Những hiện tượng thời tiết đáng lưu ý trong tháng 5
Ngày 14/5, ông Hoàng Phúc Lâm, Phó giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn (KTTV) Quốc gia, Cục Khí tượng Thủy văn (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) có những chia sẻ về dự báo tình hình mưa bão trong mùa mưa bão năm 2025.
Ông Hoàng Phúc Lâm cho biết, về các hiện tượng thời tiết trong tháng 5 cần lưu ý mưa lớn ở khu vực Nam Bộ. Từ nay đến hết tháng 5, tổng lượng mưa tại khu vực vùng núi phía Bắc, Tây Nguyên và Nam Bộ có khả năng cao hơn từ 5%-25% so với trung bình nhiều năm, khu vực Trung và Nam Trung Bộ phổ biến thấp hơn từ 5%-20% so với trung bình nhiều năm, các khu vực khác phổ biến xấp xỉ so với trung bình nhiều năm cùng thời kỳ.
Mùa mưa bão năm nay dự báo tiếp tục diễn biến phức tạp.
Đây là thời điểm chuyển mùa nên các khu vực này tiếp tục đề phòng mưa dông có lượng lớn và có thể kèm theo các hiện tượng thời tiết nguy hiểm như lốc, sét, mưa đá và gió giật mạnh.
Về bão, trong tháng 5/2025 vẫn có khả năng xuất hiện bão trên khu vực biển Đông nhưng khả năng này là không cao và rất ít khả năng ảnh hưởng đến đất liền nước ta.
Tuy dự báo mưa lớn sẽ phức tạp nhưng ông Hoàng Phúc Lâm cho biết rất khó để dự báo sớm khu vực nào có mưa lớn nhất. Việc dự báo, định lượng các hiện tượng khí tượng thủy văn cực đoan nói chung, đặc biệt là mưa lớn là một thách thức lớn không chỉ ở Việt Nam mà các nước trên thế giới.
Cùng với việc khó khăn, vấn đề dự báo mưa thời hạn mùa, thời hạn tháng lại càng khó khăn. Do đó, các đợt mưa lớn sẽ được Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn quốc gia theo dõi, giám sát thường xuyên và sẽ đưa ra dự báo cụ thể cho từng đợt khi có khả năng xảy ra để phục vụ công tác ứng phó.
Có nguy cơ mưa bão dồn dập nhiều ngày hoặc mưa lớn cục bộ gây ngập lụt diện rộng, sạt lở đất ở nhiều nơi hay không? Ông Hoàng Phúc Lâm cho biết, năm nay, hiện tượng ENSO, tức để chỉ cả 2 hai hiện tượng El Nino và La Nina có khả năng sẽ duy trì ở trạng thái trạng thái trung tính và với diễn biến như vậy thì năm 2025 được nhận định là năm ít có khả năng gây mưa bão dồn dập.
Các đợt mưa lớn diện rộng có khả năng bắt đầu từ tháng 6 ở Bắc Bộ, sau đó chuyển dần về phía Nam và kết thúc vào khoảng tháng 12 ở các tỉnh Trung Bộ. Tuy nhiên, vẫn có thể xuất hiện hiện tượng mưa lớn cục bộ gây ngập úng, sạt lở vẫn xảy ra trên toàn quốc, đặc biệt nguy cơ cao khả năng xảy ra lũ quét và sạt lở đất tại các nơi xung yếu ở các tỉnh vùng núi phía bắc hoặc những nơi có địa hình đồi núi và nguy cơ ngập úng ở những vùng trũng thấp.
Đề phòng những cơn bão có cường độ mạnh
Dự báo năm nay bão/áp thấp nhiệt đới hoạt động trên biển Đông và ảnh hưởng đến đất liền nước ta, ông Hoàng Phúc Lâm cho biết, thời điểm hiện tại, mùa bão trên khu vực biển Đông có khả năng xuất hiện tương đương so với trung bình nhiều năm (khoảng tháng 6), số lượng bão/áp thấp nhiệt đới trên khu vực biển Đông và ảnh hưởng đến đất liền có khả năng ở mức xấp xỉ trung bình nhiều năm (trung bình nhiều năm trên Biển Đông khoảng 11-13 cơn, ảnh hưởng đến đất liền khoảng 5-6 cơn).
