Trong những ngày nóng vừa qua, số bệnh nhân nhập viện vì đột quỵ não liên tục tăng nhanh. ThS. BS Phạm Xuân Hiếu - Phó trưởng khoa Cấp cứu, Trưởng nhóm cấp cứu đột quỵ (Bệnh viện E), cho biết: Tại khoa cấp cứu Bệnh viện E, có những ngày các bác sĩ cấp cứu hàng chục ca bệnh đột quỵ não, xuất huyết não, tắc mạch máu não lớn… liên quan đến thời tiết nắng nóng.
Đột quỵ não (tai biến mạch máu não) có 2 loại: tắc mạch não (nhồi máu não) và xuất huyết não. Trước đây tai biến mạch máu não chủ yếu gặp ở người già, nhưng hiện tỷ lệ bệnh gặp ở người trẻ cũng đang dần tăng. 80% đột quỵ não là do tắc mạch não; xuất huyết não liên quan đến dị dạng mạch, huyết áp ít gặp hơn.
ThS. BS Phạm Xuân Hiếu đang thăm khám cho bệnh nhân bị đột quỵ não.
Tại sao nắng nóng khiến tỷ lệ bệnh nhân đột quỵ não gia tăng?
Lý giải tại sao thời tiết nắng nóng lại khiến số ca đột quỵ não tăng cao, BS Hiếu cho biết:Đột quỵ não liên quan đến thời tiết khá nhiều. Lạnh quá, nóng quá… cũng gây tăng nguy cơ đột quỵ não, nhất là với người lớn tuổi.
Người cao tuổicác mạch bị xơ cứng không còn mềm mại, độ đàn hồi mạch thích nghi kém đối với sự thay đổi về nhiệt độ. Nếu đi lại liên tục (trong phòng điều hòa đi ra ngoài hoặc từ nắng nóng vào phòng điều hòa)có thể gây những cơn co thắt mạch não, giãn mạch nãokhiến huyết áp tăng lên gây vỡ mạch dẫn đến xuất huyết não, chảy máu não.
Với những người lớn tuổi không có tiền sử tăng huyết áp nhưng bị huyết áp thấp cũng có thể gây ra những đột quỵ thoáng qua do huyết áp tụt, đột nhiên giãn mạch não nhiều quá, không đảm bảo huyết áp nền của bệnh nhân cũng có thể gây choáng váng, thiếu máu não.
Thời tiết nắng nóng, mọi người ít đi lại hơn, do dó có thể gây ra những cục máu đông với những người có nguy cơ ít vận động, gây nhồi máu não, tắc mạch não.
Đột quỵ não xảy ra ở người trẻ liên quan đến thời tiết có thể ít hơn, nhưng với những người có bệnh nền không phát hiện ra như dị dạng mạch não, thời tiết nắng nóng nhưng chủ quan mình trẻ, khỏe vẫn vận động như thường, có thể gây kích thích vỡ túi phình hoặc vỡ dị dạng mạch não thông động tĩnh mạch gây ra đột quỵ não, xuất huyết não.
Nắng nóng là yếu tố thúc đẩy thêm yếu tố đột quỵ. Những người làm việc trực tiếp dưới thời tiết nắng nóng nguy cơ say nắng, sốc nhiệt nhiệt rất cao, mồ hôi ra nhiều, mất điện giải nhiều, người mệt mỏi tăng nguy cơ rối loạn nhịp tim, rối loạn huyết áp… là những yếu tố làm tăng nguy cơ đột quỵ não. Nhất là gần đây có những ngày nhiệt độ 40-50 độ C dễ gây tình trạng mất nước, mất điện giải nếu không được nghỉ ngơi, bù nước kịp thời, cơ thể không chịu được dễ xảy ra đột quỵ.
Các dấu hiệu nhận biết sớm
BS Hiếu cho biết, dựa vào dấu hiệu “FAST-Nhanh chóng”để nhận biết và cấp cứu sớm bệnh nhân bị đột quỵ não. Dấu hiệu “FAST” gồm 4 yếu tố đó là:
Khuôn mặt (Face): Nhân trung lệch sang một bên.
Tay chân (Arms):Tay chân yếu, tê bì một bên hoặc có thể hai bên, cầm vật gì đột nhiên rơi, hay đang đi, đứng đột nhiên quỵ xuống
Giọng nói (Speech): Nói ngọng, nói khó, thất ngôn, ú ớ không nói được.
Thời gian (Time): Thời gian vàng cấp cứu đột qụy não 4 tiếng trở lại kể từ lúc bắt đầu có các dấu hiệu trên.
BS Hiếu cảnh báo, khi thấy bệnh nhân có các dấu hiệu đầu tiên xảy ra như liệt mặt, liệt chân tay, nói khó… không được mất thời gian vào chuyện châm cứu, chích máu tay, day nhân trung. Phải để ý xem hô hấp của bệnh nhân như thế nào. Không để bệnh nhân nôn, sặc qua đường thở dễ khiến bệnh nhân tử vong. Để bệnh nhân nằm nghiêng cho an toàn và nhanh chóng gọi cấp cứu115 hoặc đưa đến cơ sở y tế gần nhất để trong vòng 3 giờ đầu có thể cấp cứu được bệnh nhân.
Những trường hợp liệt, nói ngọng - 80% là dấu hiệu của nhồi máu não và có thể có thể cứu sống được bệnh nhân sớm bằng cách lấy cục máu đông ra hoặc tiêu cục máu đông bằng thuốc, nếu bệnh nhân được đưa đến cấp cứu kịp thời.
Với những người xuất huyết não, chảy máu não hoặc dị dạng mạch có thể phẫu thuật sớm hoặc có thể cầm máu tại những vị trí chảy máu cũng có thể cứu sống bệnh nhân
Khi có các dấu hiệu về mặt, tay chân, giọng nói như trên cần đưa ngay bệnh nhân đến bệnh viện sớm nhất có thể để có cơ hội cứu sống bệnh nhân, tránh được những tàn phế, thương tật, gánh nặng cho gia đình xã hội.
Cách phòng tránh đột quỵ não
BS. Hiếu cũng cho biết, để đề phòng đột quỵ não xảy ra, trong những ngày nắng nóng, mọi người nếu không có việc cấp bách thì nên ở trong nhà, nơi mát là chính. Để điều hòa nhiệt độ vừa phải không chênh lệch quá với thời tiết ngoài trời. Hạn chế ra ngoài, ra vào phòng điều hòa nhiều khiến cơ thể điều tiết liên tục làm tăng nguy cơ đột quỵ não với người cao tuổi. Nên dùng đồ mát, không dùng đồ lạnh quá. Người trẻ sinh hoạt điều độ, nên tập thể dục vào lúc sáng hớm hoặc chiều muộn, khi thời tiết đã dịu bớt lại. Nhiều người có thói quen uống bia sau khi tập luyện để làm mát cơ thể, tuy nhiên đây là việc làm hoàn toàn sai lầm, nó có thể cũng thúc đẩy yếu tố đột quỵ xảy ra. Với những người làm việc ngoài trời nên cố gắng làm sớm hơn để tránh nắng nóng.