Tuy nhiên, việc Mỹ công bố Chiến lược an ninh quốc gia mới, coi Trung Quốc là đối thủ trực tiếp dự báo quan hệ Mỹ- Trung sẽ đối đầu nhiều hơn đối thoại những năm tới.
Kể từ khi ông Donald Trump nhậm chức Tổng thống Mỹ hồi tháng 1 năm nay, Washington đang thích ứng với một Trung Quốc ngày một mở rộng tầm ảnh hưởng. Mỹ cũng đã theo đuổi cách tiếp cận thực dụng và linh hoạt trong chính sách ngoại giao với Trung Quốc, xuất phát từ nhận thức rằng Trung Quốc đã trở thành cường quốc quân sự và kinh tế có khả năng thách thức vai trò dẫn dắt của Mỹ không chỉ ở châu Á mà còn cả trên thế giới.
Về phần minh, Trung Quốc đang thu hẹp khoảng cách quân sự với Mỹ, đe dọa vị trí siêu cường số 1 của Mỹ khi không chỉ tăng ngân sách quốc phòng lên mức kỷ lục mà còn công bố chiến lược Chuỗi Ngọc trai, “mua” đứt nhiều cảng biển chiến lược ở châu Á, châu Phi đồng thời đưa ra nhiều tuyên bố chủ quyền ở các vùng biển tranh chấp mà Mỹ đều có đồng minh hoặc có lợi ích ở đây. Về kinh tế, không chấp nhận chỉ là “công xưởng của thế giới”, Trung Quốc đang vươn dần lên vị trí nền kinh tế số 1 toàn cầu. Hiện cán cân thương mại chênh lệch 250 tỷ USD có lợi cho phía Trung Quốc cũng đang gây ra nhiều hậu quả đối với Mỹ. Đáng lo ngại, đầu tư của Trung Quốc đang tạo một sự dịch chuyển và làm quỹ đạo ảnh hưởng của Mỹ dần thu hẹp lại. Đây chính là điều mà Mỹ lo ngại.
Năm 2018, quan hệ Mỹ- Trung có tiếp tục đối đầu?
Trong Chiến lược An ninh quốc gia công bố tuần qua, Mỹ đã không ngần ngại chỉ đích danh Trung Quốc là một trong những đối thủ trực tiếp của Mỹ. Trong số 55 trang của bản Chiến lược An ninh quốc gia mới, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đặc biệt nhấn mạnh đến “nguy cơ Trung Quốc”. Nếu như dưới thời Tổng thống Obama, Mỹ hoan nghênh sự trỗi dậy của một Trung Quốc ổn định, hòa bình và phồn vinh, thì trong bản Chiến lược an ninh quốc gia vừa được công bố, Tổng thống Mỹ Doanld Trump đã nêu lên một khái niệm mới, đó là “Trung Quốc là một cường quốc xét lại", chỉ đích danh Trung Quốc là đối thủ, nhấn mạnh rằng “Trung Quốc đang mở rộng ảnh hưởng theo cách làm tổn hại đến chủ quyền các nước khác". Mỹ đồng thời cáo buộc Trung Quốc đang tìm cách "thay thế Mỹ ở Ấn Độ - Thái Bình Dương", sắp xếp lại trật tự khu vực vì lợi ích của mình, gây thâm hụt thương mại, trộm cắp dữ liệu internet, độc chiếm Biển Đông...
Giới phân tích cho rằng, cách tiếp cận cứng rắn vừa nêu cho thấy sự thay đổi rõ rệt của chính quyền Tổng thống Donald Trump trong vấn đề Trung Quốc, so với các chính quyền tiền Mỹ trước đây. Những ngôn từ mạnh mẽ của Tổng thống Trump cho thấy Mỹ sẽ gây áp lực mạnh lên các chính sách kinh tế ưu ái khu vực nhà nước của Trung Quốc cũng như những tuyên bố lãnh thổ - lãnh hải khác mà Bắc Kinh đưa ra. Với các nội dung này, Chiến lược An ninh quốc gia của Tổng thống Trump đã tái khẳng định những cam kết tranh cử khi nói thẳng rằng "Mỹ sẽ không còn 'nhắm mắt làm ngơ' trước những hành vi vi phạm, lừa đảo hay xâm lược kinh tế".
Khép lại năm 2017, Chiến lược An ninh Quốc gia mới của Mỹ đã khơi lại những căng thẳng trong quan hệ Mỹ- Trung mà tưởng như chuyến thăm chính thức Trung Quốc của ông Donald Trump hồi tháng 11 và trước đó là chuyến thăm chính thức của ông Tập Cận Bình tới Mỹ đã làm dịu bớt. Với Chiến lược mới này, năm 2018 được dự báo sẽ tiềm ẩn nhiều ẩn số trong quan hệ Mỹ-Trung.
Trong một banrtin mới đây, hãng tin Mỹ CNN cho biết chính quyền Tổng thống Donald Trump dự định công bố kết quả một số cuộc điều tra, trong đó có vấn đề thép và vi phạm quyền sở hữu trí tuệ, và Mỹ có thể tăng thuế đánh vào hàng hóa của Trung Quốc. “Tôi cho rằng chiến tranh thương mại sẽ nổi lên trong đầu năm 2018 và nó có thể chuyển biến thành xung đột nghiêm trọng đe dọa tới các yếu tố khác trong mối quan hệ Mỹ- Trung”, nhà phân tích Scott Kennedy, Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế Mỹ (CSIS) nhận định.
Hiện, Mỹ và Trung Quốc là hai nền kinh tế lớn thứ nhất và thứ hai thế giới, chiếm tới 1/3 kinh tế toàn cầu. Với kim ngạch thương mại 2 chiều đạt trên 110 tỷ USD, đầu tư hai chiều đạt 170 tỷ USD, Trung Quốc hiện là đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ và Mỹ là đối tác thương mại lớn thứ hai của Trung Quốc. Vì thế, nếu đối đầu Mỹ- Trung xảy ra trên lĩnh vực thương mại năm 2018, sẽ tác động xấu tới thương mại toàn cầu.
Giới phân tích cho rằng, mối quan hệ Mỹ - Trung vì thế mà ngày càng phụ thuộc vào nhau bởi những lợi ích đan xen, trong khi những bất đồng và căng thẳng giữa hai nước, như một cuộc chiến tranh thương mại, đều có thể dẫn tới những hậu quả to lớn. Điều này buộc Mỹ- Trung phải lựa chọn giải pháp cùng bắt tay hợp tác trong các lĩnh vực đem lại lợi ích và đối thoại hay tiếp tục đối đầu nhau trong thời gian tới? Việc Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình gặp nhau tại cuộc gặp thượng đỉnh hồi tháng Tư năm nay nhất trí thiết lập 4 cơ chế đối thoại cấp cao mới, gồm đối thoại ngoại giao - an ninh, đối thoại kinh tế toàn diện, đối thoại thực thi luật pháp và an ninh mạng, đối thoại xã hội và giao lưu nhân dân, được xem là bước đi tích cực tạo nền tảng cần thiết để hai bên loại bỏ sự nghi ngờ, tăng cường lòng tin và tìm kiếm sự đồng thuận. Nhưng với những lợi ích và tính toán riêng, cùng tham vọng cạnh tranh ảnh hưởng, liệu Mỹ- Trung Quốc có thể giảm đối đầu năm 2018 hay không? là một câu hỏi khó trả lời.