Bão/áp thấp nhiệt đới có khả năng tập trung nhiều vào thời kỳ từ tháng 7-9 tại Bắc Bộ và tháng 10-11 ảnh hưởng nhiều đến Trung Bộ và các tỉnh phía Nam.
Về mặt xu thế, nguy cơ xuất hiện các cơn bão mạnh và rất mạnh (bão trên cấp 12) vẫn có. Bởi vì năm 2025 vẫn nhận định là một năm nóng và nhiệt độ bề mặt nước biển trên các đại dương vẫn rất cao. Đây là một trong những yếu tố bất lợi có thể dẫn đến hình thành các cơn bão mạnh.
Tất nhiên việc có hình thành bão mạnh hay không không chỉ phụ thuộc vào yếu tố nóng lên của bề mặt đại dương mà là sự kết hợp giữa rất nhiều hình thái khác nhau (ví dụ như hội tụ tầng thấp, gió mùa tây nam và các hoàn lưu trên cao...).
Với trạng thái ENSO trung tính hiện tại, mùa bão 2025 trên khu vực Biển Đông và Tây Bắc Thái Bình Dương có khả năng sẽ ở mức xấp xỉ trung bình nhiều năm về cả số lượng và cường độ. Trung bình không có nghĩa là không nguy hiểm, mà là số lượng bão, áp thấp nhiệt đới có thể không quá nhiều như những năm La Nina mạnh, hoặc không quá ít như những năm El Nino mạnh.
Theo ông Lâm, hoạt động của bão ít bị chi phối rõ rệt bởi ENSO. Nếu năm El Nino (xu hướng bão ít ảnh hưởng trực tiếp đến Việt Nam hơn) hoặc La Nina (ảnh hưởng nhiều hơn đến Việt Nam), năm trung tính thường không có một "kịch bản" rõ ràng.
"Điều này có thể dẫn đến quỹ đạo bão đa dạng và khó lường hơn, bão có thể hình thành ở nhiều khu vực khác nhau và có đường đi phức tạp hơn do không bị chi phối mạnh bởi các hình thế quy mô lớn liên quan đến ENSO", ông Lâm nói.
Ông Lâm cho biết thêm, với phân tích trên, bão có thể xuất hiện rải rác trong suốt mùa, thay vì tập trung cao điểm vào một vài tháng nhất định như trong các pha El Nino và La Nina mạnh.
Đặc biệt, ông Lâm nhấn mạnh, đây là dự báo dựa trên quy luật khí hậu và trạng thái ban đầu. Dự báo chính xác hiện nay của các mô hình thường chỉ có độ tin cậy dưới 1 tuần. Trung tâm sẽ liên tục theo dõi và cập nhật khi có dấu hiệu hình thành xoáy thuận nhiệt đới.
Chuyên gia cho biết, hiện tại, chúng ta dự báo trước về xu thế thời tiết thời hạn mùa, thời hạn tháng. Tuy nhiên để dự báo về việc có xuất hiện bão hay không, cơn bão ảnh hưởng đến đâu thì các công nghệ hiện đại nhất hiện nay của quốc tế và Việt Nam đều đưa ra dự báo đủ độ tin cậy trước khoảng 3 - 5 ngày. Vì vậy, người dân nên theo dõi thông tin chính thức từ cơ quan khí tượng về dự báo bão.
"Các dự báo hiện nay chưa cho thấy dấu hiệu xuất hiện các siêu bão như cơn bão Yagi, tuy nhiên chúng ta vẫn phải hết sức lưu ý đề phòng những cơn bão có cường độ mạnh và hướng di chuyển phức tạp trong mùa mưa bão năm nay, đặc biệt trong bối cảnh nhiệt độ toàn ngày càng tăng, vẫn cần phải có phương án để chủ động ứng phó", ông Hoàng Phúc Lâm cho biết.
