Bất đồng nối tiếp
Căng thẳng 2 nước bước sang một giai đoạn mới phức tạp và nguy hiểm hơn khi mới đây, Mỹ đã cho đóng cửa Lãnh sự quán Trung Quốc tại Houston- lãnh sự quán nhỏ nhất của Trung Quốc tại Mỹ - với cáo buộc cơ sở ngoại giao này liên quan đến hoạt động gián điệp và đánh cắp sở hữu trí tuệ. Đây là một thông điệp gửi tới Bắc Kinh, cảnh báo nước này chấm dứt các hoạt động đánh cắp bí mật khoa học và công nghệ của Mỹ. Một quan chức giấu tên của Bộ Tư pháp Mỹ cho rằng, các “bằng chứng” mà tình báo Mỹ thu thập được trong vài năm qua chỉ là “phần nổi của tảng băng”, rằng họ đã hoạt động gián điệp và ăn cắp sở hữu trí tuệ của Mỹ dưới các hình thức như chỉ đạo sinh viên và nhà nghiên cứu Trung Quốc “trực tiếp liên lạc với các nhà nghiên cứu (ở Viện Nghiên cứu Texas), hướng dẫn họ về những thông tin cần thu thập”, tuyển mộ người Mỹ tham gia các dự án công nghệ và nhiều hoạt động khác. Nguy hiểm hơn, Mỹ buộc tội các quan chức trong Tổng lãnh sự quán Trung Quốc ở Houston hoạt động giống mô hình thu nhỏ của mạng lưới rộng lớn hơn tại hơn 25 thành phố được lãnh sự quán ở đây hỗ trợ.
Đáp trả, Trung Quốc cũng ra lệnh đóng cửa Tổng lãnh sự quán Mỹ tại Thành Đô ở Tứ Xuyên, động thái này như “dầu đổ vào lửa”, đưa quan hệ Washington - Bắc Kinh xuống mức thấp nhất trong nhiều thập kỷ. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Vương Văn Bân cho biết, một số nhân viên Tổng lãnh sự quán Mỹ tại Thành Đô hành động “không phù hợp với vị trí công việc” và gây tổn hại lợi ích của nước sở tại, song không đưa ra thông tin chi tiết.
Lý giải về việc đóng cửa lãnh sự quán của Mỹ tại Thành Đô, chuyên gia Học viện Ngoại giao Trung Quốc Li Haidong cho rằng, đây là lựa chọn hợp lý bởi Lãnh sự quán Mỹ tại Thành Đô không phải là cơ quan ngoại giao lớn nhất trong số 6 phái bộ của Mỹ tại Trung Quốc, nhưng nó cũng vừa đủ để trở thành mục tiêu “ăn miếng trả miếng” của Trung Quốc lại không khiến căng thẳng leo thang quá nhanh, vượt tầm kiểm soát.
Trung Quốc đóng cửa Lãnh sự quán Mỹ tại Thành Đô.
Quan hệ Mỹ - Trung leo thang căng thẳng
Kể từ khi đại dịch COVID-19 khởi phát ở Trung Quốc, Mỹ đã nhiều lần cáo buộc Trung Quốc giấu dịch khiến COVID-19 lây lan, ảnh hưởng tới nhiều quốc gia trên thế giới. Việc che giấu sự nghiêm trọng của dịch bệnh COVID-19 khiến công tác ứng phó với dịch ở nhiều quốc gia trở nên khó khăn và không có hiệu quả.
Những căng thẳng trong quan hệ thương mại giữa hai nền kinh tế hàng đầu thế giới đã tạo ra “hố sâu ngăn cách’ giữa 2 nước. Bất đồng lan sang quan hệ đối ngoại khi Mỹ kêu gọi các quốc gia lập nên liên minh quốc tế nhằm ứng phó với Trung Quốc, gia tăng sức ép lên Bắc Kinh như áp đặt trừng phạt với Trung Quốc vì những chính sách liên quan đến Hong Kong.
Trong một tuyên bố, Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho rằng, tình huống hiện nay hoàn toàn là do phía Mỹ tạo ra, các biện pháp mà nước này áp dụng ở trên là phản ứng chính đáng và cần thiết đối với “hành động phi lý của Mỹ, phù hợp với luật pháp quốc tế, các chuẩn mực cơ bản của quan hệ quốc tế và thông lệ ngoại giao”.
Các cuộc khẩu chiến chưa có dấu hiệu chấm dứt, nhưng giữa Mỹ và Trung Quốc vẫn tồn tại một số động thái cho thấy các bên muốn kiềm chế, tránh leo thang. Phát ngôn viên Hội đồng An ninh quốc gia Mỹ John Ullyot nói: “Chúng tôi kêu gọi Trung Quốc ngừng các hành động xấu thay vì thực hiện biện pháp trả đũa kiểu ăn miếng trả miếng”. Người phát ngôn Vương Văn Bân khẳng định, tình hình hiện tại trong quan hệ Trung Quốc - Mỹ không phải là điều Bắc Kinh mong muốn và Mỹ phải chịu trách nhiệm cho tất cả những điều này.
Mặc dù vậy, các nhà phân tích chính trị cho rằng, đây chỉ là bước khởi đầu cho một loạt những hành động leo thang và trả đũa lẫn nhau sắp tới giữa Mỹ và Trung Quốc. Khó có thể dự đoán được các nhà lãnh đạo Mỹ và Trung Quốc muốn đi xa đến đâu bởi chưa có dấu hiệu nào cho thấy hai nước nhượng bộ, rất có thể sẽ còn những lãnh sự quán sẽ bị đóng cửa trong tương lai...