Nâng cao nhận thức của cộng đồng về việc trồng, thu hái và bảo tồn dược liệu theo đúng quy định
Dược liệu là cây có yêu cầu rất khắt khe trong kỹ thuật canh tác chính vì vậy, việc tập huấn nâng cao nhận thức về trồng, thu hái và bảo tồn dược liệu đúng cách là vô cùng quan trọng.
Hiện nay, nước ta đã triển khai nhiều chương trình tuyên truyền và đào tạo nhằm nâng cao nhận thức của cộng đồng, đặc biệt là đồng bào dân tộc, về việc trồng, thu hái và bảo tồn nguồn gen cây thuốc theo đúng quy định.
Theo PGS.TS. Phạm Thanh Huyền - Giám đốc Trung tâm Tài nguyên dược liệu, Viện Dược liệu Các chương trình tuyên truyền và đào tạo nhằm nâng cao nhận thức của cộng đồng, đặc biệt là đồng bào dân tộc, về việc trồng, thu hái và bảo tồn nguồn gen cây thuốc theo đúng quy định do Bộ Y tế, Bộ Nông nghiệp & Môi trường, Viện Dược liệu và các Sở, ban, ngành liên quan triển khai theo nhu cầu thực tế.
Viện Dược liệu cũng thường xuyên tổ chức các lớp đào tạo về GACP - WHO, về nhận biết cây thuốc, bảo tồn đa dạng sinh học, quy trình kỹ thuật…cho nhiều đơn vị và cá nhân hoạt động liên quan đến lĩnh vực phát triển dược liệu.
Học viên, nông dân trao đổi kinh nghiệm trồng, chăm sóc cây dược liệu cát cánh.
Nội dung đào tạo thường tập trung về cập nhật kiến thức chuyên môn, về tiêu chuẩn GACP-WHO, về kỹ thuật khai thác bền vững, nhân giống, chọn giống, chăm sóc, thu hái, sơ chế, chế biển và bảo quản dược liệu để đảm bảo chất lượng, bảo tồn nguồn gen quý hiếm. Song song, các buổi tuyên truyền về giá trị kinh tế và y tế, và vai trò bảo tồn đa dạng sinh học giúp cộng đồng hiểu rõ lợi ích và trách nhiệm trong khai thác và sử dụng bền vững nguồn tài nguyên dược liệu.
Ngoài lớp tập huấn trực tiếp, còn có sách, tài liệu hướng dẫn, video, chương trình truyền hình và livestream, giúp nông dân và hộ dân tiếp cận kiến thức thuận tiện, áp dụng đồng bộ vào thực tế. Những hoạt động này đóng vai trò quan trọng trong phát triển dược liệu bền vững, nâng cao thu nhập và bảo vệ môi trường, đồng thời giữ gìn truyền thống y học cổ truyền Việt Nam.
Anh Giàng Seo Hồng, nông dân xã Tả Van Chư, tỉnh Lào Cai - học viên lớp tập huấn về kỹ thuật trồng cây dược liệu cát cánh theo tiêu chuẩn GACP cho biết, sau 02 ngày tập huấn kết hợp giữa lý thuyết và thực hành, anh đã nắm vững được những kiến thức về trồng, chăm sóc, quản lý sâu bệnh hại và cách thu hái, bảo quản cây dược liệu cát cánh theo tiêu chuẩn GACP. Từ những kiến thức này giúp cho anh có thể ứng dụng ngay vào sản xuất của gia đình và địa phương để nâng cao hiệu quả kinh tế ở những vụ tiếp theo. Đồng thời có ý thức bảo vệ môi trường, phát triển sản xuất theo hướng bền vững; có trách nhiệm đối với quá trình sản xuất và sản phẩm sản xuất làm ra nhằm giữ gìn môi trường, an toàn cho người sử dụng sản phẩm.
Được biết, lớp tập huấn, các học viên được hướng dẫn các nội dung lý thuyết kết hợp thực hành như: Các nguyên tắc, tiêu chuẩn GACP-WHO trong trồng trọt; Kỹ thuật trồng, chăm sóc, quản lý sâu bệnh hại và cách thu hái, bảo quản cây dược liệu cát cánh theo tiêu chuẩn GACP; Cách ghi sổ ghi chép sản xuất dược liệu cát cánh theo hướng dẫn thực hành tốt trồng trọt và thu hái cây thuốc (GACP)…
Lớp tập huấn còn tổ chức cho các học viên đi tham quan, thực tế mô hình trồng dược liệu tại xã Tả Van Chư. Tại mô hình các học viên và nông dân đã mạnh dạn trao đổi kinh nghiệm từ thực tế và cách áp dụng kỹ thuật trồng dược liệu (cây cát cánh) theo tiêu chuẩn GACP trong thời gian tới sao cho đạt năng suất, chất lượng sản phẩm, đảm bảo cho người tiêu dùng.
Việc phát triển dược liệu đã giúp nhiều hợp tác xã, doanh nghiệp tại Lào Cai xây dựng thành công sản phẩm đạt sao OCOP
Định hướng xây dựng chiến lược quốc gia về "Phát triển dược liệu xanh và y học cổ truyền bền vững đến năm 2045"
Để xây dựng chiến lược quốc gia "Phát triển dược liệu xanh và y học cổ truyền bền vững đến năm 2045", theo PGS.TS. Phạm Thanh Huyền - Giám đốc Trung tâm Tài nguyên dược liệu, Viện Dược liệu cần định hướng rõ ràng trên ba trụ cột: bảo tồn nguồn gen, phát triển bền vững và nâng cao giá trị kinh tế.
Trước hết, chiến lược phải quy hoạch vùng khai thác bền vững, vùng trồng tập trung, bảo vệ nguồn gen cây thuốc quý hiếm có giá trị kinh tế và bảo tồn đa dạng sinh học. Đồng thời, áp dụng kỹ thuật theo GACP, canh tác hữu cơ, nông nghiệp thông minh, giảm tác động môi trường.
Song song, cần khuyến khích liên kết chuỗi giá trị giữa nông dân – hợp tác xã – doanh nghiệp – nhà khoa học, nâng cao chất lượng sản phẩm, phát triển chế biến sâu và truy xuất nguồn gốc, đáp ứng yêu cầu trong nước và xuất khẩu. Chiến lược cũng nên tập trung nghiên cứu ứng dụng công nghệ sinh học để đánh giá nguồn gen, chọn tạo giống có năng suất và chất lượng cao và thích ứng biến đổi khí hậu.
Ngoài ra, đẩy mạnh truyền thông, đào tạo, và xây dựng thương hiệu "Dược liệu Việt Nam", gắn câu chuyện bản địa và y học cổ truyền, đồng thời tạo cơ chế hỗ trợ chính sách, vốn và ưu đãi thuế cho doanh nghiệp và cộng đồng. Khi thực hiện đồng bộ, chiến lược sẽ vừa bảo tồn tài nguyên thiên nhiên, vừa thúc đẩy phát triển kinh tế xanh, bền vững và nâng tầm y học cổ truyền Việt Nam trên thị trường quốc tế.
