Trong một phát biểu, Đại diện Thương mại Mỹ Robert Lighthizer cho biết trong tuần qua, Mỹ nhận thấy Trung Quốc đã đi ngược lại những cam kết trong đàm phán và điều đó sẽ làm thay đổi thỏa thuận một cách căn bản. Ông khẳng định đây là điều mà Washington không thể chấp nhận. Trong khi đó, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Steven Mnuchin cũng cho biết các cuộc đàm phán đã hoàn tất đến 90%, nhưng những ngày gần đây đã “thụt lùi đáng kể. Phía Mỹ cho biết đã nhận được những “thông tin mới” cho thấy Trung Quốc đã đi ngược lại những cam kết trong đàm phán.
Đại diện Thương mại Mỹ Robert Lighthizer cho biết Trung Quốc đã đi ngược lại những cam kết trong đàm phán.
Lời giải thích trên của đại diện thương mại Mỹ được đưa ra sau khi Tổng thống Trump dọa tăng thuế từ 10% lên mức 25% đối với 200 tỷ USD hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc. Ông Lighthizer đã xác nhận rằng thuế bổ sung sẽ được thực thi từ 00h01’ ngày 10/5 theo giờ Mỹ (tức 11h01’ cùng ngày theo giờ Việt Nam.
Những tuyên bố tích cực và lạc quan trong những ngày gần đây của giới chức Mỹ và Trung Quốc về những tiến bộ đáng kể đạt được sau các vòng đàm phán thương mại đang ở giai đoạn nước rút, đã bị phủ bóng khi Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 5/5 đưa ra một loạt đe dọa tăng thuế đối với hàng hóa Trung Quốc. Tranh cãi mới nhất xảy ra sau khi phía Trung Quốc muốn những thay đổi trong thỏa thuận được thực thi thông qua những hành động hành chính và bằng các văn bản dưới luật, thay vì phải sửa đổi luật pháp như đã thỏa thuận trước đó. Theo các nguồn tin, điều đó “sẽ hủy hoại cấu trúc cốt lõi của thỏa thuận”, bởi “việc không pháp điển hóa nhượng bộ sẽ gây khó khăn cho việc kiểm chứng và buộc Trung Quốc tuân thủ”. Một nguồn tin khác cho biết Tổng thống Trump đã lưu ý các cố vấn rằng ông sẽ không ký thỏa thuận với Trung Quốc nếu văn bản đó không đủ mạnh.
Phía Mỹ từng đề nghị Trung Quốc thay đổi mạnh mẽ trong các chính sách kinh tế, trong đó có việc bảo vệ sở hữu trí tuệ tốt hơn, chấm dứt yêu cầu chuyển giao công nghệ bắt buộc đối với các công ty Mỹ và chấm dứt tình trạng đánh cắp bí mật thương mại của Mỹ. Mỹ cũng muốn các công ty của mình được tiếp cận dễ hàng hơn tới các thị trường rộng lớn của Trung Quốc, muốn Bắc Kinh bỏ trợ cấp công nghiệp và tăng mua hàng hóa Mỹ. Phản ứng trước tuyên bố của Tổng thống Trump, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Cảnh Sảng cho biết Trung Quốc đang nắm tình hình, đồng thời khẳng định đoàn đàm phán Trung Quốc đang chuẩn bị đến Mỹ. Bắc Kinh hy vọng Mỹ có thể nỗ lực phối hợp với Trung Quốc để tìm điểm chung và đạt một thỏa thuận cùng thắng, đôi bên cùng có lợi, dựa trên sự tôn trọng lẫn nhau. Theo một số chuyên gia kinh tế Trung Quốc, ít khả năng Bắc Kinh sẽ nhượng bộ thêm trong các cuộc đàm phán tới, bất chấp đe dọa áp thuế bổ sung của Tổng thống Trump. Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu kinh tế Trung Quốc tại Đại học Phúc Đán Thượng Hải, ông Trương Quân (Zhang Jun) nhận định: “Trung Quốc đang gần đến giới hạn cuối cùng của mình. Nếu Tổng thống Trump đưa ra thêm nhiều yêu sách, Trung Quốc khó thay đổi giới hạn cuối cùng”.
Việc Tổng thống Mỹ gây thêm sức ép đối với Trung Quốc trước vòng đàm phán mới dự kiến trong tuần này cho thấy bất đồng giữa Mỹ và Trung Quốc còn rất lớn không dễ vượt qua. Trong một phiên điều trần trước Ủy ban Tài chính Thượng viện Mỹ, đại diện Thương mại Mỹ Robert Lighthizer cũng đã khẳng định hiện vẫn tồn tại những bất đồng và khác biệt lớn giữa hai nước và Washington sẽ không ký một thỏa thuận nào nếu như những vấn đề này không được giải quyết theo hướng có lợi cho nước Mỹ. Nhận định về động thái trên, chuyên gia tài chính tại Đại học Nhân dân ở thành phố Bắc Kinh, ông Zhao Xijun cho biết: “Các hàng rào thuế quan chỉ là công cụ để Mỹ tăng cường sức ép đối với Trung Quốc”.
Trong bối cảnh hiện nay, triển vọng của một thỏa thuận thương mại Mỹ-Trung đang trở nên mờ mịt. Và chưa rõ số phận vòng đàm phán cuối tuần này sẽ diễn ra thế nào.