Chăm sóc sức khỏe cho bà mẹ, trẻ em vùng đồng bào DTTS là một trong những mục tiêu quan trọng đề ra theo Quyết định số 1719/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ: Phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I: từ năm 2021 đến năm 2025
Trong đó, chăm sóc dinh dưỡng cho phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ - bao gồm cả vị thành niên, phụ nữ mang thai và sau sinh được xem là then chốt để đảm bảo sức khỏe bà mẹ và góp phần sinh ra thế hệ trẻ có chất lượng thể lực, trí tuệ tốt hơn.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy, phụ nữ dân tộc thiểu số ở nhiều vùng sâu, vùng xa vẫn đang đối mặt với hàng loạt vấn đề về dinh dưỡng, khiến nguy cơ suy thai, đẻ non, trẻ nhẹ cân và bệnh tật bẩm sinh tiếp tục hiện hữu.
Nhân viên y tế hướng dẫn sản phụ người dân tộc thiểu số cách cho con bú đúng cách ngay sau sinh
Phụ nữ dân tộc thiểu số: Gánh nặng dinh dưỡng trong độ tuổi sinh nở
Theo TS.BS Huỳnh Nam Phương, Trưởng Phòng Quản lý khoa học – Viện Dinh dưỡng, nhóm phụ nữ dân tộc thiểu số trong độ tuổi sinh đẻ đang gặp nhiều vấn đề dinh dưỡng đáng lo ngại.
Phụ nữ dân tộc thiểu số trong độ tuổi sinh đẻ thường gặp nhiều vấn đề dinh dưỡng nghiêm trọng, bao gồm:
• Thiếu năng lượng trường diễn do khẩu phần ăn nghèo nàn và lao động nặng.
• Thiếu sắt, thiếu máu phổ biến, đặc biệt trong thai kỳ, làm tăng nguy cơ biến chứng sản khoa.
• Thiếu i-ốt, thiếu folate, thiếu kẽm ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản và sự phát triển của thai nhi.
• Tỷ lệ suy dinh dưỡng thấp còi ở phụ nữ trẻ tuổi cao, ảnh hưởng đến thể trạng mẹ và thai nhi.
Tình trạng này bắt nguồn từ tập quán ăn uống lạc hậu, kiến thức dinh dưỡng hạn chế và điều kiện kinh tế khó khăn.
Tuyên truyền chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ em cho đồng bào DTTS trên địa bàn tỉnh Lào Cai
Tại nhiều xã vùng cao, việc phụ nữ mang thai ăn uống không đủ chất, hoặc chỉ tuân theo các kiêng khem truyền thống như "không ăn trứng, không ăn cá, kiêng rau xanh" vẫn còn tồn tại. Điều này làm gia tăng tỷ lệ thiếu máu thai kỳ – một nguyên nhân trực tiếp gây sinh non, băng huyết và tử vong mẹ.
Trong khi đó, nhu cầu về sắt, folate, canxi và kẽm ở phụ nữ mang thai lại rất cao, nếu không được cung cấp đủ từ khẩu phần ăn hoặc viên bổ sung, sẽ ảnh hưởng lớn đến sức khỏe cả mẹ và con.
Nỗ lực từng bước cải thiện từ cơ sở
Để cải thiện tình hình, nhiều chương trình dinh dưỡng quốc gia và địa phương đã được triển khai tại các vùng đồng bào DTTS, như:
• Bổ sung viên sắt/axit folic hoặc viên đa vi chất định kỳ cho phụ nữ mang thai tại trạm y tế.
• Tư vấn trước sinh và trong thai kỳ về chế độ ăn, cách chăm sóc bản thân.
• Tập huấn kiến thức dinh dưỡng cho cộng tác viên dân số, y tế thôn bản để truyền thông đến từng hộ gia đình.
Để nâng cao hiệu quả chăm sóc dinh dưỡng cho phụ nữ DTTS trong độ tuổi sinh đẻ, ngành y tế và chính quyền địa phương cần tiếp tục tăng cường truyền thông, kết hợp đồng bộ giữa y tế – giáo dục – đoàn thể. Cụ thể:
• Đào tạo cộng tác viên dinh dưỡng tại bản, ưu tiên người biết tiếng dân tộc, để đến từng nhà tư vấn.
• Tổ chức điểm cân đo, khám thai lưu động định kỳ tại các cụm dân cư xa trung tâm. Tăng phân bổ viên bổ sung sắt, đa vi chất cho các trạm y tế vùng sâu, đảm bảo không thiếu thuốc trong đợt cao điểm.
• Bên cạnh đó, giáo dục dinh dưỡng trong trường học – nhất là trường phổ thông dân tộc nội trú, bán trú – cũng là giải pháp dài hơi để thế hệ nữ trẻ DTTS có nền tảng kiến thức chăm sóc sức khỏe tốt hơn khi bước vào tuổi trưởng thành và làm mẹ.
• Tạo điều kiện cho trẻ gái được đến trường, làm chậm lại tuổi kết hôn sớm, có thai sớm.
• Bổ sung sắt hàng tuần cho trẻ gái vị thành niên có kinh nguyệt cũng là một giải pháp đang được ngành y tế thực hiện tại một số vùng nghèo, dân tộc thiểu số để dự phòng sớm.
• Chăm sóc dinh dưỡng cho phụ nữ dân tộc thiểu số không chỉ là nhiệm vụ y tế, mà là đầu tư cho chất lượng giống nòi và phát triển bền vững vùng cao.
Khi người phụ nữ khỏe mạnh, đủ chất, thế hệ tương lai mới có thể lớn lên mạnh mẽ, tự tin vươn lên cùng đất nước.