Trong hành trang mang đi du học của con trai 19 tuổi của tôi có cuốn Thương nhớ thời bao cấp (Thành Phong - Hữu Khoa, Công ty Cổ phần Văn hóa và Truyền thông Nhã Nam xuất bản tháng 1/2018). Mà là tự mua chứ không hề có định hướng từ bà mẹ đã sống qua thời bao cấp. Con trai nhìn những hình vẽ mô phỏng tem phiếu đầy tò mò. Chỉ riêng cái này, tôi đã có nhiều câu chuyện để kể cho con từ chính những gì mình từng trải qua.
“Khổ ải nhiều, buồn thương nhiều, nhưng nhiều hơn cả vẫn là những chuyện buồn cười, đó là cái thời ấy.” – Nhà văn Bảo Ninh.
Thời bao cấp, đối với những người Việt đã đi qua giai đoạn cuối thế kỷ 20, là cả một miền ký ức nhiều màu sắc: gian khó với miếng ăn, nhọc nhằn trong cuộc sống, nhưng cũng không kém dí dỏm ở suy nghĩ và ấm áp bởi tình người.
Bạn sẽ xem/đọc những gì từ cuốn sách này ?
Tập hợp những câu cửa miệng, cùng tục ngữ, thành ngữ, những câu ca vần vè, cho tới những biển hiệu bán hàng, những khúc đồng dao... từng quen thuộc trong thời bao cấp, Thương nhớ thời bao cấp thực sự là một chuyến viễn du đưa độc giả trở lại một thời kỳ có một không hai trong xã hội Việt Nam cuối thế kỷ 20. Một xã hội mà tư duy phân phối bao cấp ăn sâu đến từng ngóc ngách nhỏ nhất của đời sống, với những đặc trưng không thể trộn lẫn.
Thế nhưng, dẫu hiển hiện trong những sáng tác dân gian ấy là một xã hội còn vô cùng khó khăn, với những nỗi lo lắng nhọc nhằn về những thứ nhu yếu phẩm không thể căn bản hơn nữa của cuộc sống thường nhật: cái khăn mặt, túi cá khô, cái quần đùi hoa, cuốn sổ gạo, cục gạch xếp hàng... ta vẫn thấy vượt hẳn lên trên là cái nhìn quan sát sâu sắc, điềm tĩnh đến kinh ngạc, cùng thái độ phản biện hài hước và đôi khi còn vui tươi đến lạ kỳ.
Lối làm sách không quá mới nhưng phù hợp với sự tiếp nhận của độc giả ngày hôm nay. Nhờ những minh họa sinh động, hóm hỉnh của Thành Phong và Hữu Khoa, Thương nhớ thời bao cấp cũng xứng đáng là một cuốn artbook dành cho những độc giả mà thời bao cấp chỉ là một ý niệm xa xôi, mơ hồ, cùng những người mà đó không hề là khái niệm, nhưng là một phần đời thương khó, chẳng quên
