Quyết định không “được lòng” cộng đồng quốc tế
Từ 0h ngày 20/9 (giờ GMT), Chính quyền Mỹ tuyên bố, tất cả các biện pháp trừng phạt của LHQ nhằm vào Iran sẽ được khôi phục và lệnh cấm vận vũ khí nhằm vào nước này sẽ kéo dài sau hạn cuối vào giữa tháng 10 tới. Những ai vi phạm lệnh cấm vũ khí sẽ bị Mỹ trừng phạt. Hầu hết các biện pháp trừng phạt đều liên quan tới các giao dịch vũ khí. Động thái này được cho là hành động hủy hoại toàn bộ những gì còn sót lại của Thỏa thuận hạt nhân Iran và Mỹ chính thức đối đầu với LHQ trong vấn đề trừng phạt Iran.
Bất chấp sự phản đối của quốc tế, Mỹ tuyên bố trừng phạt Iran.
Trước đó, HĐBA LHQ với 13 nước thành viên thường trực và không thường trực đã bác bỏ dự thảo đề xuất của Mỹ nhằm gia hạn lệnh cấm bán vũ khí cho Iran, vốn hết hiệu lực vào ngày 18/10 tới, trong đó Nga và Trung Quốc đều bỏ phiếu chống. Điều khoản quy định thời hạn ngừng cấm vận vũ khí với Iran được HĐBA LHQ đưa ra trong Nghị quyết 2231 - một phần trong Kế hoạch hành động chung toàn diện (JCPOA) được ký năm 2015 giữa Iran và 6 nước là Mỹ, Nga, Trung Quốc, Pháp, Đức và Anh. Tehran đồng ý hạn chế chương trình hạt nhân để đổi lấy nới lỏng các biện pháp trừng phạt.
Đáng nói là bất chấp sự phản đối của LHQ, Mỹ vẫn cương quyết thực thi các biện pháp trừng phạt này, nhất là trong bối cảnh trước thềm Đại hội đồng LHQ. Các nước châu Âu như Anh, Pháp, Đức tuyên bố, bất kỳ quyết định hay hành động nào khôi phục lệnh trừng phạt của LHQ nhằm vào Iran “sẽ không có hiệu lực pháp lý”, họ muốn duy trì thỏa thuận hạt nhân Iran. Tất cả đã tạo ra “một hố sâu ngăn cách” giữa Mỹ và hầu hết các quốc gia khác, bao gồm cả đồng minh châu Âu.
Về phần mình, ngay khi biết ý định của Mỹ, Iran đã lên tiếng trên nhiều diễn đàn phản đối Mỹ. Tư lệnh Vệ binh cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC), Tướng Hossein Salami cho rằng nước Mỹ đang bị cô lập, suy yếu. Ông cho biết, nếu Mỹ tấn công Iran, hàng trăm tên lửa của Iran có thể dội tới nước Mỹ. Thậm chí, họ sẽ khiến các tiền đồn quân sự của Washington ở Vịnh Ba Tư “bùng cháy ngay lập tức” nếu Mỹ gây chiến. Trong cuộc phỏng vấn với kênh truyền hình nhà nước Iran, ông Salami còn nhận định, quân đội Mỹ đã “kiệt sức và không còn sức để bắt đầu một cuộc chiến trên bộ với Iran”.
Trong khi căng thẳng với Iran ngày càng dâng cao, để gia tăng sức mạnh cho mình trước lời đe dọa của Tehran, Mỹ đã điều một nhóm tàu sân bay tấn công được trang bị tên lửa dẫn đường vào Vùng Vịnh để hoạt động huấn luyện, đặc biệt nhóm tàu này được đặt trong “tình trạng sẵn sàng chiến đấu ở mức cao nhất”.
Lý lẽ của Mỹ
Mối quan hệ giữa Mỹ và Iran ở mức tồi tệ nhất kể từ Cuộc cách mạng Hồi giáo năm 1979 và trong suốt 2 năm qua quan hệ Mỹ và Iran lâm vào vòng xoáy căng thẳng mới sau khi Mỹ tuyên bố rút khỏi Thỏa thuận hạt nhân Iran và đỉnh điểm là việc Mỹ sát hại Tướng Iran - Quasem Soleimani. Để trả đũa, Iran lên kế hoạch ám sát Đại sứ Mỹ tại Nam Phi dù thông tin đã bị phía Iran bác bỏ.
Lý giải cho việc áp đặt các biện pháp trừng phạt Iran, Mỹ cho rằng, Iran vẫn là quốc gia tài trợ khủng bố lớn nhất thế giới, Mỹ sẽ không cho phép quốc gia này buôn bán vũ khí chiến tranh mà không bị trừng phạt. Những nhà sản xuất vũ khí làm ăn với Iran có thể sẽ bị hạn chế tiếp cận thị trường Mỹ. Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo cho biết, lệnh cấm vũ khí này sẽ khiến Iran mất đi những khoản tài chính lớn nhằm tài trợ cho các nhóm phiến quân, từ đó làm giảm ảnh hưởng của Iran trong khu vực, đồng thời lệnh cấm vũ khí sẽ đem lại hòa bình cho Trung Đông. Cái đích mà Mỹ muốn hướng tới là việc kiềm chế Iran - quốc gia hạt nhân - trên mọi mặt trận.
Hiện quan hệ Mỹ - Iran rất căng thẳng, chỉ cần một động thái nhỏ của đôi bên cũng có thể biến thành một cuộc đối đầu quân sự. Việc áp đặt trừng phạt Iran mà không nhận được sự ủng hộ của cộng đồng quốc tế cho thấy Mỹ đang đơn độc trong việc ứng phó với Iran.