Não bộ đảm nhiệm chức năng vô cùng quan trọng trong cơ thể, là trung tâm điều phối, kiểm soát hầu hết các hoạt động. Các chức năng như vận động, cảm giác, trí nhớ, tư duy, sáng tạo, học tập... đều do não kiểm soát. Não cũng được chia thành nhiều vùng có tính chuyên biệt rất cao. Có vùng sẽ chịu trách nhiệm cho trí nhớ, vùng chịu trách nhiệm cho tư duy sáng tạo, vùng sợ hãi, vùng vận động, vùng cảm giác... nhưng chúng đều có sự phối hợp chặt chẽ, liên kết với nhau để đảm bảo cơ thể hoạt động, tồn tại một cách hài hòa và hiệu quả. Với tầm quan trọng và sự liên kết chặt chẽ như vậy thì việc thiếu đi mất một nửa bộ não là điều khó tưởng tượng và con người sẽ hoạt động ra sao? Câu trả lời là trong một số trường hợp, con người vẫn hoàn toàn khỏe mạnh mặc dù thiếu mất một khối lượng lớn não bộ. Những lý giải của các nhà khoa học sẽ giúp bạn hiểu thêm về bản chất của loại chất xám này.
Trường hợp điển hình
Carlos Rodriguez, một tù nhân tại Miami, Mỹ nổi tiếng với cái đầu chỉ còn một nửa bộ não và hộp sọ. Carlos từng gặp phải tai nạn ôtô nguy hiểm bay qua kính chắn gió và đập đầu xuống đường buộc các bác sĩ phải tiến hành cắt bỏ những phần xương hộp sọ bị hỏng rồi phủ da ở bên ngoài. Mặc dù vậy người thanh niên này vẫn sống khỏe mạnh ở Miami, Floria.
Một người đàn ông Pháp cũng được ghi vào lịch sử y học khi sống bình thường với bộ não đã mất đến 90%. Bệnh nhân này đến bệnh viện và phàn nàn về việc đau chân trái. Sau khi tiến hành thăm khám và quét não cho thấy hộp sọ của bệnh nhân chứa đầy chất lỏng và chỉ để lại một lớp mô mỏng bên ngoài và phần bên trong não gần như bị xói mòn hoàn toàn. Các bác sĩ cho rằng phần lớn bộ não của người đàn ông này đã dần bị phá hủy trong suốt 30 năm do tích tụ chất lỏng trong não - một tình trạng được gọi là tràn dịch não. Mặc dù mô não còn rất ít nhưng người đàn ông này không hề bị khuyết tật về tinh thần (tuy nhiên chỉ số IQ thấp chỉ có 75 điểm), vẫn làm việc, kết hôn có hai đứa con và tương đối khỏe mạnh.
Hình ảnh quét fMRI mô tả mặt cắt ngang của bộ não một người trưởng thành đã cắt bỏ toàn bộ bán cầu não. (Ảnh: Trung tâm Hình ảnh não Caltech)
Lý giải của các nhà khoa học
Não là bộ phận có khả năng thay đổi và thích nghi kỳ diệu. Các phát hiện cho thấy mặc dù thiếu đi một nửa cơ quan quan trọng này, con người vẫn có thể hoạt động tốt vì nửa bộ não còn lại phát triển mạnh mẽ lên. Bộ não có tính chất rất “dẻo” hay đàn hồi nghĩa là nó có thể liên tục hình thành các mạng lưới hoặc các kết nối mới giữa các tế bào não. Trên thực tế, đó là cách mà chúng ta học các kỹ năng mới. Cụ thể, nếu chúng ta càng luyện tập chơi đàn guitar nhiều thì mạng lưới não chịu trách nhiệm về năng lực âm nhạc sẽ càng tăng cường. Qua các nghiên cứu cho thấy bộ não có thể bù đắp sự mất cấu trúc não - các nhà nghiên cứu cho biết. Nhiều người trong số những bệnh nhân này có khả năng ngôn ngữ, nhận thức còn nguyên vẹn. Tác giả chính, Tiến sĩ Dorit Klienmann, Viện Công nghệ California, Mỹ cho biết: “Gần như không phát hiện sự khác biệt trong chức năng não giữa nhóm bị cắt bỏ bán cầu và nhóm còn nguyên bộ não”.
Một nghiên cứu trước đây của nhà thần kinh học Gerald Edelman - người đã dành 30 năm nghiên cứu về bí ẩn của não bộ và đoạt giải Nobel về Y học đưa ra lý giải rằng: Chức năng sinh học của não được hỗ trợ bởi rất nhiều cấu trúc vật lý nên khi có phần nào bị thiếu sót thì vẫn hoàn toàn có thể được bù đắp bởi những phần não khác. Trên thực tế rõ ràng rằng mỗi phần não đều đảm đương một chức năng riêng biệt nhưng vẫn hỗ trợ nhau và sẵn sàng thay thế khi cần thiết.