Đến thời điểm này, Thanh tra Bộ GD&ĐT đã có quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với 78 cơ sở giáo dục đại học có hành vi vi phạm trong công tác tuyển sinh. Một số cơ sở đào tạo vi phạm điển hình như: Trường ĐH FPT tuyển sinh vừa vượt chỉ tiêu tối đa theo năng lực, vừa tuyển sinh không đúng đề án đã công khai, vượt chỉ tiêu cả trình độ đại học cả trình độ thạc sĩ; Trường ĐH Kinh doanh Công nghệ Hà Nội, Trường ĐH Nguyễn Trãi đều tuyển vượt và đã bị xử lý…
Trao đổi với báo chí, TS. Nguyễn Đức Cường - Chánh Thanh tra Bộ GD&ĐT cho biết, việc xử lý đối với các cơ sở đào tạo tuyển sinh không đúng quy định là việc làm thường niên hằng năm của Bộ. Đối với các cơ sở đào tạo có dấu hiệu tuyển sinh không đúng quy định, Vụ Giáo dục Đại học tổng hợp danh sách kèm dấu hiệu gửi Thanh tra để xem xét xử lý theo quy định pháp luật.
Thí sinh tham dự kỳ thi thi tốt nghiệp THPT năm 2022.
Căn cứ quy định của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính và Nghị định số 04/2021/NĐ-CP và Nghị định số 127/2021/NĐ-CP, Thanh tra Bộ tiến hành mời các đơn vị có dấu hiệu vi phạm làm việc, xác định hành vi vi phạm, lập biên bản vi phạm hành chính và tổng hợp trình lãnh đạo Bộ đề xuất hình thức xử phạt theo quy định pháp luật. Trên cơ sở đó, Thanh tra tiến hành xử phạt, áp dụng hình thức khắc phục hậu quả theo quy định pháp luật.
Năm 2021 là năm dịch bệnh COVID-19 diễn biến rất phức tạp, dẫn đến công tác tuyển sinh cũng bị tác động, không theo quy luật, nhiều sinh viên chưa thể đi du học nên khó dự đoán tỉ lệ nhập học. Bên cạnh đó, phổ điểm tập trung nên dẫn đến nếu giảm 0,1 điểm thì không đủ số lượng trúng tuyển theo quy định nhưng nếu tăng thêm 0,1 điểm thì số lượng trúng tuyển lại vượt chỉ tiêu.
TS. Nguyễn Đức Cường cho biết, công tác tuyển sinh năm 2022 thì đến 31/12/2022 mới kết thúc, lúc đó các trường mới báo cáo và chúng tôi mới xác định được trường nào sẽ không được tự xác định chỉ tiêu tuyển sinh (do vượt chỉ tiêu).
Còn năm 2021, vi phạm trong tuyển sinh năm 2021 của các cơ sở đào tạo được xem xét thực hiện theo quy định tại Nghị định số 04/2021/NĐ-CP (năm đầu tiên thực hiện), xử lý vi phạm theo khối ngành và mức vi phạm đối với hành vi tuyển vượt thấp hơn (Nghị định 138/2013/NĐ-CP là từ 5% trở lên, còn Nghị định 04/2021/NĐ-CP là 3%), nên có những cơ sở đào tạo mặc dù không tuyển đủ theo tổng chỉ tiêu nhưng lại vi phạm ở từng khối ngành vẫn bị xử phạt.
Điều này dẫn đến số lượng cơ sở đào tạo bị xử lý tăng lên so với những năm trước, cá biệt có khối ngành số lượng chỉ tiêu các trường xác định thấp (dưới 50 chỉ tiêu) dẫn đến khi tuyển sinh vượt chỉ tiêu với tỉ lệ lớn nhưng số tuyệt đối không nhiều.
Ngoài tuyển sinh vượt chỉ tiêu tối đa theo năng lực của cơ sở đào tạo, các cơ sở đào tạo còn bị xử lý khi tuyển sinh không đúng đề án đã xác định và công khai, mặc dù tuyển sinh chưa vượt chỉ tiêu tối đa theo năng lực của mình.
Theo Chánh Thanh tra Bộ GD&ĐT, việc xử phạt hành vi vi phạm hành chính chủ yếu mang tính răn đe, ngăn ngừa vi phạm nên Điều 21 Luật Xử lý vi phạm hành chính 2012, được sửa đổi bởi khoản 8 Điều 1 Luật Xử lý vi phạm hành chính sửa đổi 2020 quy định về các hình thức xử phạt có các hình thức xử phạt vi phạm hành chính gồm hình thức xử phạt chính là Cảnh cáo và Phạt tiền và các hình thức xử phạt bổ sung gồm: Tước quyền sử dụng giấy phép, chứng chỉ hành nghề có thời hạn hoặc đình chỉ hoạt động có thời hạn; Tịch thu tang vật vi phạm hành chính, phương tiện được sử dụng để vi phạm hành chính; Trục xuất.
Việc xử phạt chính bằng tiền đối với lĩnh vực giáo dục, cao nhất đối với tổ chức là 150 triệu đồng và cá nhân là 75 triệu đồng có thể tính răn đe còn thấp nhưng đối với cơ sở giáo dục khi bị áp dụng các hình thức phạt bổ sung và biện pháp khắc phục hậu quả sẽ có tính răn đe cao và mạnh. Hình thức phạt bổ sung gồm: Tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm hành chính; Trục xuất; Đình chỉ hoạt động có thời hạn và 22 biện pháp khắc phục hậu quả.
"Đối với cơ sở giáo dục đại học vi phạm sẽ bị cơ quan nhà nước có thẩm quyền kết luận không được tự chủ xác định chỉ tiêu tuyển sinh mở ngành đào tạo, liên kết đào tạo… trong thời hạn 5 năm, kể từ khi có kết luận về việc vi phạm của cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Riêng về tuyển sinh, cơ sở giáo dục đại học vi phạm quy định về đối tượng, điều kiện, chỉ tiêu tuyển sinh thì bị xử lý theo quy định của pháp luật và không được tự xác định chỉ tiêu tuyển sinh trong thời hạn 5 năm, kể từ khi có kết luận về việc vi phạm của cơ quan nhà nước có thẩm quyền", TS. Nguyễn Đức Cường cho biết.
Về kỳ thi tuyển sinh năm 2023, TS. Nguyễn Đức Cường khuyến cáo, các cơ sở đào tạo cần nghiên cứu kỹ quy định của Bộ GD&ĐT, quy định của ngành về công tác tuyển sinh để tổ chức thực hiện tại đơn vị mình đúng quy định pháp luật, đảm bảo quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm theo quy định tại Luật số 34 và Nghị định 99/2019/NĐ-CP.
