu hóa, giảm táo bón, giúp hấp thu tốt hơn các chất dinh dưỡng và tăng cường sức khỏe xương răng. Trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên có thể ăn sữa chua không đường, mỗi ngày một lượng nhỏ phù hợp: khoảng 50 g/ngày cho trẻ 6–12 tháng tuổi và 100 g/ngày cho trẻ từ 1 tuổi trở lên. Thời điểm thích hợp để ăn là sau bữa chính hoặc sau bữa ăn dặm khoảng 30 phút, tốt nhất vào buổi sáng hoặc đầu giờ chiều, tránh khi bụng đói hoặc sát giờ ngủ để giúp trẻ tiêu hóa tốt và hấp thu dinh dưỡng tối ưu.
Sữa chua là thực phẩm lành mạnh, dễ tiêu hóa và có thể dùng hằng ngày như một phần của bữa phụ. Các tiến bộ trong công nghệ sản xuất sữa chua hiện nay giúp đảm bảo chất lượng và an toàn vi sinh, giữ được lợi khuẩn có lợi cho sức khỏe. Ngoài ra, các nghiên cứu mới cũng ghi nhận tác động tích cực của probiotic trong sữa chua đối với tình trạng dinh dưỡng và chuyển hóa ở trẻ nhỏ.
Khuyến nghị sử dụng:
Không cho trẻ ăn khi sữa chua còn lạnh; nên để ra ngoài hoặc ngâm nước ấm tới khi hết lạnh trước khi cho trẻ ăn.
Không pha sữa chua với nước sôi hoặc đun nóng vì sẽ làm chết lợi khuẩn.
Tránh thêm đường hoặc mật ong (đặc biệt với trẻ dưới 1 tuổi).
Lượng khuyến nghị: 50–100 g/ngày với trẻ nhỏ, có thể tăng dần theo tuổi
Váng sữa – giàu năng lượng nhưng không phải "thần dược"
Váng sữa là phần chất béo được tách ra từ sữa2. Sản phẩm này giàu chất béo bão hòa, có năng lượng cao nhưng ít protein, ít canxi và không có lợi khuẩn.
Váng sữa có thể hỗ trợ tăng năng lượng, giúp tăng cân ở một số trẻ nhẹ cân nếu dùng hợp lý. Tuy nhiên, nếu lạm dụng, trẻ có thể bị thừa cân, béo phì, rối loạn tiêu hóa hoặc thiếu vi chất do chế độ ăn mất cân đối.
Trẻ chỉ nên dùng váng sữa khi đã trên 12 tháng tuổi. Tần suất hợp lý là 2–3 lần mỗi tuần, mỗi lần chỉ nên ăn khoảng nửa đến một hũ nhỏ tương đương 50g. Váng sữa không phải là thực phẩm thiết yếu hằng ngày. Một số nghiên cứu gần đây cho thấy việc sử dụng sữa và sản phẩm nguyên béo hợp lý không làm tăng nguy cơ béo phì hoặc rối loạn chuyển hóa.
Những quan niệm sai lầm thường gặp
Nhiều phụ huynh nghĩ rằng ăn nhiều váng sữa sẽ giúp trẻ tăng cân nhanh. Thực tế, váng sữa không cung cấp đủ protein và vi chất để giúp trẻ phát triển toàn diện. Nếu dùng quá nhiều, trẻ dễ tăng cân không lành mạnh, thừa mỡ nhưng thiếu cơ.
Một số người e ngại sữa chua vì nghĩ sẽ gây lạnh bụng. Trên thực tế, sữa chua có lợi khuẩn giúp hệ tiêu hóa khỏe mạnh. Nếu để sữa chua ra ngoài tủ lạnh 10–15 phút trước khi ăn hoặc ngâm nước ấm cho tới khi hết lạnh, trẻ sẽ dễ dung nạp hơn.
Không thể nói "váng sữa bổ hơn sữa chua" hay ngược lại, vì hai sản phẩm có vai trò khác nhau. Sữa chua giúp tiêu hóa và hấp thu dinh dưỡng tốt còn váng sữa chỉ cung cấp năng lượng. Cần dùng đúng lúc, đúng cách.
Khuyến nghị thực hành cho phụ huynh
Với trẻ từ 6 tháng tuổi: có thể cho ăn sữa chua không đường mỗi ngày, lượng phù hợp theo tuổi. Nên để sữa chua bớt lạnh trước khi ăn.
Với trẻ trên 12 tháng tuổi: có thể cho ăn váng sữa 2–3 lần mỗi tuần, mỗi lần một lượng nhỏ tương đương 50g. Không dùng váng sữa thay thế bữa ăn chính hoặc sữa công thức.
Chọn sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng, ít đường. Đọc kỹ thông tin trên bao bì để chọn sản phẩm phù hợp độ tuổi.
Nếu trẻ có vấn đề tiêu hóa, chậm tăng cân hoặc thừa cân, nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng trước khi sử dụng sản phẩm bổ sung.
Khi nào cần hạn chế váng sữa
Trẻ dưới 1 tuổi: không nên dùng váng sữa thường xuyên.
Trẻ có rối loạn tiêu hóa, béo phì hoặc tăng cholesterol máu: cần hạn chế tối đa váng sữa. Không nên cho trẻ ăn váng sữa chung với sữa công thức trong cùng một bữa để tránh thừa năng lượng.
Cha mẹ là người quyết định chế độ ăn uống của trẻ trong những năm đầu đời. Khi hiểu đúng, sử dụng sản phẩm phù hợp và biết cách cân đối khẩu phần, trẻ sẽ có nền tảng dinh dưỡng tốt để phát triển khỏe mạnh.
Cha mẹ lưu lý, nên ưu tiên sữa chua không đường mỗi ngày để hỗ trợ tiêu hóa. Sử dụng váng sữa hợp lý, không lạm dụng. Kiểm tra kỹ thành phần và độ tuổi khuyến nghị trên bao bì. Tham khảo ý kiến nhân viên y tế khi trẻ có vấn đề tiêu hóa hoặc chậm tăng cân.
