Clorothiazid và các thuốc lợi tiểu thiazid là một trong những nhóm thuốc được dùng điều trị bệnh tăng huyết áp (dùng đơn độc hoặc phối hợp với các thuốc hạ huyết áp khác). Thuốc có tác dụng làm tăng sự bài tiết natri clorid và nước, do cơ chế ức chế sự tái hấp thu các ion Na và Cl- ở đầu ống lượn xa. Tác dụng lợi tiểu của các thiazid ở mức trung bình vì gần 90% lượng các chất đã lọc qua thận được tái hấp thu, trước khi đến ống lượn xa là nơi tác dụng của những thuốc này. Tác dụng hạ huyết áp của thuốc, trước hết là do giảm thể tích huyết tương và dịch ngoại bào liên quan đến bài tiết niệu natri, quá trình này rất ngắn. Sau đó trong quá trình dùng thuốc tác dụng hạ huyết áp tùy thuộc vào sự giảm sức cản ngoại vi, thông qua sự thích nghi dần của các mạch máu trước tình trạng giảm nồng độ Na . Vì vậy tác dụng hạ huyết áp của các thiazid thể hiện chậm sau một, hai tuần, nhưng tác dụng lợi tiểu xuất hiên nhanh có thể thấy ngay sau vài giờ.
Ngoài ra, thuốc còn được dùng trong các trường hợp: phù do suy tim, phù do các căn nguyên khác (gan, thận) do corticosteroid, oestrogen; đái tháo nhạt. Để điều trị phù phổi cấp, furosemid là thuốc lợi tiểu mạnh được chọn lựa ưu tiên chứ không phải các thiazid.
Sau khi uống, thuốc hấp thu tương đối nhanh. Tuy nhiên, các thiazid nói chung và clorothiazid nói riêng lợi tiểu kém ở người suy thận. Không có hiện tượng quen thuốc khi dùng thuốc lâu dài. Các hướng dẫn điều trị đều nhấn mạnh cần dùng liều thấp nhất và tối ưu sẽ giảm được nguy cơ tác dụng có hại. Vấn đề quan trọng là phải chờ đủ thời gian để đánh giá sự đáp ứng của cơ thể đối với tác dụng hạ huyết áp của clorothiazid vì tác dụng trên sức cản ngoại vi cần phải có thời gian mới thể hiện rõ.
Không dùng thuốc trong các trường hợp suy gan, suy thận (vô niệu), biểu hiện bệnh gút, mẫn cảm với các thiazid và các dẫn chất sulfonamid. Tất cả những người bệnh dùng clorothiazid phải được theo dõi định kỳ chất điện giải trong huyết thanh và nước tiểu (Na, Cl, K, Ca, Mg) nhất là người dùng corticosteroid, ACTH, digitalis, quinidin. Thận trọng dùng ở người bệnh suy thận (vì thuốc có thể làm suy giảm chức năng thận), suy gan (dễ bị hôn mê gan), bệnh gút (làm bệnh nặng thêm), đái tháo đường (chú ý đến việc điều chỉnh thuốc insulin, thuốc hạ glucose huyết... vì clorothiazid có thể gây tăng đường huyết).
Khi sử dụng clorothiazid có thể gây mất nhiều kali. Tác dụng này phụ thuộc vào liều lượng. Để khắc phục tác dụng phụ này điều quan trọng là cung cấp đầy đủ kali trong chế độ ăn hàng ngày hoặc bổ sung bằng thuốc (theo chỉ dẫn của thầy thuốc).
BS. Nguyễn Bích Ngọc